P4290084

Crv    ilranta to. XIX pod względom mmocmmj rywUlturUT Ił

społeczeństw Europy środkowej 1 wschodniej owe procesy narodowo-twórcze były na ziemiach polskich stosunkowo zaawansowane.

Przygniatający odsetek społeczeństwa stanowili początkowo analfabeci. Oczywiście proces likwidacji analfabetyzmu, istotny dla całej omawianej strefy Europy, nie został zakończony, a w zaborze rosyjskim oświata rozwijała się w drugiej połowie XIX w. bardzo powoli. Ale u progu niepodległości większość społeczeństwa umiała już czytać i pisać. Szkolnictwo elementarne uległo rzeczywistemu upowszechnieniu. Szkolnictwo średnie i wyższe znacznie zwiększyły swój zasięg, nie tylko w liczbach bezwzględnych, ale i w stosunku do liczby ludności, choć w dostępie do niego istniały bariery. Absolwenci wyższych uczelni zaczęli docierać również do mniejszych ośrodków, odgrywając istotną rolę w dokonującym się tam postępie.

Polscy naukowcy, zarówno za granicą jak i w ośrodkach krajowych, zwłaszcza galicyjskich, dokonali wielu odkryć na skalę światową, niektóre dyscypliny osiągnęły bardzo wysoki poziom, datowany przez historyków nauki już na lata sześćdziesiąte. W zakresie literatury okres ten przyniósł wybitne dzieła okresu romantyzmu, pozytywizmu i Młodej Polski od Mickiewicza i Słowackiego, poprzez Prusa, do Żeromskiego. Upowszechniona została prasa. Wysoki poziom osiągnęły sztuki plastyczne, szczególnie malarstwo. Z kulturą muzyczną okresu romantyzmu związane jest nazwisko Moniuszki. W każdej niemal dziedzinie szereg nazwisk należy do fundamentalnych osiągnięć kultury polskiej. U schyłku okresu zaczęła rozwijać się kinematografia. Kultura odegrała istotną rolę w utrzymaniu jedności ziem polskich, a szczególna rola w jej rozwoju przypadła autonomicznej Galicji.

Powyższe zestawienie różnych elementów wkładu pokoleń dziewiętnastowiecznych w modernizację społeczeństwa może prowadzić do nię mniej groźnego, jak lekceważenie tego okresu, jego gloryfikowania. Dla jednych będzie to więc epoka jedności narodowej w walce o niepodległość, dla innych — epoka wystąpienia na widownię nowych sił, stanowiących niejako genezę naszych czasów. W takim oświetleniu jakże często schodzi na daleki plan analiza rzeczywistości konfliktów społecznych. Przeobrażając się powoli ze stanowego w burżuazyjne, społeczeństwo polskie zachowywało istotne relikty dawnej epoki. Nie byliśmy w tym zakresie wyjątkiem.

Nie wszystkiemu, czego nie zdołano osiągnąć, winni są zaborcy i brak własnego aparatu państwowego, choć polityka władz zaborczych wiele inicjatyw sparaliżowała, a sama prowadziła do uprzywilejowania metropolii kosztem ziem polskich. Istniały bowiem rodzime grupy zainteresowane w utrzymaniu za wszelką cenę status quo, na którym opierała się ich pozycja społeczna.

Starając się badać zjawiska masowe, mogłem wielokrotnie przekonać się, jak ogromne zmiany nastąpiły w XIX w., jak innych treści nabierało stopniowo pojęcie narodu, jak zmieniało się społeczeństwo. Historię Polski XIX w. rozumiem przede wszystkim jako dzieje tegoż społeczeństwa w okresie niewoli Nie uważam jej ani za mało znaczący, a w niektórych fragmentach drażliwy, epizod dziejów ani za przerwę, która nie pozostawiła po sobie wiele więcej, niż osiągnięcia kulturalne, jak zdają się rozumować zarówno niektórzy badacze Polski przedrozbiorowej, jak i historycy najnowsi, akcentujący niewątpliwe trudności integracji ziem polskich po roku 1918.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
P4290092 Czy Poląka straciła w. XIX pod względem nowoczesne) cywilizacji? M go nie potwierdzał rzecz
P4290094 Czy Polska straciła w. XIX pod względem nowoczesnej cywilizacji? ioi wały się feudalne przy
35170 P4290110 Czy Polska strąciła to. XIX pod względem nowoczesnej cywilizacji? ouańskich działał p
P4290098 Czy Polska straciła w. XIX pod względem nowoczesnej cywilizacji?    Hit czy
P4290088 99 Czy Polsfca straciła to. XIX pod toz^lfdcm nowoczesnej cywilizacji? gonami pełnoprawnego
P4290088 99 Czy Polsfca straciła to. XIX pod toz^lfdcm nowoczesnej cywilizacji? gonami pełnoprawnego
P4290096 103 Czy Polska straciła tu. XIX pod względem nowoczesnej cywilizacji? my takie porównania.
17721 Obraz (198) w 2. połowie XIX w. — pod względem ilości odmian tematycznych, konstrukcyjnych czy

więcej podobnych podstron