Insurekcja Kościuszkowska.




Insurekcja
Kościuszkowska.

1 ) sytuacja w jakiej doszło do
insurekcji kościuszkowskiej

2 ) motywacje i cele sił
politycznych zaangażowanych w insurekcję

3 ) przebieg insurekcji i jej
uwarunkowania

4 ) ostateczne rezultaty

ad.1 Pozostawienie nawet mocno
okrojonego państwa i nie w pełni suwerennego państwa w dalszym
ciągu budziło niepokój w kręgach władzy w Petersburgu , a
jednocześnie wpływowe siły na dworze petersburskim ( Płaton
Zubow i jego koteria ) chciały kosztem następnego rozbioru
zrealizować osobiste korzyści. Oficjalnie motywowano to w ten
sposób , że utrzymywanie resztek Rz. P. nie ma sensu , że
trzeba będzie bronić tego państwa przed Prusami bądź
Austrią oraz , że nawet konieczność podzielenia się z
Prusami nowymi nabytkami terytorialnymi nie będzie zagrożeniem
dla rosyjskiej racji stanu, bo Austria i Prusy są zbyt
skłócone by wspólnie zagrozić Rosji. Koteria Zubowa wręcz
parła do tego , by sprowokować Polaków do jakiegoś
wystąpienia zbrojnego , które z łatwością będzie można
stłumić , zaś stłumienie uzasadni likwidację państwa , a
przy okazji będzie można ujawnić struktury oporu , zaś przy
likwidacji państwa będzie można obdzielić zasłużonych
majątkami , gratyfikacjami , posypią się odznaczenia i awanse.
(W tym czasie na dworze petersburskim ścierały się dwie
orientacje: 1 związana z rosyjskim ministerstwem spraw
zagranicznych, utrzymywała, że Polskę należy zachować jako
państwo buforowe, albowiem kolejne rozbiory wzmocnią Austrię i
Prusy . Zwolennicy Zubowa (II orientacja) twierdzili, że Rz. P.
utrzymać się nie da,będzie to bezustannie źródło
konfliktów podsycanych przez Prusy. Początkowo przewagę miała
I orientacja reprezentowana przez Ambasadora Siewiersa, który
twierdził, że jeśli Polacy będą należycie posłuszni i
spełnią życzenia imperatorowej (legalizacja sejmu rozbiorów)
to wówczas mogą liczyć na nienaruszalność dotychczasowych
granic, a nawet na możliwość wciągnięcia do współpracy
niektórych przedstawicieli obozu patriotycznego. W zasadzie
misja Siewiersa skończyła się w grudniu 1793 r. a jego miejsce
zajął ambasador Igelstrom)

W miejsce Sieversa , który był
zwolennikiem utrzymania resztek Rz. P. w grudniu przysłano
nowego ambasadora - Otto Igelstrom.

Ambasador ten świetnie pasował
do zamierzeń Zubowa. Brutalny , tępy , rabuś mienia Rz. P.
wywoływał nastroje największej nienawiści. Jego rządom
towarzyszyły aresztowania , gwałty , rabunki , jednocześnie
rozbudował system policyjny , lekceważył króla , poniewierał
dygnitarzami Rz. P. Jednocześnie w tym samym czasie Austria i
Prusy z powodu klęsk poniesionych we Francji zaproponowały
Rosji nowy rozbiór. Znajdująca się w Saksoni emigracja z H.
Kołłątajem i Potockimi trafnie przewidywała , że celem
polityki rosyjskiej jest likwidacja państwa. Jedynym
sojusznikiem w sprawie Polski mogła być tylko rewolucyjna
Francja. Do Francji został wysłany generał Tadeusz
Kościuszko. Kościuszce owszem konwent ( fran. zgromadzenie )
nadał tytuł honorowego obywatela , ale w praktyce Kościuszko
nie uzyskał najmniejszej obietnicy poparcia sprawy polskiej.
Sytuacja Kościuszki w Paryżu była o tyle niezręczna , że
Kościuszko miał raczej poparcie wśród Żyrondystów , a w tym
czasie pełnię władzy mieli już Jakobini. W tym czasie
również w kraju tworzyły się tajne sprzysiężenia. W
Warszawie powstało Towarzystwo Przyjaciół Konstytucji.

ad. 2 Cele tego towarzystwa.

Nadrzędnym celem tego towarzystwa
było odzyskanie pełnej niepodległości i odzyskanie
przynajmniej niektórych utraconych terytoriów. Ale w ramach
tego samego sprzysiężenia wyłoniły się 2 frakcje. Nazwijmy
je umownie: lewica i prawica. Prawica opierała się na
posiadaczach , byli to ludzie związani własnością ,
przywiązani do tradycji. Byli oni przerażeni tym , co działo
się we Francji , nie chcieli rewolucji , chcieli się dogadać z
Rosją,oferując koronę wnukowi carycy Katarzyny - księciu
Konstantemu, planowali insurekcję wymierzoną w Prusy , chcieli
utrzymać monarchię oraz przywrócić Konstytucję 3 maja. Na
wodza przyszłego powstania przewidywali księcia Józefa
Poniatowskiego. Elektorat tego typu to szlachta posesjonaci (
posiada ziemię ) , zamożniejsze mieszczaństwo. 2 frakcja -
lewica była zapatrzona we wzorce rewolucji francuskiej. Chcieli
rozprawić się z winnymi Targowicy , ze sprawcami II rozbioru z
królem na czele , chcieli pozbawić bogatych połowy majątku z
przeznaczeniem na cele publiczne , zreformować stosunki
włościańskie , zmusić wszystkich do udziału w powstaniu , na
przywódcę upatrywali H. Kołłątaja lub generała Józefa
Zajączka. Ich elektorat to grupy budżetowe związane z
państwem , a więc: urzędnicy , oficerowie , było tam trochę
młodzieży no i pewna grupa wolnych zawodów ( adwokaci ,
literaci ). Chcieli oni powstania natychmiast i przeciw wszystkim
zaborcom.

ad. 3 Realizacja , nie tylko tego
programu ale i powstania.

Jeszcze w grudniu 1793 r.
Kościuszko przebywał na terenie woj. krakowskiego i stwierdził
, że pod względem militarnym wszelkie wystąpienie jest bez
szans. W samym sprzysiężeniu dochodziło do zatargu między obu
frakcjami. Prawica chciała odczekać , lewica od zaraz. Na
sprzysiężenie spadły tym czasem aresztowania , ale o dziwo
dotknęły one bardziej przedstawicieli umiarkowania i ugody niż
radykałów. Samo powstanie wybuchło właściwie w sposób
nieplanowany. 12.III.1794 r. brygadier Madaliński zagrożony
redukcją swojego oddziału rozpoczął marsz z Ostrołęki w
kierunku na Kraków. To przyspieszyło wybuch insurekcji. Ze
względu na to , że oddziały rosyjskie by powstrzymać
Madalińskiego opuściły Kraków. 24.III.1794 r. przybył tam
Kościuszko i ogłosił akt powstania obejmując jednocześnie
najwyższą władzę dyktatorską jako naczelnik sił zbrojnych.

24.III.1794 r. Kościuszko
złożył przysięgę na rynku i zapowiedział :

1 ) utworzenie Rady Najwyższej
Narodowej jako rządu powstania , zapowiadał powołanie sądów
kryminalnych dla sądzenia zdrajców , powoływał do broni
wszystkich obywateli od 18 do 28 roku życia.

Kościuszko odwoływał się do
całego narodu rozumianego , jako wszystkie stany społeczne , a
więc również i chłopów.Po raz pierwszy więc usiłowano
walkę o niepodległość państwa połączyć z reformami
dającymi chłopu poczucie obywatelstwa.

4.IV.1794 r. doszło do słynnej
bitwy pod Racławicami. Ważna jest symbolika
Racławic:naczelnika w krakowskiej sukmanie, chłopa, który
"żywi i broni ojczyzny", symbolika kosynierów
zdobywających armaty ,Bartosza Głowackiego. Hasłem insurekcji
była : "wolność, całość, niepodległość."
(insurekcja -cały naród - wszystkie stany)

Bitwa militarnie rzecz biorąc
była bez znaczenia , ale propagandowo i moralnie o kolosalnym
wydźwięku propagandowym. Wszystko zależało od tego , jak
zachowa się Warszawa.

Na początku kwietnia przybył do
Warszawy jeden z najzdolniejszych spiskowców - Tomasz
Maruszewski, udało mu się odbudować organizację spiskową ,
która objęła znaczne grupy społeczne m.in. cechy
mieszczańskie z Kilińskim i Sierakowskim. Organem naczelnym
stała się Rada Cywilna. Spisek objął również oficerów
polskich stacjonujących w garnizonie warszawskim. 17.IV.
rozpoczęła się insurekcja w Warszawie. Walki trwały dwa dni ,
ale zakończyły się zwycięstwem powstańców. Co prawda
spiskiem kierowali ludzie o poglądach lewicowych , jednak na
prezydenta miasta Warszawy ( po zwycięstwie ) wysunięto
Ignacego Wysogotę Zakrzewskiego - nie był to człowiek lewicy ,
ale cieszył się dużą popularnością. Tymczasem Zakrzewski
zręcznie pozbył się lewicy , czyli związku rewolucyjnego.

Zakrzewski zgłosił akces woj.
mazowieckiego do powstania. Ludzie związani z Zakrzewskim weszli
do prowizorycznego rządu - Rady Zastępczej Tymczasowej-organu
władzy w Warszawie. Tymczasem powstanie rozszerzyło się na
Litwę i Żmudź 22 - 23.IV. , przywódcą powstania w Wilnie
został Jakub Jasiński-polski Jakobin. W Wilnie też surowo
rozprawiano się ze zdrajcami ( Targowiczanami ).Tymczasem w
Warszawie przedstawiciele lewicy utworzyli " Zgromadzenie
Obywateli Łączących się ściśle do przedsięwzięcia T.
Kościuszki ". Oni podburzyli tłum , który 8 - 9.V.
demonstrował przed ratuszem domagając się kary śmierci dla
zdrajców i Targowiczan. W przeddzień tych wypadków 7.V.1794 r.
Kościuszko w obozie pod Połańcem wydał uniwersał :

- nadanie chłopom wolności
osobistej

- zniesienie sądowej władzy
panów nad chłopem ( chłop mógł odwoływać się do tzw.
dozorców )

- zmniejszenie o 1/2 pańszczyzny

- zawieszenie pańszczyzny dla
chłopów idących na wojnę

Kwestią chłopską posługiwali
się również Rosjanie , a mianowicie : jak pan był w powstaniu
to chłop mógł ograbić mu dwór.

28.V.1794 r. przybyli do stolicy
Ignacy Potocki , H. Kołłątaj. Kościuszko mianował Radę
Najwyższą Narodową.Stanowiska ministerialne obsadzał po
równo ( 1/2 lewicy , 1/2 prawicy ) Radę Zastępczą rozwiązano
, lewica domagała się rozwiązań radykalnych. Stosowano
retorykę jakobińską ( król na ścięcie ). Pojawiło się
też niezadowolenie społeczne : przednówek , kłopoty z
aprowizacją, wzrost cen na żywność. Do tego dochdziły
klęski militarne na polach bitew.

6.VI. - klęska wojsk polskich pod
Szczekocinami

8.VI. - klęska wojsk polskich pod
Chełmem

16.VI. - wojska pruskie zajęły
Kraków ( w zagrożeniu znalazła się Warszawa )

W takiej sytuacji doszło do
ogólnego wybuchu niezadowolenia. Uważano , że wszystko jest
winą zdrajców i szpiegów.

27.VI.1794 r. - ustawiono
szubienicę , tłum wtargnął do więzień i powiesił kilku
Targowiczan. Kościuszko surowo zareagował na łamanie prawa.
Podejrzewał zresztą pruskich agentów o prowokację. Lipiec to
ciężki okres dla powstania.

21.VII utworzono sąd kryminalny
-wojskowy. Miał on sądzić zdrajców i był opanowany przez
lewicę

13.VII. - doszło do oblężenia
stolicy i trwało ono do początków września , ale zmianie
uległa sytuacja międzynarodowa , a mianowicie nastąpił
przełom w wojnie między Rosją a Turcją i z frontu tureckiego
na front polski spieszyła nowa armia rosyjska pod wodzą
generała Suworowa. W tym samym czasie zostało zdobyte Wilno. Co
prawda powstańcy odnieśli pewne sukcesy. A mianowicie Prusacy
odstąpili od oblężenia stolicy , zaś gen. Jan Henryk
Dąbrowski w pogoni za wojskami pruskimi dotarł w początku
października aż do Bydgoszczy , ale ze wschodu nadciągała
armia Suworowa , zaś w kraju operowała armia pod dowództwem
Fersena. Kościuszko nie chcąc dopuścić do połączenia się
obu armii pod miejscowością Maciejowice,10.X.1794 r. wydał
Fersenowi bitwę , ale bitwa skończyła się klęską i to był
przełom powstania. Kraj był zupełnie wyczerpany , naczelnikiem
został Tomasz Wawrzecki - człowiek poczciwy , ale bez
autorytetu. Jakobini chcieli radykalizacji powstania. Natomiast
król , który cały czas podczas powstania pozostawał w cieniu
zaczął namawiać do pertraktacji z Rosjanami. Nastąpiło też
załamanie się nastrojów. Zaś 9.XI. wojska Suworowa
przeprowadziły szturm Pragi ( dzielnica Warszawy ). Suworow by
zachęcić swoich żołnierzy do największego poświęcenia ,
zezwolił na to , aby na 48 godzin Praga znalazła się na łasce
i niełasce żołnierzy ( robią co chcą ) - rzeź Pragi.
Pozostali mieszkańcy miasta widząc co się dzieje pospieszyli z
kapitulacją. Jeśli chodzi o armię polską to 16.XI. pod
Radoszycami nastąpiło rozproszenie się armii , zaś w 1795 r.
w wyniku kolejnych umów rozbiorowych nastąpił III i ostateczny
rozbiór Polski.

REZULTATY POWSTANIA :

Zmobilizowano 50 tyś. regularnej
armii i 55 tyś. pospolitego ruszenia. Brakowało kadry
dowódczej, Kościuszko geniuszem militarnym nie był.Polityka
powstańcza opierała się na nierealnych założeniach. Oferta w
stosunku do chłopów nie przekonywująca, nieuwzględniająca
chłopskiej świadomości. Wśród niektórych historyków panuje
przekonanie, zresztą dość dobrze udokumentowane, że powstanie
było zgodne z rosyjską racją stanu.Pozwalało na likwidację
państwa polskiego, uzasadniało represje.




Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
insurekcja kosciuszkowska (2) Nieznany
insurekcja kościuszkowska
6 Insurekcja Kościuszkowska
iii rozbior polski insurekcja kosciuszkowska (3)
Insurekcja kościuszkowska (1764 1798)
iii rozbi?r polski insurekcja ko?ciuszkowska
Dla dzieci Kosciuszko Wojownik Trzech Swiatow Czv Poczatek
Autor Nieznany Polonez Kosciuszki id 2141521
tadeusz kosciuszko Nieznany
Ebook Kosciuszko Wojownik Trzech Swiatow Cziii Tata

więcej podobnych podstron