6. Zapobieganie zaparciom i dbanie o regularne wypróżnienia:
- zapewnienie pacjentowi ruchu — chodzenie,
- zmiana pozycji w łóżku — ułożenie na boku, brzuchu, w pozycji kolanko-wo-iokciowej,
- głaskanie, rozcieranie, masowanie brzucha,
- podawanie odpowiedniej ilości płynów,
- zachęcanie do wypicia na czczo wody przegotowanej, wody z miodem, zjadania owoców, picia soków,
- zachęcanie do wydalania kału w porze, do której pacjent jest przyzwyczajony (niewstrzymywanie defekacji),
- zastosowanie ciepła (jeżeli nie ma przeciwwskazań), ciepło rozluźnia, zmniejsza napięcie mięśni, ułatwia wydalanie gazów,
- zapewnienie warunków intymności w czasie defekacji.
7. Pielęgnowanie pacjenta ze stornią (sztucznym odbytem) w obrębie jelita
cienkiego lub grubego (patrz podrozdz. 9.6).
9.3.3
Układ moczowy ma do spełnienia dwojakie zadanie:
1) wydalanie z ustroju niepotrzebnych produktów przemiany materii i substancji szkodliwych,
2) utrzymanie stałości składu płynów ustrojowych.
W przebiegu chorób układu moczowego, chorób układu nerwowego, chorób narządów płciowych w okresie pooperacyjnym może dochodzić do zaburzeń w oddawaniu moczu wymagających podjęcia działań usprawniających, mających na celu ułatwienie odpływu moczu lub jego regularne oddawanie. Zabiegi usprawniające mogą dotyczyć:
• postępowania z pacjentem niemogącym oddać moczu,
• postępowania z pacjentem z nietrzymaniem moczu,
• postępowania z pacjentem z założonym cewnikiem do układu moczowego,
• {wstępowania z pacjentem ze stornią moczową (patrz podrozdz. 9.6.2).
Zatrzymanie moczu (retencja) — stan, w którym pacjent nic oddaje moczu, mimo że jest on wytwarzany przez nerki, spływa do pęcherza moczowego i wywołuje parcie. Zatrzymanie moczu może być całkowite lub częściowe. Do najczęstszych przyczyn zatrzymania moczu należą:
• czynniki nerwowe,
• przerost gruczołu krokowego u mężczyzn,
• przeszkoda mechaniczna w cewce moczowej,
• choroby neurologiczne,
• u kobiet ucisk na cewkę moczową od strony pochwy,
• urazy dróg moczowych,
• zwężenie cewki moczowej,
• stan po zabiegu operacyjnym,
• stan po porodzie.
fila
Celem działań usprawniających jest ułatwienie oddawania moczu. Należą do nich:
• położenie pacjenta na ogrzanym basenie lub podanie kaczki z ciepłą wodą,
• polewania krocza ciepłą wodą,
• odkręcenie kranu (efekt odgłosu płynącej wody),
• zapewnienie intymnych warunków w czasie oddawania moczu,
• namawianie pacjenta do oddawania moczu,
• pionizacja pacjenta łub ułożenie w pozycji siedzącej,
• stosowanie ciepła suchego na okolicę pęcherza (na zlecenie lekarza),
• opukiwanie, masowanie okolic pęcherza moczowego,
• cewnikowanie na zlecenie lekarza,
• usprawnianie oddawania moczu u chorych z porażeniem.
Nietrzymanie moczu to bezwiedne wypływanie moczu przez cewkę moczową. Jest objawem:
• chorób układu nerwowego,
• chorób urologicznych,
• pooperacyjnego uszkodzenia cewki moczowej,
• zmniejszonej pojemności pęcherza moczowego,
• osłabienia mięśni dna miednicy u kobiet, tzw. wysiłkowe nietrzymanie moczu.
Celem działań usprawniających jest doprowadzenie do kontrolowanego oddawania moczu. Należą do nich:
• przygotowanie chorego do obserwacji nielrzymania moczu w celu określenia częstości oddawania moczu, momentu pojawienia się parcia, świadomości konieczności oddania moczu
• ustalenie ilości przyjmowanych płynów i objętości wydalanego moczu
• kształtowanie nawyku oddawania moczu, tzw. trening mikcyjny, który polega na świadomym oddawaniu moczu w tych samych godzinach, w których na podstawie obserwacji zanotowano epizody nietrzymania moczu,
• ćwiczenia wzmacniające mięśnie miednicy mniejszej (mięśnie Kcgcla).
Cewnikowanie jest zabiegiem wykonywanym w celu odprowadzenia moczu z pęcherza moczowego i kontroli ilości oddawanego moczu. Wskazane jest w niedrożności dróg moczowych, porażeniu mięśni pęcherza moczowego, po operacjach lub po urazach narządów miednicy oraz w celu diagnostycznym (patrz procedury 7.3.7.1 i 7.3.7.2).
Celem działań usprawniających funkcjonowanie układu moczowego u chorego z założonym cewnikiem jest dbanie o systematyczny odpływ moczu z pęcherza moczowego. Należą do nich:
• umocowanie cewnika w sposób zapobiegający pociąganiu i napinaniu cewnika,
• okresowe sprawdzanie cewnika i drenów łączących cewnik z pojemnikiem na mocz, czy nic są uciśnięte, zatkane lub załamane, co utrudnia odpływ moczu,
• uczenie chorego, jak ma się obchodzić z drenami w czasie wykonywania ruchów, w czasie czynności związanych z samoobsługą,
• wytłumaczenie choremu zasad działania siły ciężkości, co pozwoli mu pamiętać o tym, aby dreny łączące i zbiornik moczowy zawsze znajdowały się poniżej poziomu pęcherza moczowego.