DSCF6502
Piotr A. Tusiński
KOBIETA W ŻYCIU SPOŁECZNYM I POLITYCZNYM MIASTA PRZEMYSŁOWEGO RADOM 1918-1939
Radom jest miastem, które już na przełomie XIX i XX w. zaczęto uważać za przemysłowe. Wówczas to około 20% mieszkańców utrzymywało się z pracy w przemyśle i rzemiośle produkcyjnym1. W 1921 r. grupa ta powiększyła się do około 36%, w 1931 r. osiągnęła wielkość pon^d 54%~> a w 1939 — około 68%2. W latach trzydziestych odsetek utrzymujących się z pracy w przemyśle i rzemiośle był w Radomiu, wyłączając Górny Śląsk, jednym z najwyższych w Polsce3.
Według danych spisu z 1921 r. Radom liczył 61 600 mieszkańców, a w Jecie 1939 r. już około 92 tysięcy4. Tak więc ludność miasta na przestrzeni zaledwie 18 lat wzrosła mniej więcej o połowę. Również pod yj tym względem miasto należało do wyjątkowych w ówczesnej Polsce. Działo się tak głównie za sprawą dynamicznie rozwijającego się przemysłu, przede wszystkim państwowego, ale i prywatnego.
W strukturze demograficznej mieszkańców Radomia w omawianym \ okresie występowała wyraźna ^przewaga kobiet. W 1921 r. na 100 mężczyzn przypadało 114 kobiet. W 1931 r. wskaźnik ten obniżył się do
110. a w 1938 r. — do 106 kobiet na 100 mężczyzn5. Zmniejszanie się tej dysproporcji następowało, jak się wydaje, wskutek przewagi mężczyzn wśród migrujących do miasta w związku z rozwojem przemysłu. Struktura demograficzna Radomia, mierzona odsetkiem kobiet w stosunku do mężczyzn, wykazywała daleko idące podobieństwa do miast przemysłowych, np. Sosnowca, i była bardziej prawidłowa niż np. w Lublinie czy Częstochowie6. Zaznaczona wyżej dysproporcja była szczególnie duża w 1921 r. w przedziale wieku 18-29 lat, kiedy to na 100 mężczyzn przypadało 15 j kobiet oraz w przedziale wieku powyżej 60 lat (wskaźnik "'teHwynosił143,6). W pierwszym przypadku wynikało to ze strat wojennych i służby wojskowej, w drugim zaś z wyższej śmiertelności mężczyzn niż kobiet w tym przedziale wieku. W roku 1931 w pierwszym przedziale wieku dysproporcja ta obniżyła się wyraźnie i wynosiła 116,5, w drugim zaś nawet nieznacznie się jeszcze podniosła, osiągając poziom 144,1 kobiet na 100 mężczyzn7.
Interesujące są dane o aktywności zawodowej mieszkańców Radomia, w miarę dokładne tylko dla roku 1921. Kobiety stanowiły wówczas32,3% zawodowo czynnych mieszkańców miasta. W grupie osób zatrudniających rppowników (a więc w dzisiejszym pojęciu przedsiębiorców) byłojch n5%/Za to „przedsięwzięć rodzinnych” prowadziły już blisko(26%J w grume personelu pracowniczego i nadzorczego kobiety stanowiły blisko mm wśród robotników zaś prawie trzecią część8.
Przemysł radomski dwudziestolecia międzywojennego to przede wszy-/; stkim przemysł metalowy, skórzany i spożywczy. Zdecydowanie przeważali w~h!m mężczyźni, z wyjątkiem Fabryki Tytoniowej, która zatrudniała więcej kobiet. W największej fabryce radomskiej — Fabryce Broni — w 1930 r. na 2681 pracowników około 21% stanowiły kobiety. W Fabryce Tytoniowej na około 500 pracowników kobiety stanowiły prawie 80%, zaś w Fabryce Masek Przeciwgazowych na około 300 pracowników mniej więcej połowę9.
W 1921 r. wśród mieszkańców Radomia w wieku powyżej 10 lat było ponad 31% analfabetów. Przeważały wśród nich zdecydowanie kobiety
Radom. Dzieje miasta w XIX i XX w., Warszawa 1985, s. 116 i 131.
Pierwszy powszechny spis ludności Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30.IX. 1921 r. [w:] Statystyka Polski, t. XVIII, Województwo kieleckie, Warszawa 1927, s. 208; Drugi powszechny spis ludności z dnia 9X11.1931 r. [w:] Statystyka Polski, seria C, t. LXXXV1, Województwo kieleckie, Warszawa 1938, s. 78, 125, 382-384; Archiwum Państwowe Kielce. Urząd Wojewódzki Kielecki 1918-1939 [dalej: APK, UWK I], 4146, k. 1-3: starosta radomski do wojewody kieleckiego, 1 II 1939.
Por. J. Marczuk, Rada Miejska i Magistrat Lublina 1918-1939, Lublin 1984, %. 28; D. PÓłrola, Dzieje przemysłu radomskiego w latach 1918-1945 [w:] Przemysł Radomia, pod red. S. Witkowskiego, Lublin 1970, s. 147; J. Żarnowski, Społeczeństwo Drugiej Rzeczypospolitej 1918-1939, Warszawa 1973, s, 21.
Statystyka Polski, t. XVII, s. 56-57; APK, UWK I, 4146, k. 1-3.
Statystyka Polski, seria C, t. LXXXVI, s. 2-3; APK, UWK 1, 4146 k. 1-3; Archiwum Państwowe Radom, Akta miasta Radomia (dalej: APR, AmR), 8558.
Statystyka Polski, seria C, t. LXXXVI, s. 2-3; J. Marczuk, dz. cyt., s. 25.
Obliczenia własne na podstawie źródeł podanych w przypisie 5.
* Statystyka Polski, l. XVII, s. 208.
M. Markowski, Robotnicy przemysłowi w województwie kieleckim 1918-1939, Warszawa 1980, & 57, 213-214.
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Religia w życiu społecznym i polityce 15 Z 4 Socjologia polityki 20 E 5 Konflikty
4 Instytut Nauk o Rodzinie 23. Udział Kościoła w życiu społeczno-politycznym Polsk
Agata Włodarska-Frykowska Mniejszość rosyjska w życiu społeczno-politycznym Estonii po 1991
DSCF6435 Arkadiusz KołodziejczykKOBIETY W POLITYCZNYM RUCHU LUDOWYM W LATACH 1918-1939 Szerszy udzia
DSCF6507 200 Piotr A. Tusiński politycznym i publicznym, stąd wyraźne w nich były tony tyleż alarmis
klimat ideowy: w epoce oświecenia, jak nigdy dotąd, dyskusja polityczna awansowała w życiu społeczny
, rozmiar RLjyrf WVfi3®2E250 KOBIETY W POLITYCE I W ŻYCIU Y r SPOŁECZNYM
Obrázek (56) społecznej i politycznej. Czynny udział w życiu społecznym był dla Wałęsy niezastąpioną
CZEKAJ, Krzysztof (1958-). Ruda Śląska : od problemów społecznych górnośląskiego miasta do polityki
w polityce kulturalnej, życiu społecznym i edukacji problemu odmiennych tożsamości grupowych. Te ost
DSCF6503 194 Piotr A. Tusiński (blisko 62% ogółu). 10 lat później wskaźnik analfabetyzmu obniżył się
DSCF6504 196 Piotr A. Tusiński W tak nielicznych gronach kobiety stanowiły n aj praw d Opoclo! margi
DSCF6505 198 Piotr A. Tusiński kowo niewiele kobiet. Z pewnością nie więcej niż 200, głównie Ze środ
image004 (6) Jakie zyakl przynosi kapitał społeczny? Jakie zyakl przynosi kapitał społeczny? polityc
30 Metodologia nauk społecznych. Polityka społeczna. Problematyka płci. Socjografia MOLE, John
więcej podobnych podstron