Below is the result of your feedback form. It was submitted by (moscow@kki.net.pl) on Thursday, April 27, 2000 at 16:44:29 ---------------------------------------------------------------------------
text: Łukasz Mosakowski ITC "Zanieczyszczenie wód w byłym woj. płockim"
Jeżeli chodzi o zanieczyszczenie wód w byłym woj. płockim to w mojej pracy opiszę proces i wyniki badania 6 jezior o powierzchni 10 ha (w tym jezioro Soczewkę). Badania monitoringowe przeprowadzone w latach 1992-97-zgodnie z obowiązującą metodyką- wykazały generalnie pogorszenie się jakości wód stojących w stosunku do badań przeprowadzonych w latach 80-tych (wykresy 15-19). Szybkie tempo pogarszania się jakości wód jest zjawiskiem niepokojącym, ponieważ zmiany te są właściwie nieodwracalne. Zanieczyszczenia do wód kumulują się w ekosystemach jeziornych tworząc ich obciążenie wewnętrzne i powodują dalsze eutrofizowanie wód nawet po przerwaniu dopływu zanieczyszczeń. O ogólnej ocenie jezior decydują: -klasa czystości wód określona na podstawie badań fizycznych, chemicznych i biologicznych -kategoria podatności na degradację określona na podstawie jego cech morfometrycznych, hydrologicznych i zlewniowych. Obowiązujące przy badaniu jezior wskaźniki i ich normatywy dla 3 klas czystości przedstawiono w tabeli 12. Określenie klasy czystości opiera się na sumarycznej ocenie wszystkich wskaźników wody. Dokumentem wizualnym zdegradowania jezior są masowe zakwity glonów spowodowane przeżyźnieniem wód jeziornych substancjami biogennymi. Służby ochrony środowiska w ostatnich latach powyższe zjawiska zanotowały w jeziorach Drzesno, Sumino, a nawet w Lucieńskim. Szczególnie "głęboki zakwit" występuje w jeziorze Soczewka. Stan czystości jezior stwierdzony w latach 1993-1997 przedstawiono na mapie 10. Jeziora położone w zlewni Skrwy Lewej cechuje zróżnicowana podatność na degradację. Jeziora o dużej głębokości: Lucieńskie i Białe są dosyć odporne na wpływy z zewnątrz i odpowiadają II kategorii podatności na degradację, jeziora Sumino, Drzesno i Sędeń odpowiadają III kategorii a jezioro Soczewka i Szczawińskie są poza kategorią (mapa 11). Jeziora położone na analizowanym terenie spełniają przede wszystkim funkcje turystyczno-rekreacyjne. Nad brzegami jezior Lucieńskie, Soczewka, Białe i Sumino zlokalizowane są ośrodki wypoczynkowe, działki rekreacyjne, campingi, plaże i wypożyczalnie sprzętu wodnego. W związku z tym, że jeziora zlokalizowane są blisko głównych miast województwa (Płock, Gostynin) rozwija się tu również turystyka sobotnio-niedzielna. Turystyka jest obok rolnictwa głównym źródłem zanieczyszczeń jezior. W końcu lat osiemdziesiątych na skutek zmniejszonych opadów zaczął się obniżać poziom zwierciadła wody w jeziorach. Suszę hydrologiczną w zlewni Skrwy Lewej najbardziej odczuło jeziora Lucieńskie, gdzie poziom wód obniżył się o ok. 0,5 m. W celu przywrócenia dawnego poziomu wód w tym jeziorze zdecydowano się na włączenie jednej odnogi Skrwy Lewej do jeziora. Dopływ tak skonstruowano, że woda z rzeki dopływa do jeziora tylko przy stanach średnich i wysokich.
1.Jezioro Lucieńskie Jezioro zostało zagospodarowane na potrzeby rekreacji i turystyki. Nad jego brzegami zlokalizowano 5 ośrodków wypoczynkowych i 2 pola namiotowe. Ośrodki odprowadzają ścieki sanitarne do zbiorników bezodpływowych lub do ziemi. Ze względu na dogodny dojazd, ciekawy krajobraz oraz duże zainwestowanie w okolicy zbiornika, jezioro wykorzystane jest do odpoczynku sobotnio-niedzielnego przez mieszkańców Płocka i Gostynina. Jezioro nie jest odbiornikiem ścieków z punktowych źródeł zanieczyszczeń. Tylko jeden z ośrodków zlokalizowany w Miałkówku odprowadza do jeziora wody odpadowe. Ze względu na fakt, że wylot tych ścieków jest podtopiony nie określono ich jakości i ilości. Zlewnia bezpośrednia jeziora stanowi obszar o ok. 900 ha w tym pola uprawne stanowią ok. 60% powierzchni i lasy ok. 40%. Lasy pokrywają wprawdzie tylko 40% pow. Zlewni ,ale zajmują ok.75% dł. linii brzegowej odgradzając wraz z mokradłami zbiornik od gruntów ornych. Lasy i obszary podmokłe stanowią naturalny filtr biologiczny dla substancji biogennych spływających z pól i innych obszarów antropopresji: wsi, dróg i ośrodków wypoczynkowych. W pobliżu jeziora znajduje się kilka wsi: Lucień, Miałkówek, Kazimierzów i Budy Lucieńskie. Pośredni negatywny wpływ na wody jeziora posiada Skrwa Lewa. Przed ujściem do jeziora rzeka prowadzi wody zanieczyszczone (pozaklasowe). Jest okresowo nadmiernie zanieczyszczona związkami organicznymi i biogennymi, a przede wszystkim zły jest jej stan sanitarny odzwierciedlony w mianie Coli. Jezioro Lucieńskie jest stosunkowo odporne na wpływy z zewnątrz, zaliczono je do II kategorii podatności na degradację. Jako wskaźniki o wartościach najkorzystniejszych z punktu widzenia jakości wody należy wymienić: małą wartość stosunku powierzchni dna czynnego do objętości epilimnionu, małą wymianę wody w jeziorze oraz przewagę lasów w bezpośrednim otoczeniu. Zbiornik ten jest jednym z większych i głębszych jezior województwa płockiego. Zawartość materii organicznej jest niewielka, o czym świadczą wyniki badań ChZT Cr i BZT-5. Analiza stężeń substancji biogenicznych w wodzie wskazuje na niską zawartość substancji azotowych oraz na wysoką zawartość związków fosforowych. Przezroc! zystość tego jeziora to tylko 1,7 m. W wodzie stwierdzono dużą zawartość zawiązków mineralnych, o czym świadczy pozaklasowa wartość przewodnictwa elektrolityczna. Sumaryczna ocena stanu czystości wód jeziora Lucieńskiego przeprowadzona wg metodyki wskazuje na III klasę czystości. Pod względem sanitarnym wody analizowanego jeziora odpowiadają II klasie czystości. W wodzie jeziornej stwierdzono zróżnicowanie przestrzenne. Najgorszą jakość zbiornik posiada po dopływie Skrwy Lewej do jeziora. Klasa czystości j. Lucieńskiego po skierowaniu części wód Skrwy Lewej uległa zmianie z II na III. W jeziorze pogorszyła się zdecydowanie przewodność elektrolityczna właściwa oraz wzrosła zawartość fosforanów zarówno w warstwie powierzchniowej i naddennej. W świetle uzyskanych wyników należałoby rozważyć ponowne odcięcie wód Skrwy Lewej od jeziora. W ostatnich latach poziom jeziora powrócił do stanu średniego. Oczyszczalnia w Gostyninie pracuje dobrze, ale dobre efekty oczyszczania uzyskuje się tylko dla związków organicznych. Fosfor całkowity jest w niej redukowany nieznacznie, a średnie jego roczne stężenie w odprowadzanych ściekach kształtuje się na poziomie ok. 3 mg. P/dm3 .
2.Jezioro Białe Położone jest nad Gorzewem. Nie spełnia ono bezpośredniego odbiornika ścieków z punktowych źródeł zanieczyszczeń. Jezioro Białe zaliczono do II kategorii podatności na degradację, dzięki zespołowi korzystnych cech naturalnych- morfometrycznych, hydrograficznych i zlewniowych. Aktualnie jest jeszcze najczyściejszym akwenem w woj. płockim. Zawartość materii organicznej w wodzie nie była duża, o czym świadczy niskie odpowiadające II klasie czystości BZT-% i ChZT Cr. Wody jeziora nie są także zasobne w substancje biogeniczne. Stężenie fosforu i azotu całkowitego nie przekraczały normatywów dla I klasy czystości wód jeziornych. Występują ilościowe wskaźniki biomasy planktonu, takie jak zawartość chlorofilu a i sucha masa sestonu, odpowiadają normatywom dla I klasy czystości wód jeziornych. Przezroczystość wody odpowiadała natomiast normatywom dla II klasy czystości wód jeziorowych. Jezioro charakteryzuje jednak duża koncentracja soli mineralnych w wodzie, o czym świadczy jej przew! odność elektrolityczna. Sumaryczna ocena stanu czystości jeziora w 1994 roku dokonana wg "Wytycznych..." i uwzględniająca parametry fizykochemiczne i hydrobiologiczne pozwala zaliczyć jezioro do II klasy czystości. Pod względem sanitarnym jezioro odpowiada również II klasie czystości. W stosunku do lat 80-tych nastąpiło jednak nieznaczne pogorszenie wody, odzwierciedlone wzrostem niektórych badanych parametrów. Wzrost ten zanotowano we wskaźnikach: BZT-5, chlorofilu, przezroczystości i mianie Coli (wskaźniku sanitarnym). Duża presja antropogeniczna, jaką stwierdzono w ostatnich latach może szybko jednak doprowadzić do zdegradowania zbiornika. Ponadto w tym jeziorze jest szybszy proces eutrofizacji.
3.Jezioro Sumino W zlewni jeziora Sumino nie stwierdzono występowania punktowych źródeł zanieczyszczenia. Jednak ze względu na gromadzenie odpadów gospodarczych przy zabudowaniach położonych blisko jeziora i znaczne nachylenie terenu istnieje niebezpieczeństwo spływu ich właśnie do jeziora. Niebezpieczeństwo dla jeziora istnieje też poprzez obozowisko ZHP, które wykorzystuje je rekreacyjnie. Jezioro zostało zaliczone do III kategorii podatności na degradację. Zbiornik posiada niekorzystne warunki morfometryczne. Znacznie korzystniejsze dla jeziora są warunki zlewniowe. Z racji niewielkiej głębokości charakteryzowało się znacznym wymieszaniem wód. Wyczuwalny był organoleptycznie zapach siarkowodoru. Zjawisko to związane jest najprawdopodobniej z rozkładem materii organicznej. Jezioro jest obciążone związkami organicznymi podlegającymi rozkładu biologicznemu. ChZT Cr odzwierciedlające związki allochtoniczne było niskie i wystąpiło w I klasie czystości. Związki biogenne zanotowane w jeziorze były w granicach I-III klasy czystości. W granicach III klasy czystości wystąpił fosfor całkowity i był on znacznie wyższy w lecie niż na wiosnę. Niska natomiast w tym jeziorze jest zawartość związków nieorganicznych, o czym świadczy na poziomie II klasy czystości, przewodnictwo. Potwierdza to również niskie stężenie chlorków, siarczanów a także sodu i potasu. Na podstawie przeprowadzonych badań fizyko-chemicznych i hydrobiologicznych jezioro zakwalifikowano do III klasy czystości. Stan sanitarny wody utrzymał się na poziomie II klasy czystości. Jakość wody w jeziorze uległa pogorszeniu w stosunku do lat 80-tych, na tyle, że doprowadziło to do zmiany klasy czystości z II na III.
4.Jezioro Drzesno Głównym źródłem zanieczyszczenia jeziora są substancje biogenne dostające się do jeziora poprzez spływ powierzchniowy i erozję wietrzną z gruntów ornych położonej w południowej części zlewni. Zbiornik jest podatny na degradację i odpowiada III kategorii podatności. Zdecydowały o tym niekorzystne warunki morfometryczne zbiornika- wszystkie wskaźniki dotyczące morfometrii mają wartości nie mieszczące się w żadnej kategorii. Jezioro posiada również niekorzystne warunki zlewniowe. Stężenie substancji allochtonicznych było w jeziorze dużo niższe i odpowiadało II klasie czystości wód. Zawartość biogenów w wodzie utrzymywała się na poziomie I-III klasy czystości. Z tej grupy parametrów najwyższe stężenie osiągnął fosfor całkowity, a jego stężenie było wyższe w lecie niż na wiosnę. W wodzie jeziornej stwierdzono dużą zawartość substancji nieorganicznych, o czym świadczy pozaklasowe przewodnictwo. Ponadto jezioro charakteryzuje się dobrą przezroczystością, która osiągała dno. Pomimo niekorzystnych warunków naturalnych jezioro Drzesno charakteryzuje się czystymi wodami. Na podstawie badań fizyko-chemicznych, bakteriologicznych i hydrobiologicznych zostało w 1996 roku zaliczone do II klasy czystości. Przyczyną takiej sytuacji jest pp. Mała aktywność zlewni bezpośredniej na jakość wód jeziornych. Otoczenie zbiornika podmokłymi łąkami i szuwary występujące wzdłuż linii brzegowej stanowią pp. Barierę ochronną dla wód jeziornych.
5.Jezioro Sędeń Jezioro Sędeń nie posiada ani dopływów ani odpływów wód powierzchniowych. Jezioro nie przyjmuje ścieków z punktowych źródeł zanieczyszczeń. Jest ono w niewielkim stopniu wykorzystywane rekreacyjnie- nad jeziorem znajduje się pole namiotowe i kilka działek rekreacyjnych. Akwen jest zbiornikiem podatnym na degradację, zaliczonym do III kategorii. Przyczynia się do tego głównie morfometria misy jeziornej, a zwłaszcza mała głębokość zbiornika. Wody jeziora na podstawie badań fizyko-chemicznych i biologicznych w roku 1993 zakwalifikowano do II klasy czystości. Jednakże złe warunki sanitarne- miano Coli odpowiadające III klasie czystości- nakazuje zweryfikować tę ocenę i zaliczyć wody jeziora do III klasy. Jakość wód jeziora w stosunku do lat osiemdziesiątych uległa pogorszeniu, przede wszystkim na stan sanitarny.
6.Jezioro Szczawińskie Jezioro Szczawińskie-głównym odpływem jest rzeka Osetnica, która przepływa przez północny kraniec zbiornika i odpływa do Skrwy Lewej. Jest to zbiornik bardzo podatny na degradację (poza kategorią). Ocena ta wynika z bardzo niekorzystnych wskaźników związanych z morfometrią misy jeziornej, a także wskaźników związanych ze zlewnią całkowitą. Na dnie jeziora zalegają osady o bardzo dużej miąższości i obficie zasiedlone przez organizmy bentosowe. Na podstawie przeprowadzonych badań jezioro zakwalifikowano do pozaklasowych, o czym zadecydowały wysokie stężenia parametrów organicznych (BZT-5, ChZT Cr) i biogennych (azot, fosfor). Masowy rozwój glonów planktonowych wyrażony pozaklasowym chlorofilem ograniczył przezroczystość wód do 50cm. Warunki sanitarne w jeziorze odpowiadały I klasie czystości. Taka sytuacja cechowała jezioro w latach 80-tych. Ze względu na postępującą eutrofizację jego wód odstąpiono od badań zbiornika w latach 1992-1997.
7.Zbiornik Soczewka Zbiornik Soczewka powstał w latach 1900-1920 w wyniku wybudowania grobli w poprzek doliny Skrwy Lewej, około 1,5 km od jej ujścia do rzeki Wisły. Obszar zlewni bezpośredniej jest niewielki i prawie w całości pokryty lasem. Niekorzystny wpływ na wody jeziora może wywierać w sezonie letnim nasilone wykorzystanie rekreacyjne (zaśmiecanie, kąpiele). Jednak głównym czynnikiem wpływającym na jakośc wód zbiornika jest Skrwa Lewobrzeżna o pow. Zlewni- 386,6 km.2 Pomimo poprawy gospodarki ściekowej w zlewni, rzeka Skrwa Lewa w dalszym ciągu do jeziora doprowadza okresowo wody pozaklasowe. Przed dopływem do jeziora Skrwa zawiera nadmierną ilość związków organicznych wyrażonych we wskaźniku BZT-5 i związków biogennych oraz jest zanieczyszczona bakteriologicznie. W związku z tym zalew w dalszym ciągu dla wód Skrwy pełni rolę osadnika. Skrwa wypływając z jeziora ma lepsze parametry niż przed jeziorem. Zbiornik zaliczono do grupy jezior znajdujących się pod względem podatności poza kategorią. Zdecydowała o tym morfometria jeziora i duża powierzchnia zlewni całkowitej. Woda w jeziorze charakteryzuje się podwyższoną ilością związków organicznych (BZT-5-III klasa, ChZT Cr- poza klasą) i nieorganicznych (pozaklasowa przewodność elektrolityczna właściwa). Wysokie wartości (pozaklasowe) stwierdzono w stężeniu związków biogennych, a zwłaszcza fosforowych, uważanych za kluczowy element eutrofogenny. Sumaryczny wynik punktacji (1997 rok) pozwala zaliczyć wody jeziora do pozaklasowych. Pod względem bakteriologicznym woda jeziorna w ostatnim roku osiągnęła III klasę czystości. W wodzie jeziornej w analizowanym roku stwierdzono niewielkie przestrzennie zróżnicowanie. Najwyższe wartości wszystkich badanych parametrów (głównie w okresie wiosennym) stwierdzono po dopływie Skrwy Lewej do jeziora. W miarę oddalania się od Skrwy stężenia poszczególnych wskaźników ulegają nieznacznej poprawie, ale nie na tyle żeby zmienić klasę czystości.
Pisząc na temat wód woj. płockiego nie można nie wspomnieć o Wiśle. Wisła przez długie lata odbierała ścieki z większych zakładów przemysłowych. W latach 80-tych była już tak zatruta, że wyginęło w niej mnóstwo gatunków ryb. Dopiero lata dziewięćdziesiąte przyniosły odnowę w gospodarce i wraz z tym władze zaczęły nakładać wysokie grzywny na trucicieli. Zakłady musiały budować oczyszczalnie ścieków. W chwili obecnej życie w Wiśle ulega poprawie, chociaż długo trzeba jeszcze czekać żeby życie biologiczne w Wiśle wróciło do normy oraz żeby po przekąpaniu się w niej nie musieć zaraz udawać się do dermatologa.
Podsumowując uważam, że Płocczanie nie powinni być zadowoleni ze środowiska wodnego, które ich otacza.