37658 leksyka str31 2
nicmicckii, co nie powinno budzić wiele zdziwieniu, ponieważ Niemcy były dla nas tradycyjnie głównym źródłem zapożyczeń kulturowych, a także językowych. Ciekawe z tego punktu widzenia, czy dałoby się wyróżnić podobne wpływy leksykografii polskiej na słowniki ukraińskie. litewskie, białoruskie czy rosyjskie, jako że Polska znów często była kulturowym źródłem zapożyczeń dla tych krajów, /.nów jednak jest to praca dla przyszłej komparatystyki łcksykograficznej1 2 3.
2. O słownikach języka polskiego en cyk lope (tycznie
A. Zakres rozdziału
Niniejszy rozdział nie jest wyczerpującym opisem dwudziestowiecznych słowników wydanych w Polsce-. Całkowicie pomija słowniki dwujęzyczne oraz terminologiczne4. Omawiana także w nim jest w zasadzie leksykografia polska do roku 1990, tzn. do upadku komunizmu w Polsce. Następne dwa lata 1990 1992 charakteryzują się dużą niezbornością wydawniczą, powstałą w wyniku rozpadu dotychczasowych struktur wydawniczo-dystrybucyjnych, trudno więc wysnuwać ogólne wnioski. Okres len musi jeszcze poczekać na swojego kronika rza.
W niniejszym rozdziale podejmuje się próbę odtworzenia modeli opisu leksykograficznego używanych w słownikarsl2wie polskim. Dlatego w centrum uwagi znajdują się duże słowniki ogólne języka polskiego oraz te słowniki o węższym zakresie, które są najczęściej używane przez niespecjalislów. Podaje się także przykłady słowników, które można uważać /a nowatorskie w fiuropic bądź w krajach słowiańskich. Inne słowniki, nawet takie, które mają dużą wartość naukową, są tylko wspomniane.
Oprócz słowników wydanych w XX wieku omawia się także niektóre słowniki wcześniejsze, a przede wszystkim słownik stworzony przez Lindego. Wszelkie dyskusje nad kształtem słowników polskirh zazwyczaj odnosiły się do tego słownika i z. natury rzeczy konieczne byłyby nawiązania do niego.
Słowniki, omawiane w niniejszym artykule, a nie pojawiające się nigdzie indziej w książce, nie zostały odnotowane w bibliografii ogólnej.
li. Słowniki dziewiętnastowieczne
(słownik ji-z.yka pouskimjo (ho? w sześciu tomach, Samuela B. Lindego (1771 1847) to pierwszy słownik jednojęzycz.ny języka polskiego. Powstał on bardzo późno, gdy porównamy go z osiągnięciami innych krajów europejskich, w których pierwsze słowniki jcdnojęzyczne wydawano w XVII i XVIII wieku. Na tle leksykografii europejskiej prezentuje się jednak niezwykle interesująco, choćby dlatego, że stworzył go Niemiec /. pochodzenia, dla którego polski nie był językiem rodzimym. Jest to poza (ym także słownik jedno-i wielojęzyczny.
Znajduje się w nim ok. 60000 haseł, przy c/ym jako jedyny jednojezyc/ny słownik języka polskiego zawiera on ok. 2000 nazw własnych (Walczak 1991; Lewaszkiewicz 1980; „Prace filologiczne" 1981). Obejmuję słownictwo od wieku XVI do początków XIX. Harda, choć umieszczone w kolejności alfabetycznej, zgrupowane są w duże akapity - gniazda, które obejmują hasła powiązane etymologicznie. I Etymologie Lindego są najczęściej naiwne i. na tle ówczesnych poglądów, zacofane hebrajski np. byl dla niego językiem pierwotnym. Pojedyncze hasło zawiera, oprócz wyrazu hasłowego, warianty ortograficzne tego wyrazu oraz, w kolejnych znaczeniach, kwalifikatory gramatyczne (stosowane zgodnie z gramatyką łacińską), odpowiedniki z innych języków słowiańskich, polską definicję, ekwiwalenty niemiec kie. We wszystkich znaczeniach znajdują się cytaty, dość dokładnie zlokalizowane, zaczerpnięte z dziel 400 pisarzy. Na końcu podane są derywaty słowotwórcze. Zarówno znaczenia, jak i cytaty porządkowane
31
' Stosunkowo dobrze opracowane /ostały wpływy słownika Lindego na słowniki w innych krajach, patrz np „Prace litologiczne" tom XXX oraz następny rozdział.
Wiele mogłem skorzystać z uwag profesorów Renaty Gi/.cgorczy kowej. Jadwigi
Puz.yniny i Jerzego Bartmińskiego przy pisaniu tego rozdziału, jak też z dyskusji z profesorem Zygmuntem Salo nim. W żadnej mierze nic odpowiadają oni jednak za jego treść.
' Najpełniejszą bibliografią słowników polskich jest praca Grzegorczyka (1967). Nie istnieje dokładna historia leksykografii polskiej, ogólniejsze opisy są najczęściej zdawkowe i z reguły powtarzają się w nich te same stwierdzenia, przejmowane najczęściej od Doroszewskiego (1954) bądź Klemensiewicza 11972).
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
leksyka023 niemiecką, co nie powinno budzić wiele zdziwienia, ponieważ Niemcy były dla nas tradycyjn
JUŻ WIEM POTRAFIĘ NAD MORZEM (17) Co nie powinno znaleźć się na plaży?
Roszczenie o odsetki.. setek świadczenia pieniężnego, nie powinno budzić wątpliwości. Kontrowersyjne
Co nie powinno się znaleźć w apteczce samochodowej ? A I B Gaziki Leki przeciwbólowe Bandaże
innej firmie - to okoliczności nie powinny budzić niepokoju. Będziesz musiał się zastanowić jeśli
JUŻ WIEM POTRAFIĘ NAD MORZEM (03) Co nie powinno znaleźć się na plaży? 3
260 ŹRÓDŁA I MATERIAŁY okultyzmu, czyli mesmeryzmu, spirytyzmu oraz - co nie powinno być chyba zasko
17(1) Co nie powinno znaleźć się na plaży? 17
więcej podobnych podstron