Kompendium Wiedzy geografii94

stąpienie przez jedno państwo części swego terytorium drugiemu państwu na podstawie umowy międzynarodowej. Zwykle cesje są dokonywane na mocy porozumień kończących wojny, przy wyrównaniu granic państwowych, w wyniku zamiany lub sprzedaży terytoriów (np. sprzedaż Alaski przez Rosje carską Stanom Zjednoczonym).

Secesja jest zjawiskiem endogcnicznym (powstaje pod wpływem warunków wewnętrznych), a zarazem nic jest z definicji procesem destruktywnym oraz nie ma zabarwienia pejoratywnego. Tego rodzaju podział musi być zaakceptowany przez zainteresowane kraje (np. podział Czechosłowacji). Brak takiej akceptacji prowadzi do konfliktów wewnętrznych, często przybierających formę wojny domowej o charakterze narodowowyzwoleńczym (próby odłączenia się Czcczcni od Federacji Rosyjskiej oraz Autonomii Palestyńskiej od Izraela, które mogą doprowadzić do powstania nowych państw).

Gdy określona wspólnota chce odłączyć się i rozwijać jako samodzielna grupa ctnokulturowa, wówczas mówimy o „separatyzmie z wyboru”.

Podział Podział terytorium państwa należy rozumieć szerzej niż

terytorium termin „secesja”. Może on być dobrowolny bądź narzucony, państwa a wówczas określany jest jako rozbiór (np. rozbiory Polski w XVIII w. i podczas II wojny światowej w 1939 r.).

SPOŁECZNOŚĆ LOKALNA

Jest to podstawowa grupa społeczna zamieszkująca wspólnie określony obszar, w której istnieją relatywnie trwałe więzi opierające się na stosunkowo częstych i bezpośrednich kontaktach, stanowiące podstawę mocnej identyfikacji poszczególnych członków z całą grupą i zamieszkiwanym przez nią terytorium.

Zarządzanie nią może być powierzone przedstawicielom mianowanym (administracja państwowa) lub wybieralnym, w postaci władz samorządowych — np. osiedla, gminy, powiatu. Zarówno społeczność lokalna jak i regionalna są zbiorowościami lub wspólnotami terytorialnymi w znaczeniu socjologicznym. Zasadnicza różnica pomiędzy nimi dotyczy

liczebności grup i wielkości obszaru, jaki one zajmują, oraz rodzaju kontaktów osób indywidualnych, które w przypadku grup lokalnych są bezpośrednie, często typu: „twarzą w twarz” (ang. face to face).

W krajach rozwiniętych i demokratycznych społeczności lokalne uzyskują większe uprawnienia w dziedzinie samorządności. zagospodarowania i planowania przestrzennego własnego terytorium. Władze lokalne mają pełnomocnictwa do promowania lub blokowania projektów obiektów budowlanych, inwestycji i innych, zgodnie z interesem państwowym lub lokalnym, ale w ramach działających praw i rozporządzeń. W wielu krajach społeczność lokalna zarządza szkołami (podstawowymi i średnimi), finansuje i kontroluje ich działalność, przy czym w stosunku do szkół wyższych funkcje te przejmuje administracja państwowa — regionalna lub krajowa.

Jednak nawet w krajach najbardziej zdecentralizowanych samorządy lokalne znajdują się pod kontrolą państwa. (Patrz hasła: Wspólnota społeczna. Obywatelstwo).

STOLICA

Jest to główne administracyjno-polityczne centrum państwa, siedziba władzy państwowej. Stolica stanowi najczęściej ..jądro” historyczne państwa. Większość europejskich stolic znajduje się na obszarze rdzennym (ang. core area) danej państwowości. Takie historyczne stolice są bardzo typowe dla Europy. Najczęściej miasto stołeczne jest głównym centrum ekonomicznym i kulturowym państwa. Zdarzają się jednak wyjątki od tej reguły, szczególnie poza Europą. Na przykład Waszyngton nic jest ani największym, ani najważniejszym miastem Stanów Zjednoczonych. Podobnie jest z Ottawą, Canberrą, Brasilią i Ankarą. Są to zazwyczaj miasta nowe, spełniające głównie funkcje polityczno-administracyjne, położone zwykle w centrum państwa, dzięki czemu zapewniają lepsze możliwości zarządzania lub aktywizacji słabiej rozwiniętych regionów (np. miasto Brasilia w Brazylii). W wielu przypadkach o lokalizacji stolicy decydują względy bezpieczeństwa oraz przesłanki terytorialno-organizacyjnc.