14577 Rydel Zaczarowane koło1

\

)89f sanfo o)

faufAt _tAaCO£M^Co^^C

LUCJAN ANTONI FELIKS RYDEL

Ur. 17 maja 1870 w Krakowie, zm. 8 kwietnia 1918 w Krakowie-Bronowicach Małych. Poeta i dramatopisarz polski okresu Młodej Polski Był synem Lucjana (okulisty, profesora i rektora Uniwersytetu* Jagiellońskiego) i Heleny z Kremerów, wnukiem Józefa Kremera. Słynne były zaślubiny Rydla z Jachwigą Mikołajczykówną (ur. 1883, zm. 1936), córką chłopa z Bronowie, które stały się tematem dramatu Wyspiańskiego pod tytułem Wesele. Pisywał wiersze liryczne w stylu Młodej Polski,

2taZQS0p 5p aęM/Cioui q

fS 3Q2ZO/%|] ll2rp9(S3Zid

nawiązujące do motywów ludowych i antycznych, np. Poezje (1899, wydania rozszerzone 1901, 1909). Ceniony w swojej epoce dramaturg, rozpoczął twórczość od jednoaktówek (np. Matka 1893), rozgłos przyniosła nxu baśń dramatyczna Zaczarowane koło wystawiona 1899, wydana 1900, następnie widowisko jasełkowe BeJlejem polskie wystawione 1904, wydane 1906 i trylogia historyczna Zygmunt August (Królewski jedynak, Złote więsy, Ostatni) wystawiona 1912, wydana 1913. Także poematy bajeczne, jak: Pan Twardowski (1906), Madejowe łoże (1909), szkice historyczne, m.in.: Awanturnik XVIII wieku, kńąfy «Denassów» (1903), Królowa Jadwiga (1910), opowieści 0 starożytnej Grecji Ferenike i Pejsidoros (1909). Ceniony tłumacz literatury antycznej i epopei T. Tassa Gofred albo Jeruzalem wyzwolona (1903).

UIAU20/

ZACZAROWANE KOŁO Osoby:

u

Leśny Dziadek — ludowy mag, Głupi Maciuś — dobry pastuszek, przyjaźni się z L.D., Kusy — złośliwy diabeł, Boruta — perfidny diabeł szlachcic, Młynarka — piękna 30-letnia kobieta, Wojewoda — potężny

>AN0S1U3( D

mężczyzna, Brzechwa Marcin — miecznik, Chojnacki — podnóżek Wojewody, Basia — wojewodzianka, Jasiek — były kochanek Młynarki, Drwal, Organista, Młynarz, Kat, Dworzanie, Pan Kasztelan.

Akt I

Ol 11 fj

od Bioęd Oprą/kij moomozJ b3umh ' 99p{. rtt BUBIUIZ

azsfsiuzi

TOf 3Z5p niQ3ZsX2

uimod ‘3 nuiop z

Głupi Maciuś przychodzi do Leśnego Dziadka (rozmawiają 0 dzwonach grających pod wodą, Maciuś daje Leśnemu Dziadkowi wodę święconą opowiada jak lubi grać) Do Leśnego Dziadka Przychodzi diabeł Kusy. Dziadek każe mu się trzymać z dala od Maćka. Kusy spotyka diabła Borutę. Walka

0    terytorium. Przegrywa Kusy wrzucony do jeziora z wodą święconą (poprzysięga zemstę na Maćku

1    Dziadku, to oni wlali wodę do jeziora). Boruta wychodzi sprowadzać na złą drogę szlachtę (Kusemu dostają się chłopi do sprowadzania na złą drogę). Na scenę wchodzi Młynarka, przyszła do leśnego dziadka, żeby ten zaklął jej kochanka Jaśka (który ją rzucił). Dziadek mówi, że nie ma innych sposobów niż te, których już próbowała. Jednak zająknął się na temat krwawego ślubu, który miałby być dla niej ostatnia deską ratunku. Ale gdy zobaczył śmiejącego się Kusego siedzącego na dachu urwał i kazał iść Młynarce. Kusy ją dogania po drodze i mówi na czym lega krwawy ślub (wspólnie dokonane morderstwo), Młynarka ucieka. Kusy i Maciek — 3 wygrane starcia pastuszka (kamień — ser, głośny gwizd, wysoki podrzut). Maciuś gra, topielice tańczą i śpiewają.

Akt II

Na zamku Wojewody - impreza, piją zdrowie licznie zgromadzonej braci szlacheckiej. Potem monolog Brzechwy. Brzechwa i Chojnacki zastanawiają się co gryzie Wojewodę. Nie wiedzą jeszcze, że zamiast niego obiecaną buławę hetmańską dostał kuzyn Hieronim. Dziwny gość (Boruta) przedstawia się Brzechwie jako Bazyli Rogaliński Intryguje go ten ktoś dziwnym przysłowiem, więc wypytuje szlachtę 0 Rogalińskich spod Łęczycy, ale wszyscy myślą, że jest pijany. Boruta zaczyna rozmawiać z Wojewodą -

BipTU§

3l^0BJ91

oj Xpop ruin 1 | qęsods oj ‘mo;

OJ 91U9

o3of 01

fój /W

kmj&ię

‘/Cumuj

’60 *6; ‘/Cuf/Co

kusi go do zemsty a Hieronimie. Zawierają umowę, pakt 0 duszę: Boruta „usunie” Hieronima, ale jeśli Wojewoda wyda kiedyś na śmierć niewinnego lub zabije diabeł zabiera go do piekła Boruta ma zabić Hieronima przez ścięcie jego drzewa w ogrodzie Wojewody. Problem w tym, że jest to ulubione drzewo Wojewodzianki - jedynaczki Basi. Ojciec postanawia ściąć je zanim ta się obudzi, ale ona tego dnia wcześnie wstała, bo miała sen ze zmarłą matką. Chce szukać pierścionka zgubionego pod jaworem, zabrania ścinać drzewa, bo ma tam „ustronie pamiątek”. Wojewoda każe ściąć drzewo mimo błagań Basi.

Akt III

Polowanie szlachty w tle, na pierwszym planie rozmowa Organisty i Drwala. Drwal narzeka na Młynarza, który go oszukał z zapłatą, teraz chce zarabia wycinaniem drzew. Organista szuka zgubionej wcześniej w lesie flaszki ze święconą wodą. Przypowiastka 0 matce św. Piotra. Organista chce namówić Głupiego Maćka, aby zagrał z nim w kościele, ale pastuch odmawia. Leśny Dziadek każe Drwalowi iść sobie (Drwal niszczy „jego” las) i ten ucieka. Pojawiają się myśliwi, Wojewoda przeklina pechowe polowanie. Brzechwa wciąż rozmyśla 0 dziwnym przysłowiu Boruty (twojej babce mój dziad jabłko dawał). Kusy chwali się, że wywiódł Drwala w pole, gdy ten uciekał z lasu, Boruta pokazuje mu lepszy sposób robienia