53400 Re exposure of DSC03350

kancami miast. Stawisko dużego udziału weteranów w tyciu miast prowinijonal-nych jest charakterystyczne zwłaszcza dla obszarów naddunnjskich.

Szeroko rozwinął się samorząd miast prowincjonalnych wzorujących się na ustroju municypalnym Italii. Rządziła w nich rada dekurionów będąca Jakby kopią rzymskiego senatu, liczyła ona zwykle 100 członków, ale w mnlych miastach czasem tylko 30. Nąjwyżssą władzę wykonawczą miało dwóch lub czterech urzędników (duociri lubquattnorviri) tworzących arystokrację municypalną. Posiadali oni zwykle posiadłości ziemskie, skupione w pobliżu miasta, ponadto deku-nonami mogli być także bogaci rzemieślnicy i kupcy. Warstwa dekurionów miała w Imperium pewne przywileje. Gdy w połowie II w. ustalił aię prawny podział na honestiores i humihanrs. dekurionowie należeli do toj pierwszej grupy (wraz z senatorami i ek witam i).

W miastach prowincjonalnych szczególnie dużą rolę odgrywali Scuiri Augu-etałes lub Augustołes, związani pierwotnie z kultem cesarskim. Do tąj organizacji należeli głównie bogaci wyzwoleńcy, którzy nie magli sprawować fbnkcji municypalnych, a skutkiem euergetyzmu uzyskiwali dużą popularność. W nie-których miastach synowie wpływowych wyzwoleńców osiągali dostęp do urzędów municypalnych wchodząc w skład stanu dekurionów.

Miasta prowincjonalne, zwłaszcza na terenach zachodnich, byty jakby zmniejszoną kopią Rzymu nie tylko pod względem organizacyjnym, przypominały one także stolicę swym wyglądem zewnętrznym. Miasta południową) Galii i niektóre miasta afrykańskie (np. Thamugadi) stanowią żywy przykład tej zależności od rzymskich wzorów.

Miasta były skanalizowane, wodę doprowadzały do nich akwedukty, wodociągi budowane były na arkadach iw systemie łuków), które prowadziły do miasta z wyższych okolic, gdzie znajdowano odpowiednie źródła. Wspaniałe pozostałości takich akweduktów znajdują się m.in. w południowej Francji, np. słynny Pont du Gard koło Nimes Nemausus* i długi ciąg akweduktów w Chaponost koło Lyonu (Lugdunumi. w hiszpańskiej Segowii zachował się piękny akwedukt z czasów Trąjana. Ludność czerpała wodę przy wodotryskach lub z cystern w różnych punktach miasta, bogaci posiadacze okazałych domostw doprowadzali wodę do swych mieszkań, gdzie posiadali prywatne łaźnie czyli termy.

Potrzebom ogółu mieszkańców służyły termy municypalne. Większe miasta miały po kilka zespołów term, gdzie wszyscy mężczyźni i kobiety mogli nie tylko zaspokoić potrzeby osobistą) higieny, lecz również odpocząć i skorzystać z różnych form rozrywek kulturalnych. Przeciętny obywatel prowincjonalnego miasta, tak jak mieszkaniec Rzymu, spędzał po parę godzin dziennie w łaźniach.

Każde miasto prowincjonalne pragnęło mieć u siebie budowle służące rozrywce. Były to teatry, w których wystawiano przedstawienia dramatyczne, komedie i raimy, oraz amfiteatry, gdzie oglądano walki gladiatorów i dzikich zwierząt. Wspaniale amfiteatry, niewiele ustępujące wielkością rzymskiemu Koloseum, zachowały się w Nemausus i Arelate w Galii Narbonskiej oraz w Augusto-dunum CAutun) w Galii Lugdunensis.

Centrum miusta tworzyło forum, w pobliżu którego znajdowała się curia, budynok obrad dekurionów. oraz bazylika (basilica) przeznaczona do celów handlowych I sądowych. Wznoszono liczne budynki sakralne, często były to świątynie trójcy kapltollńskiej czyli lokalne Kapitele. Wiele miast ubiegało się o prawo wybudowaniu świątyni Augusta i bogini Romy, co dawało nowe perspektywy rozwoju ośrodka i całej prowincji. Miasta posiadały ponadto biblioteki, szkoły, pomieszczenia dla ćwiczeń gimnastycznych i lekkoatletycznych. Ulice były brukowane, wznosiły aię przy nich piętrowe domy. zamieszkiwane przez uboższą ludność 1 otoczone ogrodami bogatych obywateli, budowane z perystylami na wzór grecki jak np. w kampańskich Pompejach. Zabudowa rzymskich i prowincjonalnych miast świadczy o wysokim poziomie cywilizacji ludności i zaawansowanym procesie romanizatji.

Miasta zachodniej i wschodniej części Imperium były do siebie zbliżone nie tylko pod względem zewnętrznym, charakteryzowała je także pewna jednolitość kultury Hellenistyczno-rzymakiej. Miasta prowincjonalne, podobnie jak municypla i italskie kolonie, były w okresie cesarstwa ważnymi ośrodkami cywilizacji, której wzory państwo rzymskie przyjęło z krajów hellenistycznych. Arystokracja municypalna całego Imperium pomimo wielu lokalnych wariantów ustroju była warstwą dość jednolitą społecznie.

Rzymianie podobnie jak Grecy wprowadzili trzystopniowy system nauczania, obejmujący: szkoły „podstawowe", w których uzyskiwano umiejętność czytania i pisania, szkoły średnie, gdzie czytano i interpretowano dzieła literatury greckiej i łacińskiej (za jej .mistrzów" uznano przede wszystkim Cycerona i Wergi-liusza) pod kierunkiem nauczyciela zwanego grammaticua oraz szkoły wyższe.

Teatr w Yalson la Romaine w Galii Narbortakity. Ca twa. mkyscn do siedzenia

541