skanuj0097

samowychowanie

z samego siebie na skutek postrzegania róż-licy między idealnym wyobrażeniem swojej nsobowości („ja idealne”) a aktualnym stop-aiem rozwoju („ja realne”). Powyższa dyssa-ysfakcja musi być jednak trwała i spowodowana przez cechy własnej osobowości, by podmiot odczuł potrzebę dokonywania w niej ;mian.

iWśród powyższych działań samowychowa-wczych można wyróżnić trzy ich odmiany: i) kratyczną aktywność samowychowawczą, dóra sprowadza się do świadomego samoopa-towania szkodliwych dla życia psych, człowieka emocji, myśli, wyobrażeń i pragnień, rowstrzymywania się od niepożądanych społ. moralnie form postępowania, 2) ochronną iktywność samowychowawczą, która ma na :elu redukcję napięcia psych, („wyrzutów su-nienia”) powstałego pod wpływem dużego •ozziewu między „ja idealnym” a „ja real-lym”; są to najczęściej działania podejmowa-le w celu obrony uznawanego systemu war-ości lub tak zwane samooszukiwanie się; jbiektem manipulacji i zmian staje się wtedy ,ja realne”, co w rezultacie prowadzi do zafał-;zowania i zniekształcenia samowiedzy jed-lostki, 3) afirmacyjną aktywność samowychowawczą, polegającą na dążeniu człowieka do stwierdzenia i wzrostu własnej wartości oraz ożsamości jako autonomicznej osoby; gwa-anq'ą skuteczności tak rozumianej pracy tad sobą jest akceptacja siebie samego, odkrywanie i umacnianie w sobie pozytywnych itron własnej osoby.

jokratejski model samowychowania budzi ednak nie tylko szczególne zainteresowanie w naszych czasach z punktu widzenia możliwości jego upowszechnienia, ale także ze względu na wynikające z niego zagrożenia ila prawidłowego rozwoju osobowości człowieka, jeżeli zostaną przekroczone pewne ;ranice jego stosowania. Istnieją już zweryfi-towane empirycznie podstawy do tego, aby ;ądzić, że tak prowadzona przez człowieka iraca nad sobą prowadzi do zwiększania krajnych form egocentryzmu, ze względu la zmniejszającą się zdolność do empatii do podejmowania działań bezinteresow-lych na rzecz innych osób. Łączy się to częs-o z depresjami, niepewnością działania, per-nanentną potrzebą sprawdzania samego sie-rie i różnego rodzaju obsesjami. Badania psy-:hol. i pedag. prowadzone wśród młodzieży ikademickiej i szkolnej potwierdzają, że tylko lieliczni pracują nad sobą w sposób sokratej-ki, zamierzony, świadomy i zaplanowany. Tjęcie prometejskie. Przeciwstawnym do iowyższego sposobem samowychowania jest aktywność prometejska („od aiehfWH w świetle której samowychowanie pojm9M| ne jest jako rodzaj spontanicznych d/JlMm człowieka, skierowanych na przekształci!* rzeczywistości pozapodmiotowej, na pnp kształcanie otaczającego go świata czy śl mli? wiska życia. Osoba wprawdzie ma obowUF j zek starać się o osobistą doskonałość, łlf r nie traktuje tego jako celu samego w sobiil: I Perfekcjonizm i wiążące się z nim aspiracji s jednostki zastąpione są tutaj „perfekcjmyp mem”, który to termin kładzie nacisk na lit { wanie się człowieka lepszym przez każdy fifh t bry czyn, niezależnie od tego, na jaki oltl<l| jest on skierowany. Jednostka tworzy snfflr siebie przede wszystkim dzięki pozornemu zapomnieniu o sobie i podejmowaniu dzlalij: transgresyjnych, które ukierunkowane są dl osiąganie celów typu „poza”.

W tak pojmowanym samowychowaniu n|| występuje konflikt pomiędzy tym, co indywb dualne, osobiste, a tym, co społeczne, gdy! właściwym jego przejawem jest miłość, twob czość i altruizm. Zmiana samego siebie jcli nierozerwalnie związana ze zmianą otocżih nia dzięki skierowanej przez jednostkę <# tywności ku ludziom, rzeczom czy symb#-lom. Samowychowanie jest tutaj szczegół" nym środkiem samorealizacji i samoaktuall-zacji człowieka. Uczy się on bowiem w toku wielokierunkowych interakcji społ. rozumiej innych i samego siebie, zachowując właściwe proporcje między poleganiem na sobie a realizowaniem oczekiwań i wymagań otoczenia społecznego. Samowychowanie przypomina hessenowską formę autonomii moralnej, gdzie nie ma miejsca na jakiekolwiek z góry ustalane standardy osobowościowe. Każdy człowiek jest doskonały na swój sposób i zmienia się tylko wtedy, gdy staje się naprawdę tym, kim jest w swej istocie, a nie wtedy, kiedy stara się być tym, kim nie jest, Prometejski model samowychowania wymaga od człowieka, by traktował siebie w sposób holistyczny, jako osobę niepodzielną. Ważną przesłanką teoriopoznawczą jest uznanie, że rozwój psychiczny, fizyczny, społeczny i moralny człowieka nie jest ukierunkowany na cel w postaci jego finalnej determinacji. Dzięki temu każda osoba jest faktycznym autorem i uczestnikiem „swojego" świata. Każda czynność człowieka pełni funkcję osobotwórczą, tak świadoma i zamierzona, jak i nie ukierunkowana na osiąganie pożądanych rezultatów. Istotą samowychowania nie jest podjęcie przez osobę jakiegoś działania, ale jego autonomiczne sprawstwo. Każdy człowiek jest potencjalnie zdolny do

W

tmui wychowania, gdyż źródła wzrostu jego Miuwioczeństwa znajdują się zasadniczo »łHvn.}trz osoby, a wychowanie może mu tyl-Jmi w lym dopomóc lub — przeciwnie — ogra-

Mlr/.yć ów rozwój.

|i Wc ł.rrYŁA W poszukiwaniu podstaw perfekcjoryz-'iih 11/ etyce, „Roczniki Filozoficzne Towarzystwa Msnikowego KUL”, t. 5; 1957; Asceza. Odczlowiecze-w ivv uczłowieczenie, red. W. Słomka, Lublin 1985; i ki MIELECKI Psychologiczna teońa samowiedzy, ty,u-izawa 1986; S. MIKA Jak modyfikować własne Pluwania, Warszawa 1987; M. DUDZIKOWA Pra-. .i młodzieży nad sobą. Z teorii i praktyki. Warszawa

•nngwinik [łac. sanguis 'krew’], jeden i ‘I typów temperamentu wyróżnionych |n/rz Hipokratesa (choleryk, flegmatyk, me-ijucholik); człowiek o żywym usposobieniu, wużliwy, o silnych, szybkich reakcjach; łatwo dostosowuje się do zmiennych warunków tycia, odporny na trudności; w typologii wyż-ur.cj czynności nerwowej I.P. Pawłowa odpo-wl.tda mu silny, zrównoważony i ruchliwy lvi> układu nerwowego.

schematy poznawcze, zintemalizowane I tworzące system poznawcze wzorce zachowań i poglądów; s.p. są jednym z podstawowych konstruktów teoret. współcz. psycholo-H,ii kognitywnej, wyjaśniających ludzkie myślenie, działanie i postrzeganie świata, schizofrenia [gr. schidzein 'rozszczepiać’], choroba psych, zaliczana do psychoz, charakteryzująca się rozpadem osobowości; ujawnia się już u ludzi młodych — najczęściej występuje między pokwitaniem a pełną dojrzałością; na s. choruje ok. 1 % populacji społeczeństw cywilizacji zach.; 25-50% pacjentów szpitali psychiatrycznych to schizofrenicy; wyróżnia się 4 postacie choroby; prostą, he-liefreniczną, katatoniczną i paranoidałną; wszystkie wymagają specjalistycznej, wieloletniej pomocy, włącznie z hospitalizacją.

A. KĘPIŃSKI Schizofrenia, Kraków 1992; Psychoterapia, red. L. Grzesiuk, Warszawa 1995.

SChizOtymik [gr. schidzein 'rozszczepiać’], wg klasyfikacji E. Kretschmera typ usposobienia charakteryzujący ludzi o astenicznej (leptosomatycznej) budowie ciała; człowiek bardzo szczupły, wątły, o nieproporcjonalnym wzroście do niewielkiej masy ciała, a zarazem drażliwy, zamknięty w sobie, trudno nawiązujący kontakt z innymi, wycofujący się z realnego świata.

Schleiermacher Friedrich Daniel Ernst [ur. 1768, zm. 1834), filozof, filolog, pedagog i teolog protest.; prof. uniw. w Berlinie; pre

schofaryzacja

kursor nowocz. hermeneutyki filoz.; tłumacz dziel klasycznych; autor standardowych prac z teologii protestanckiej i filozofii religii; działacz oświatowy; autor ekspertyz dla sekcji kształcenia publ. w Berlinie; współtwórca pedagogiki humanistycznej; edukację traktował jakq proces formowania całokształtu zdolności i kompetencji duchowych człowieka w toku przekazu międzygeneracyjnego; pedagogiki nie ujmował technologicznie jako zespołu twierdzeń nauk. służących zwiększeniu efektywności praktyki edukacyjnej, lecz w kategoriach hermeneutycznych — zadaniem teorii jest uczynienie praktyki bardziej świadomą i zrozumiałą; poglądy pedag. prezentował w różnych rozprawach i polemikach, w sposób systematyczny w wykładach uniwersyteckich (1826); gł. dzieła: Mowy

0    religii (1799, wyd. poi. 1995), Hermeneutik and Kntik (1838), Der christliche Glaube nach den Grimdsatzen der ewangelischen Kirche im Zusammenhang dargesteUt (1821/22, 1960), Pddagogische Schriften (t. 1-2, 1957); dzieła wszystkie: Kritische Gesamtausgabe (t. 1-10, od 1980).

Schoenebeck Hubertus von (8 x 1947), pedagog; czołowy przedstawiciel antypeda-gogiki w Europie, 1978 zal. w Munster (Niemcy) Instytut „Przyjaźń z Dziećmi”, w ramach którego prowadzi badania, seminaria, konferencje oraz działalność upowszechniającą idee postmodernistycznych i postkolo-nialnych relacji międzypokoleniowych; gł. dzieła; Antypedagogika w dialogu. Wprowadzenie w rozmyślanie antypedagogiczne (1991,1994), Antypedagogika. Być i wspierać zamiast wychowywać (1994), Kocham siebie takim jakim jestem. Droga od nienawiści, bezsilności i egoizmu ku miłości wobec samego siebie (1994), Po tamtej stronie wychowania. Życie w wolności od psychicznej przemocy (1997, 1999).

scholaryzacja, skolaryzacja [łac. schola 'szkoła’], powszechność nauczania; wskaźnik względnej sprawności kształcenia, świadectwem realizowania prawnie uregulowanej powinności zarówno opiekunów dzieci, jak

1    gmin, a dotyczącej umożliwienia nauki szkolnej lub ukończenia szkoły danego typu dzieciom i młodzieży w określonym wieku (w Polsce do 18. roku życia).

Jest tym czynnikiem, który świadczy o demokratyzacji systemu szkolnego, określa bowiem szansę młodego pokolenia na dostęp do oświaty; na jego podstawie można określić zakres upowszechniania się pełnego szkolnictwa średniego w gminie. Wskaźnik scho-

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
skanuj0010 / V AFAZJE Zaburzenia mowy na skutek uszkodzenia pól kojarzeniowych związanych z mową alb
skanuj0087 Obroty śrubowe-powstają na skutek łączenia obrotu z translacją równoległą do osi obrotuHI
69 (185) str. 138 • TO TAKIE PROSTE — Anna Opala Gwarancja 34. Dowolnie będziesz kształtował samego
642 deontologia nauczycielska przyjmuje na siebie na skutek codziennych określonych działań, jakie
DSCF0219 y FAZA FORMOWANIA SIĘ KORZENIA ZAPASONOŚNEGO Na skutek rozrostu warstw miękiszu między posz
skanuj0004 • Okrągłe ubytki kropkowate Powstają w płytce paznokciowej na skutek miejscowych zaburzeń
skanuj0004 • Okrągłe ubytki kropkowate Powstają w płytce paznokciowej na skutek miejscowych zaburzeń
skanuj0008 (1009x1600) Powierzchnie przyśrodkowa i boczna, na skutek zbieżności ścian wargowej i jęz

więcej podobnych podstron