32
Eriksson (1943), badając dziedziczenie się hypopiazji goni--
Fjol, ustalił charakter genetyczny przekazywania tej cechy, jako j nionej od jednego recesywnego genu, o niepełnej penetracji
Wnioski te zostały wykorzystane w pracach selekcyjnych nad _
Fjtil i w ciągu około 12 lat liczba przypadków z niedorozwojem została obniżona z 17,5% w roku 1936 do 9,4% w latach 1946/48 " lof i Settergren, 1953). j
Podobnie dziedziczny charakter ma występowanie obojnactwa i wnę. trostwa u świń w Beltsville (Johnston i współaut. 1958), przekazywane przez jedną parę genów recesywnych.
Robinson (1955) w przeglądzie czynników dziedzicznych, wpływają. ’ cych na płodność u bydła, wymienia następujące zmiany wrodzone w narządach, jako uwarunkowane dziedzicznie; hypoplazja jąder i najądrzy! u buhajów, hypoplazja jajników, niedorozwój przewodów Mullera, nie wykształcona macica przy tzw. chorobie białych jałówek, tworzenie się cyst jajnikowych i na tym tle objawy snębicy, niedorozwpj gonad i macicy u jałówek z bliźniąt różnopjciowych, „Freemartiny” i obojnaki.
Niezależnie od występowania' wad rozwojowych narządów rozrodczych, uwarunkowanych genetycznie, trzeba się liczyć z możliwościami wrodzonych zaburzeń, na skutek zmian w środowisku zarodka.
Od czasu tragicznych przypadków zatruć thalidomidem u ciężarnych kobiet zwrócono uwagę na możliwość przedostawania się niektórych związków chemicznych z organizmu matki przez barierę łożyskową do rozwijającego się zarodka. W okresie formowania się narządów zażywane środki farmaceutyczne powodują określone zmiany u zarodków i płodów (Lenz, 1963).
Zmiany u zwierząt, wywołane przez jakiś bliżej poznany czynnik, opisane są tylko u owiec, gdzie po skarmianiu przez maciorki w ciąży Veratrum californicum, j rodziły się jagnięta ze zmianami w gałkach ocznych, opisanymi jako zmiany cyklopa 1 (Binns i współaut. 1962). Poza zatruciami, także awitaminozy (np. awitaminoza^ ] w okresie ciąży) powodują zmiany u płodów.
Zapobieganie stratom gospodarczym, wynikającym z zaburzeń w bu- I dowie narządów rozrodczych u zwierząt gospodarskich, polega przede i wszystkim na usuwaniu z hodowli zwierząt o jednostron-1 nych nieprawidłowościach, które nie powodują jeszcze wy-stępowania niepłodności (jednostronne niedorozwoje jajników lub jąder, braki jednostronne przewodu Wolffa, jednostronne wnętrostwo itp.). 1 Celem wykrycia zaburzeń rozwojowych, zwierzęta powinny być przed przeznaczeniem do rozrodu, poddane szczegółowemu badaniu kliniczne-j mu przez lekarza weterynarii. Badania te oczywiście korzystniej jestl przeprowadzić możliwie wcześnie, jednakże w większości przypadków] nie mogą one dać wyników rozstrzygających przed osiągnięciem przeal zwierzę wieku dojrzałości płciowej.
Ocena budowy narządów rozrodczych
Sprawdzenie prawidłowej budowy narządów rozrodczych u zwierząt wybieranych do hodowli ma na celu przede wszystkim uniknięcie^ł pośrednich strat, powodowanych niepłodnością, a z drugiejA^^j w przypadkach tylko częściowo obniżonej płodności przęj$jffl^^^™ wprowadzania czynnika dziedzicznie obniżającego płodnośjM^^^