126
126
oiw rodzicom, ruchy społeczne, jak i ,
““i™ bl.sa.4., o „rołka j„t
•—j nio,,, »vobody> wodsl M *"r " ”i0 to?p<"
• —*• £172: ~ru ~
:£!\TTrty°- ■>«—« :rr
*,. r °zy °ie *if ju*
an e re oi podstawowych dla rozpatrywanej problematyki po-jęć, pojawianie się dłuższych wypowiedzi pozwalająoyoh na dokładną prezentację stanowiska strony wypowiadająoej się.
Ponieważ dyskusja nie rozgrywa się za stołem konferencyjnym, zewnętrzne wobec niej warunki (sytuacja komunikacyjna) modyfikują jej oharakter. Trwa ona w obecności innych członków rodziny, którzy niekiedy uważają za stosowne wtrąoić się, nie zawsze z pomooniozymi argumentami, osłabiając wyrazistość jej głównego wątku dygresjami, wstawkami humorystycznymi. Dyskusja nie doprowadza do rozstrzygnięcia,zaprezentowane zostały stanowiska, poglądów nie zdołano uzgodnić, ani nawet zbliżyć ich nieco. Bez-owoonośó dyskusji skłoni Artura, przekonanego o słuszności zajmowanego stanowiska, do dokonania "rewolucji".
Pópisową odmianą dialogu kontrowersyjnego jest d y s p u-t a, która "jest raczej turniejem argumentów; wydaje się, że nie o samą sprawę w niej idzie, ile o ostateozne zwycięstwo jednego z przeciwników" (Skwarczyńska). Przedmiotem dyskusji może być w zasadzie każdy temat, przedmiotem dysputy - wyłącznie temat o odpowiedniej randze, uznany powszechnie za ważny, którego samo roztrząsanie jest już sprawdzianem intelektualnej sprawności. Dysputę cechuje znaczny stopień uogólnienia problemowego, ma ona charakter (najozęściej) organizowany, intelektualny, w jakiś sposób odświętny, bowiem o ile dyskusja rozstrzyga sprawy ważne często tu i teraz, nieomal natychmiast, to dysputa zakłada raczej
iss-ecmys* J. Zewie * ianryltiem VIII. Dtł ■ zdecydowaniu się ---m przechodzi »qb>-j
Się, na przyk-ła:
=*. ~afc»e atmosferą epi t ugi Lspooderabi 11 :m a liao dzielących
ii snucia rozwaza rłiście, choć ró-a&e ¥ pewnych nami j : męo, a w grę Łi < wersyjny przybrać ■cza ■maośm słownych. Srss*-titS zawody rtesr ~
y ’ JBti. e j"£ t22S .9-C ULJŁ
wyłączenie się z biegu spraw doraźnych. Taki jest zresztą jej rodowód na średniowiecznych uniwersytetach (por. opis P. Glorieux przebiegu i organizacji dysputy, /w:_7 J. le Goff, Inteligencja w wiekach średnich, Warszawa 196**, s. 129).
Wymienione tu oeohy dysputy stoją na przeszkodzie w wykorzystaniu jej jako formy wypowiedzi dramatycznej. Częste jest natomiast przeradzanie się dyskusji w dialog już o charakterze dysputy wskutek stopniowego odchodzenia od realiów sytuaoyjnyoh i uogólniania przedmiotu rozmowy. Tak jest na przykład w "Mieozu