IMGd37
niła żarliwego neofitę nowej wiary? Dlaczego Goszczyński — redaktor satyrycznej „Pszonki”, czyniącej obiektem swych napaści „towlanów"
— zbliżył się do Mistrza i stał się jego wiernym uczniem oraz pokornym sługą? Dlaczego to — oprócz poetów, ludzi o ,,wybujałej imaginacji”
— w kręgu oddziaływania Towiańskiego znaleźli się: stary napoleończyk — pułkownik Mikołaj Kamieński; dowódca pułku jazdy wołyńskiej, tylekroć zasłużony w powstańczych bataliach — pułkownik Karol Różycki; belweder -czyk — Ludwik Nabielak; dwudziestoletni młodzian z Poznania — Jan Nepomucen Rembowski; kilku Izraelitów i kilku Francuzów oraz kilka dziesiątków innych. Pytania te domagały się odpowiedzi, które — rzecz zrozumiała — nie mogły poprzestać na konstatacji faktu „zamącenia głów”.
W piśmiennictwie owego czasu spotykamy się więc z różnymi próbami diagnozy. Dotyczyły one kilku spraw. A więc osobowości Towiańskiego. Nawet najwięksi wrogowie nie mogli mu odmówić pewnej wielkości. W swoim pam-flecie Stefan Witwicki pisał, iż jest to „człowiek ognisty, śmiały... niepospolitych sił umysłu, poetyckiego zapału, łatwej i bujnej wymowy... który samą już postawą, samym tonem głosu, samą swą dziwnością silnie na imagina-cję... uderzał”, i który „budził wiarę, bo sam był wierzący”1. Ta właśnie potęga indywidualności, koncentracja uczuć profetycznych i magnetyczne właściwości miały stanowić o jego niewolącym wpływie. Jakże bowiem inaczej wytłumaczyć fakt, iż „wszyscy, którzy go widzą, doznają, nim nawet przemówi i zacznie nauczać, wpływu niepojętego na zmysły swoje, których ciągnie k’niemu i podbija ich wolę” 2.
Zaiste — dodawał Krasiński — cóż to za ..siła magnetyczna taka w tym szlachcicu litewskim... iż kiedy spojrzy lub rękę ściśnie, to wpływ nadzwyczajny po człowieku się rozlewa. Nie tak tym, co mówi, jak tą siłą przekonywa i podbija” °. Towiański miał fascynować zatem i zniewalać nie tyle nauką samą, ile tym właśnie, iż nauczał — jak to powiada Ewangelista — ,Jako moc mający”. Krasiński sądził tak, albowiem wiedział o konwersji Mickiewicza i Słowackiego, które przecież dokonały się z dnia na dzień. Sami zresztą towiańczycy wspominali o pierwszym spotkaniu z Mistrzem jako o fakcie kreującym ich nową osobowość. „Po pierwszej rozmowie ze Sługą Chrystusa — wspominał Jeden z nich — byłem tak, jakbym się na nowo narodził. Realność uczucia tego, od pierwszej chwili wejścia i spojrzenia na Sługę Bożego, przechodziła z niego we mnie, we wszystkie władze moje... i długo, długo jeszcze po rozmowie ja sam promieniłem się cały takimże uczuciem” ,0. Atmosfera fascynacji miała zatem tłumaczyć strzeliste westchnienia3 4 5, wiemopod-dańcze akty 6 ludzi, dla których Towiański stał
23
M' Witwicki: Towiańszczyzna wystawiona i aneksami objaśniona, Paryż 1844, s. 17 i 25.
! 5rasiń«ki: Listy do Delfiny Potockiej 1840—1848. t. I, Poznań 1938, s. 221.
Tamże, t. I, s. 491.
K. Baykowski: Znad grobu, Kraków 1881, s. 61.
W jednym z listów do Towiańskiego np. czytamy: „Posłanniku Boży, Przewodniku, Mężu i Bracie, ze wszystkich sił duszy mojej, miłości, woli pańskiej pożądany...” — Muzeum Adama Mickiewicza w Paryżu (dalej cyt. jako MAM), Rkps 848. A oto, jak Aleksander Chodźko relacjonuje w liście do Mickiewicza spotkanie z Towiańskim: „wiesz, co to jest widzieć i słyszeć Mistrza... Takie rzeczy tylko w modlitwie można powtórzyć Bogu. Pisać lub opowiadać Je, to coś na kształt grzechu. Jest to strząsać z serca te drogie krople niebieskiej rosy” — zob. „Pamiętnik Literacki” z 111 1962, s. 274.
“ Jeden z towiańczyków — Seweryn Pilichowski — sporządził nawet formalny akt oddania się w poddaństwo. W akcie tym czytamy: „Ja, niżej podpisany Seweryn hrabia Biberstejn Pilichowski z Tereskowy, uznaję Andrzeja Towiańskiego za mego Mistrza i Pana mojego, zapisując się prawnie w służbę i poddań-
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Ś Nie godzi sil*, byśmy miecz dzierŚŚc w rśku, szli nauczaj nowej wiary. I postanowili oddalili zbro
9152S96 01 nowej wiary Mahometa. Zbobywa jakby lotem błyskawicy Syryę i Egipt, Persyą, i wyspę Rodo
I XXII J ..GENEZIS Z DUCHA uczestniczy w procesie poznania, w dziele narodzin nowej wykładni wiary
I XXII J ..GENEZIS Z DUCHA uczestniczy w procesie poznania, w dziele narodzin nowej wykładni wiary
Władysław T. MiodunkaWSTĘPKto i dlaczego należy do nowej generacji wglottodydaktyce polonistycznej?
SPIS TREŚCI WSTĘP Władysław T Miodunka Kto i dlaczego należy do nowej generacji w glottodydaktyce
skanuj0019 zagrożone i wymaga odnowienia przez przypływ nowej, bujnej siły żywotnej, są utożsamiane
skanuj0019 28 CO TO JEST FILOZOFIA? Pytania filozoficzne: Dlaczego jest coś, a nie raczę) nic? Co to
skanuj0020 (104) 28 1. Czym zajmuje się ekonomia jako nauka? 2.
skanuj0024 Moja rakieta jest najszybsza na świecie, niknie pośród gwiazd ku nowej planecie! Pop
więcej podobnych podstron