Przejście władcy Franków na katolicyzm zapewniło mu pomoc biskupów i du-chowieństwa oraz lojalność ludności galo-rzymskiej. Dla nowej organizacji pan. stwa niezbędne było powołanie wykształconych Oalo-Rzymian na wysokie stano-wiaka przy królu. Swoje podboje Chłodwig uzasadnił ideologicznie misją niesienia prawdziwej wiary katolickiej do krąjów rządzonych przez ariańskich Germanów. W 507 r. król Franków zaatakował państwo Wizygotów w południowej Galii i odniósł pełne zwycięstwo pod Vouilló. Następnie zwrócił się przeciw Burgundom. Sam nie dożył zjednoczenia Galii pod swym berłem, ale jego synowie pobili ostatniego króla Burgundów i opanowali cały jego krąj. W 536 r. zdobyli również Prowanąję należącą do władcy Ostrogotów. Sam Chłodwig podporządkował sobie także Franków ripuarskich. Królestwo Chlodwiga i jego synów objęło całą Galię z wyjątkiem wizygockiej Septymanii na południu krąju.
Gdyby państwo Merowingów ograniczyło się do objęcia władzy nad rzymską Galią, doszłoby do szybkiej romanizacji zdobywców i konsolidacji królestwa Jednak następcy Chlodwiga dążyli do podboju ziem germańskich na wschód od Renu. Ta ekspansja przesądziła o dalszych losach królestwa Franków, nad którymi w VIU w. objęła władzę nowa dynastia Karolingów. Za jej rządów tradycje rzymskie były jut bardzo osłabione.
W dawnej Galii wytwarza! się nowy język - ludowa ładna zmieszana z elementami celtycko-galijskimi i naleciałościami germańskimi. Gdy Karol Wielki pragnął odrodzić kulturę w swym państwie, sprowadził uczonych z Wysp Brytyjskich, którzy mówili i pisali .prawdziwą' łaciną, różniącą się od mowy używanej przez ludność. Odrodzenie cesarstwa przez Karola Wielkiego nie może przesłonić faktu, te było ono państwem Franków, nie zaś kontynuacją Rzymu; nie była to już próba wskrzeszenia Imperium Romanum. Chociaż Karolingowie skorzystali z części spuścizny kulturowej Rzymu, to stworzyli jednak zupełnie nową cywilizację i ideologię. Elementy kultury antycznej (bardziej greckiej niż rzymskiej) rozwiały się jedynie w państwie bizantyńskim.
5. Koniec świata starożytnego
Historycy od dawna dyskutowali problem daty upadku państwa rzymskiego proponując np. 330 r. (założenie Konstantynopola), 396 r. (trwały podział Imperium na wschodnie i zachodnie), 476 lub 488 r. dla Zachodu. W niniejszym opracowaniu przyjęto 476 r. jako koniec państwa zachodniego, a 602 r. (rewolucja Fokasa) jako koniec cesarstwa rzymskiego na Wschodzie.
Podawano różne przyczyny upadku Imperium wyolbrzymiając często rolę jednego czynnika wewnętrznego np. destrukcyjny wpływ Kościoła (Edward Gib-ben), wyniszczenie warstw średnich, upadek niewolnictwa itp. Nie ulega wątpliwości zasadnicze znaczenie sił zewnętrznych, ciągłych nąjazdów i przegrupowań ludów, czego maksymalne nasilenie przypadło na schyłek IV stulecia i wiek V. Powodzenia tych nąjazdów, całkowite zniszczenie cesarstwa na Zachodzie i tna-
csim okrojenie terytorium pertetei • były w dukym stopniu osłabieniem w*«r lazło wyra* w wielu dziedzinach życia. W wschodniego pozwoliła mu przetrwbi* w zmienionej tyńskle.
np> ifk.i > lm
Historycy c»^ści<rj zastanawiali si^ nad przyczynami
manum niż nad jego niezwykłą t»~ waln*r»ą istniało _ __ _
wykazując stabilność nieporównywalną a jsdtimkolwiek psśsti Imperium zawdzięczało swą trwałość doakonalwj i stałe i licznej armii, sprawności niewielkiego lic aebnia aparatu umiał współpracować z władza mi Idealnymi. Pańa pomyślny rozwój gospodarczy różnym prowinsjum t ność przynąjmnicj zamożniejszej cząłci banłin
czeństwa. Zachwianie się tych integrujących palizi w u t ^ tnakie bilo sił^ zewnętrzną Imperium. A jednocieśnis. ków, zwłaszcza licznych ludów germaiiskich. kżót _ chodniego założyły własne państwa.
Imperium Romanum przestało istnieć, niw jego wpłyary kulturowe działały nadal. Pomimo okresów ich przytłumienia ukształtowały w znaczt\vtn sto-
pniti cywilizację Europy. Za pośrednictwem rzymskim P^żyteła ocząt także tnacz ną część dorobku kultury Kreckiąj.