39144 kupisiewicz dydaktyka ogólna
0

24 Dydaktyka ogólna

mości, umiejętności i nawyków” (Daniłow, Jesipow, 1962, s. 8) oraz nie-miecki dydaktyk Hans Glóckel, według którego „Uczenie się polega na przyswajaniu sobie wiadomości, umiejętności, nastawień i postaw” (1990, s. 315).

Z kolei Amerykanie E.R. Hilgard i D.G. Marąuis uważają, iż uczenie się jest „względnie trwałą zmianą możliwości reagowania, która występuje w wyniku odpowiednio wzmocnionego ćwiczenia" (1968, s. 525: por. także Gagne, Briggs, Wager, 1992, s. 20-21).

Autorzy powyższych definicji - z wyjątkiem ostatniej - mówią w nich o uczeniu się jako o „procesie” lub „pracy”, pragnąc w ten sposób podkreślić, iż uczenie się nie jest jakimś jednorazowym aktem, lecz układem, zbiorem czynności powiązanych ze sobą oraz podporządkowanych wspólnemu celowa. Można też przypuszczać, że interesują się oni nic tyle uczeniem się okazjonalnym - które może mieć formę aktów'jednorazowych lub od siebie odizolowanych - co raczej uczeniem się planowym, zamierzonym, systematycznym i zinstytucjonalizowanym. Planowość, a wraz z nią ciągłość oraz wewnętrzna spoistość poszczególnych czynności, stanowi więc pierwszą cechę świadomie organizowanego uczenia się.

Drugą cechą tale rozumianego uczenia się jest aktywność osoby uczącej się. Wprawdzie explicite cecha ta znalazła odbicie tylko w definicji B. Nawroczyńskiego, jednakże inni autorzy również ją uważają za oczywistą, określają bowiem uczenie się bądź jako pracę, bądź jako proces, bądź też utożsamiają je z odpowiednio realizowanym ćwiczeniem, a czynności związane z tak pojmowanym uczeniem się wymagają aktywnego udziału osoby uczącej się.

Z cytowanych wyżej definicji wynika również, że uczenie się zmierza do realizacji określonego celu, że jest „procesem ukierunkowanym na wynik” (Tomaszewski, 1979, s. 139). Dlatego też można przyjąć, że właśnie to ukierunkowanie, czyli dążenie osoby uczącej się do uzyskania założonego wcześniej wyniku, stanowi następną cechę uczenia się.

Autorzy czterech pierwszych definicji stwierdzają zarazem, że dzięki uczeniu się zdobywamy „wiedzę i umiejętności” lub „wiadomości, umiejętności i nawyki”, podczas gdy psychologowie amerykańscy za analogiczny produkt uważają „zmianę możliwości reagowania”. To ostatnie określenie wyników uczenia się nie jest zadowalające, ponieważ „(...) nie wymaga, ażeby rezultatem uczenia się była jakaś wiedza lub umiejętność, gdyż każde nowe skojarzenie wyobrażeń czy ruchów musi być uznane za wyuczenie się, jeżeli nawet nie rozszerza wiedzy i nie powiększa sprawności danej jednostki” (Baley, 1967, s. 125; por. też I Iebb, 1973, s. 164-165).

Te względy powodują, iż mówiąc o rezultatach uczenia się, będziemy mieli na myśli nabywane przez uczący się podmiot (ucznia) wiadomości, umiejętności i nawyki, modyfikujące w sposób względnie trwały dotychczasowe formy jego zachowania lub kształtujące formy nowe. Takie wda-śnie znaczenie nadaje uczeniu się Wincenty Okoń, pisząc, iż jest ono „procesem, w którym na podstawie poznania, doświadczenia i ćwiczenia powstają nowe formy zachowania się i działania lub zmieniają się stare” (1998, s. 220). Tak wreszcie ujmuje uczenie się Ziemowit Włodarski, kiedy określa je jako „proces prowadzący do zmian w zachowaniu się osobnika, które nie zależą wyłącznie od funkcji jego receptorów (...), zachodzą na podłożu indywidualnego doświadczenia i, jeżeli nie odznaczają się trwałością, to zawsze polegają na wystąpieniu elementów nowych w porównaniu z poprzedzającym je zachowaniem” (Włodarski, 1989, s. 33).

Na podstawie dotychczasowych rozważań można wstępnie powiedzieć, że uczenie się jest procesem nabywania przez uczący się podmiot określonych wiadomości, umiejętności i nawyków, ilościowy i jakościowy rezultat tego procesu zależy przy tym od wiciu różnych czynników', wśród których bardzo istotną rolę odgrywają motywacja i ak-tywmość.

Przedmiotem tak rozumianego uczenia się jest, mówiąc najogólniej, otaczająca nas rzeczywistość przyrodnicza, społeczna, techniczna i kulturowa. Człowiek poznaje określone fragmenty tej rzeczywistości bezpośrednio lub pośrednio. Przy poznaniu bezpośrednim zdany jest przede wszystkim na własne siły, a o efektach końcowych jego działalności poznawczej decyduje w głównej mierze samodzielne rozwiązywanie określonych problemów. Natomiast przy pośrednim poznawaniu rzeczywistości korzysta z nagromadzonej przez ludzkość wiedzy, którą przyswaja sobie dzięki lekturze, słuchaniu wykładów, udziałowi w dyskusjach, naśladownictwu ilp. Ten rodzaj poznawania rzeczywistości dominuje w pracy uczniów', umożliwiając im opanowanie w stosunkowo krótkim czasie podstaw' wiedzy o świeeie oraz tych umiejętności i nawyków, bez których niemożliwe by było racjonalne poznawanie bezpośrednie, dokonujące się m.in. w drodze samodzielnego dostrzegania, formułowania i rozwiązywania dostępnych im problemów' matematyczno-przyrodniczych, społecznych, technicznych i kulturowych.

Uogólniając - stwierdzamy, że uczenie się jest zdeterminowane przez cel, treść, i czynności, za pomocą których uczący się podmiot przyswaja sobie określone wiadomości, umiejętności i nawyki: jest tego podmiotu własną czynnością, której nikt inny nie może „za niego” wykonać, ma przeważnie procesualny charakter: może przybierać różne formy (praca, działalność społeczna, lektura, zabawa itp.); opiera się na poznaniu (bezpośrednim lub pośrednim) i na doświadczeniu indywidualnym; wywołuje zmiany w zachowaniu się jednostki; wymaga od niej aktywności.

Po tych wyjaśnieniach możemy już uzupełnić sformułowaną wyżej definicję uczenia się. Tak więc przez uczenie się będziemy rozumieć proces zamierzonego nabywania przez uczący się podmiot określonych wiadomości, umiejętności i nawyków, dokonujący się w toku bezpośredniego

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
kupisiewicz dydaktyka ogólna
2 28 Dydaldyka ogólna cyjne, w których czynności uczenia zdecydowanie p

więcej podobnych podstron