(27)Isen s 540 541

540 PSYCHOLOGIA EMOCJI

Wyniki badań dotyczących podejmowania decyzji przez lekarzy wskazują, że pozytywny afekt pobudza nic tylko większą sprawność, nic i większą dokładność, jak również otwartość na informacje w podejściu człowieka do zadania decyzyjnego. Należy jednak zauważyć, że taki efekt obserwuje się tylko tam, gdzie materiały pozwalają na taką możliwość. Ponadto - zgodnie z podobnymi argumentami wysuwanymi wcześniej w tym rozdziale - dotyczy to jedynie materiału, który ludzie doświadczający pozytywnego afektu chcą lub muszą przemyśleć lub którym są zainteresowani. Podobny argument przytoczył Forgas (1991), który również stwierdził, że pozytywny afekt zwiększa sprawność podejmowania decyzji w niektóiych, ale nie wszystkich okolicznościach. Wyniki badań dotyczących podejmowania decyzji przez lekarzy wskazują w szczególności, że taki materia) obejmuje zadania wymagające dokonywania złożonej analizy poważnych kwestii, interesujących badanych, i nie ogranicza się do stereotypowo „pozytywnych” lub zabawnych tematów.

HEURYSTYKI

W kilku badaniach zajmowano się tym, czy pozytywny afekt, zamiast ułatwiać wnikliwe myślenie i optymalne wykonanie, redukuje sprawność poznawczą (np. Mackic i Worth, 1989; 1991) i/lub zaburza motywację do starannego myślenia (np. Blcss i in., 1990; Schwarz i Bless, 1991; Schwarz, Blcss i Bohncr, 1991), a zatem powoduje posługiwanie się heurystykami zamiast systematycznego poznawczego przetwarzania. Tc badania miały wykazać, że pozytywny afekt prowadzi do niestarannego, mniej systematycznego lub osłabionego przetwarzania.

Jedno z podejść posługuje się paradygmatem zmiany postaw i wnioskuje o niesystematycznym przetwarzaniu na podstawie wzorców argumentów skutecznych w wywoływaniu zmiany postaw. Na przykład zmiana postaw w reakcji na względnie słabe (chociaż nie irracjonalne) argumenty jest traktowana jako wskaźnik niesystematycznego przetwarzania. Z badań tych wynika następujące stwierdzenie: jeśli osoby przeżywające pozytywny afekt wykazują równie nasiloną zmianę postawy, kiedy przedstawia się im słabe argumenty, jak wówczas, gdy przedstawia się im silne argumenty, to znaczy, że pozytywny afekt zaburza systematyczne przetwarzanie (np. Mackic i Worth, 1989).

Jak sugerowałam w pierwszym wydaniu tego rozdziału (Isen, 1993), jeden z problemów z takim wnioskowaniem polega na tym, że tego rodzaju dowody są pośrednie. Na przykład zmiana postawy bywa zgłaszana z powodów niczwiązanych z przetwarzaniem komunikatu - ludzie w stanie pozytywnego afektu chcą być bardziej sympatyczni (co zgodnie z literaturą z zakresu psychologii społecznej wiąże się z pozytywnym afektem). Albo też wymyślają własne dodatkowe dobre argumenty, co sprawia, że badani w stanic pozytywnego afektu przejawiają większe zmiany postaw, niezależnie od siły argumentów przedstawionych przez badaczy. Za takimi alternatywnymi interpretacjami przemawia to, że badani doświadczający pozytywnego afektu nic różnili się od innych badanych pod względem rozpoznawania faktu, iż „słabe” argumenty byty słabsze niż „silne” argumenty, ani też zdolności do przypominania sobie treści komunikatu, kiedy czynniki te mierzono w bezpośredni sposób (Bless i in., 1990; Mackie i Worth, 1989). Ponadto, w niektórych wypadkach materiały użyte w badaniach dotyczyły negatywnych, niepokojących tematów, a sytuacja nie uzasadniała dostatecznie pracy nad zadaniem (zob. Isen, 1993, gdzie znajduje się pełniejsze omówienie tej kwestii). W rezultacie ludzie w stanie pozytywnego afektu przejawiali mniejszą skłonność do podejmowania pracy nad zadaniem. Niejasne pozostaje więc, czy to niezdolność, czy też brak motywacji do „jasnego myślenia" powoduje różnice między grupami pod względem omawianej zmiany postaw.

W innym podejściu autorzy utrzymywali, że używanie stereotypów odzwierciedla przetwarzanie heurystyczne lub niesystematyczne, i badali pozytywny afekt jako wyznacznik posługiwania się stereotypami (np. Bodcnhau-sen i in., 1994). Artykuł Bodenhausena i współpracowników (1994) ilustruje złożoność wyników uzyskiwanych w tej dziedzinie -podczas gdy trzy spośród czterech badań omówionych w tym artykule wskazywały, że pozytywny afekt wpływał na częstsze używanie stereotypu, czwarte badanie wykazało, iż ta różnica znikała, jeśli uczestnikom przedstawiono powód do poświęcania większej uwagi zadaniu (na przykład musieli przyjąć odpowiedzialność za swoje decyzje). I tym razem jakiekolwiek ewentualne dowody z owych badań, świadczące o tym, że pozytywny afekt zaburza systematyczne przetwarzanie, miałyby charakter pośredni i podlegałyby alternatywnej interpretacji. Poza tym fakt, żc efekt zniknął, kiedy ważność zadania się zwiększyła, wyklucza tezę, iż - z zasady - pozytywny afekt prowadzi do posługiwania się stereotypami i ogólnie do niesystematycznego przetwarzania.

Dodatkowo, zwłaszcza jeśli chodzi o stc-rcotypizację, ostatnie badania, które przeprowadzili Dovidio, Gacrtncr i współpracownicy wskazują na sposoby, w jakie pozytywny afekt redukuje wrogość międzygrupową i dyskryminację, które często łączą się ze stereotypizacją. Owe badania wykazały, że pozytywny afekt skłaniał ludzi do zauważania wspólnych cech w skądinąd zróżnicowanych i wrogich grupach społecznych (na przykład demokraci i republikanie z Colgate). Co więcej, ludzie w stanic pozytywnego afektu byli bardziej skłonni kategoryzować łącznie grupy i traktować członków innej grupy jak członków powiększonej grupy własnej, nic zaś jak członków obcej grupy, co było spowodowane wspólną tożsamością (Do-vidio, Gacrtncr, Isen i Lowrance, 1995). Również to nie jest zgodne z ideą, żc pozytywny afekt prowadzi do stcreotypizacji, łącznic z wszystkimi typowymi implikacjami.

W ramach innego podejścia do kwestii, czy pozytywny afekt zaburza systematyczne przetwarzanie, przeprowadzone badania wykazały słabszą zdolność rozumowania u ludzi, u których wzbudzono pozytywny afekt (np. Mclton, 1995). Jak zauważyliśmy wcześniej, w kontekście badań nad zmianą postaw, jest możliwe, że wyniki dotyczące rzekomo pogorszonego przetwarzania są związane z materiałami i kontekstem konkretnych eksperymentów, z których pochodzą te wyniki. Tak może być również w wypadku badań nad rozumowaniem. Ostatnie wstępne badania wykazały w gruncie rzeczy, że materiały takie, jak te używane przez Meltona (1995), są dość nudne i denerwujące dla uczestników eksperymentu i że stosowanie tego rodzaju materiałów może obniżyć poziom wykonania (Isen i Christianson, 1999). W tym niedawnym badaniu u osób, u których wzbudzono pozytywny afekt, porównywano wykonanie równoważnych zadań dotyczących rozumowania sylogistyczncgo z użyciem neutralnego i nudnego, denerwującego materiału. Stwierdzono, że pozytywny afekt ułatwia wykonanie neutralnego zadania, w którym należy się posłużyć rozumowaniem sylogistycznym, ale nic wpływa w taki sam sposób na wykonanie równoważnego denerwującego zadania (Isen i Christianson, 1999). Trzeba również wspomnieć, że neutralne zadanie miało charakter konkretny, a jego denerwująca wersja -charakter abstrakcyjny, ale nic różniły się one stopniem trudności.

.Tak więc dowody, żc pozytywny afekt sam przez się zaburza systematyczne przetwarzanie, nic są tak jednoznaczne, jak się często zakłada. W wypadkach, kiedy tak się dzieje, może to być skutkiem braku motywacji ukierunkowanej na postawione zadanie; jednak tego rodzaju efekt motywacyjny jest odmienny od efektu, który prowadzi do ogólnego zaburzenia całościowej motywacji lub motywacji do systematycznego przetwarzania. W gruncie rzeczy niedawne badania wykazały, że jest odwrotnie: pozytywny afekt zwiększa skłonność ludzi do starannego myślenia, co zmierzono za pomocą skonstruowanej przez Cacioppo, Pct-ty’ego i Kao (1984) skali potrzeby poznawczej (Isen i Aaker, 1997).

Wreszcie, Schwarz i jego współpracownicy - będący od dawna zwolennikami poglądu, żc pozytywny afekt zaburza systematyczne przetwarzanie, ponieważ ogranicza motywację do starannego myślenia - niedawno ujawnili wyniki niezgodne z tym poglądem (Blcss i in., 1996). Autorzy ci przyznali, żc „dowody, iż heurystyczne przetwarzanie jest spowodowane hipotetycznymi deficytami motywacji czy zdolności, są mniej rozstrzygające, niż się często zakłada” (s. 665). W swojej pracy przytaczają oni wyniki trzech badań, świadczące o tym, że chociaż ludzie w stanie pozytywnego afektu wykazywali większą skłonność - w po-

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
(27)Isen s 536 537 536 PSYCHOLOGIA EMOCJI jak badani z grupy kontrolnej (Isen i Reevc, 1992). Tc wyn
(27)Isen s 528 529 528 PSYCHOLOGIA EMOCJI Clark i Karp, 1978; Nasby i Yando, 1982; Tcas-dalc i Fogar
(27)Isen s 530 531 530 PSYCHOLOGIA EMOCJI żują na większe podobieństwa niż badani z grupy kontrolnej
(27)Isen s 532 533 532 PSYCHOLOGIA EMOCJITWÓRCZE ROZWIĄZYWANIE PROBLEMÓW Inna seria badań dotyczącyc
(27)Isen s 534 535 534 PSYCHOLOGIA EMOCJIPOZYTYWNY AFEKT A MOTYWACJA Wszystkie opisane tu badania, w
(27)Isen s 538 539 538 PSYCHOLOGIA EMOCJI kom za udzia! w badaniach, ci, u których wzbudzono pozytyw
(27)Isen s 544 545 544 PSYCHOLOGIA EMOCJI obręczy mózgu wiąże się z elastycznym wyborem perspektywy
(27)Isen s 546 547 546 PSYCHOLOGIA EMOCJI alnych stratach lub trudnościach, rozważają negatywne możl
82504 img046 (8) □ Wyniki badań krzywych przeżycia komórek normalnych i nowotworowych wskazują, że w
13 Wyniki badań dotyczące zarówno procesu pracy. Jak 1 sposobów podnoszenia jej wydajności, uzyskane
Wyniki badań pedagogicznych, a także moja własna obserwacja dowodzą, że rozwój mowy dzieci w wieku
4.5 Podsumowanie wyników badań Wyniki badań potwierdziły przewidywania co do mechanizmów zniszczenia
DSCF0465 (2) altruizm 101 Wyniki badań np. Johna Bowlby’ego skłaniają do przypuszczenia, że autentyc
148 8 - gdy wyniki badań rozpatrywane są pojedynczo, parametr m szacuje się ze wzoru (II.2), natomia
3 (1587) I I 540 Psychologia « Podręcznik akademicki był gniewem „gorącym” - wiedzieli, że są
Silberman6 540 PSYCHOLOGY OF RELIGION AND APPLIED AREAS Wuthnow, 2003). This is clearly true in the
emocje cwiczenia Ćwiczenia z psychologii emocji i motywacji 2012/13 I semestr Prowadzący: dr Agata B

więcej podobnych podstron