Illich2
poczucia niemocy psychicznej — będących trzema wymiarami procesu ogólnego poniżenia i nędzy w jej nowoczesnej wersji. Wyjaśnię, jak przyśpiesza się ten proces poniżenia, kiedy potrzeby duchowe zostają przekształcone w zapotrzebowanie na towary; kiedy zdrowie, wykształcenie, prawo do swobodnego poruszania się jednostki, dobrobyt czy równowagę psychiczną określa się jako wynik usług bądź „terapii”. Większość prowadzonych obecnie badań naukowych nad przyszłością zaleca dalsze zrastanie się wartości z instytucjami. Jestem przekonany, że musimy stworzyć warunki, które pozwoliłyby proces ten odwrócić. Potrzebne nam są badania w przeciwnym kierunku: nad możliwościami zastosowania techniki do tworzenia instytucji służących osobistym, twórczym i niezależnym stosunkom międzyludzkim i powstawaniu wartości, do których nie będą się mogli wtrącać technokraci. Potrzebne nam są badania będące odpowiednikiem obecnej futurologu.
Nasz język potoczny, nasz sposób widzenia świata wykazuje, że nie umiemy już oddzielić •natury ludzkiej od natury współczesnych instytucji. Stąd rodzi się problem, który chciałem poruszyć. W tym celu wybrałem sobie za wzorzec szkołę i dlatego jedynie pośrednio mówię o innych biurokratycznych instytucjach organizmu państwowego: rodzinie konsumpcyjnej, partii,
wojsku, Kościele, środkach przekazu. Z przeprowadzonej przeze mnie analizy tego, co kryje w sobie program szkolny, powinno jasno wynikać, że powszechnej oświacie na dobre by wyszło „odszkolnienie” społeczeństwa, tak jak korzystny byłby podobny proces dla życia rodzinnego, polityki, bezpieczeństwa, wiary i porozumienia między ludźmi.
Rozpocznę analizę od próby wyjaśnienia, co może oznaczać odszkolnienie „uszkolnionego” społeczeństwa. W takim kontekście bardziej zrozumiały powinien się stać dokonany przeze mnie wybór pięciu specyficznych aspektów związanych z owym procesem, które omówię w dalszych rozdziałach.
Nie tylko oświata, ale i rzeczywistość społeczna uległa „uszkolnieniu”. Koszt szkolenia tak bogatych, jak biednych w danej jednostce administracyjnej jest z grubsza ten sam. Roczne wydatki na ucznia ze slumsów i z bogatych przedmieść któregokolwiek z dwudziestu wybranych miast amerykańskich są tego samego rzędu — a niekiedy nawet większe w przypadku biednych. 1 Bogaci, podobnie jak biedni, zależą od szkół i szpitali, które kierują ich życiem, urabiają ich światopogląd i określają za nich, co jest, a co nie jest właściwe. I jedni, i drudzy uważają leczenie się we własnym zakresie za brak odpowiedzialności, pobieranie nauki na własną rękę za niepewne, a organizację społeczną, jeśli nie płacą za nią ludzie sprawujący władzę, za formę agresji lub działalności wywrotowej. Ponieważ obie grupy pokładają ufność jedynie w oddziaływaniu zinstytucjonalizowanym, niezależne osiągnięcia wydają się im podejrzane. Stąd płynie zanik wiary w siebie i społeczność, który jest nawet bardziej typowy dla Westchester2 niż dla północno-wschodniej Brazylii. Wszędzie nie tylko oświata, ale i całe społeczeństwo wymaga „odszkolnienia”.
Biurokratyczne instytucje opieki społecznej roszczą pretensje do zawodowego politycznego i finansowego monopolu oddziaływania na wyobraź-
31
Penrose B. Jackson, Trends in Elementary and Secon-dary Education Expenditures: Central City and Suburban Comparisons 1965 to 1968, U.S. Office of Education, Office of Program and Planning Evaluation, czerwiec 1969.
Bogate północne przedmieście Nowego Jorku (przyp. tłum.)-
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
oceny sytuacji. Ta sama emocja - rozumiana jako niezależny od woli proces psychiczny, będący reakcją
IMG60 [1024x768] Kultury in vitro dają możliwość otrzymania B ami nyefi z komórek będących gametofi
JMHHMHI Obciążenie psychiczne(psychonerwowe) Oznacza obciążenie procesami
IMG67 (5) 3.22. Dla komórek plazmatycznych, będących ostatecznymi formami w procesie różnicowania s
Profesjonalizacja służb społecznych w Polsce po 1 989 roku - dwa wymiary procesu Jednym z niewielu z
Piotr Zamojski Ideologiczne wymiary procesu kształcenia a zakres problemowy
Podział obrazu na regiony będący kluczem do procesu auto-anotacji obraz podzielony na regiony do
82080 Zdjęcie1624 Czym są zaburzenia psychiczne? c.d. Przejawem zaburzeń psychicznych mogą być zacho
WYMIARY PROCESU PLANOWANIA: 1. przedmiot planu określa on sfery działania organiza
S1050725 (2) WysJek psychiczny • uzyskiwanie informacji, czyli procesy na wejściu, polegające na odb
62708 wstęp do teorii polityki img 207 197 ny stan rzeczy, będącym jednak skutkiem procesu lub splot
więcej podobnych podstron