s 14 15

14 ROZDZIAŁ 1

ka, ś\vjata, przyrody. Jest to tak zwane prawo natury. Szkoły prawa natu ry powstały już w starożytności, lecz mają też wielu zwolenników współ cześnie. Można wyróżnić wiele odmian prawa natury¹. W naszym kraju duże znaczenie mają głównie chrześcijańskie teorie prawa natury, głoszo-^ne P^rżez św. Augustyna i św. Tomasza². Święty Augustyn wyróżniał prawo wieczne, pojmowane jako wola Boga kierującego światem. W świadomości człowieka prawo wieczne ma dochodzić do głosu jako prawo natury (prawo nąturalne). Prawo wieczne i prawo naturalne powinno być - zgodnie z poglądami tego filozofa - podstawą tworzenia prawa pozytywnego. We dług §_w< Tomasza prawo pozytywne, czyli prawo stanowione przez władzę państwową, jest zmienne w czasie i przestrzeni. Inaczej prawo natury-jesl niezrrnenne, jest prawem doskonałym, kieruje naturą ludzką. Poznajemy je PRez poznanie samego siebie, gdyż jego podstawą jest natura, to znaczy istota człowieka.

Do koncepcji prawa mających największe znaczenie praktyczne należy teorią stworzona przez pozytywizm prawniczy. Nazywany ojcem pozytywi-zmu ąnglosaskiego J. Austin przedstawił w 1832 r. koncepcję, która przeszła do historii pod nazwą teorii imperatywu. Rozumiał on prawo jako rozkaz suwerennej władzy państwowej wydany obywatelowi pod groźbą zastosowana przymusu. J. Austin silnie akcentował to, że prawo i moralność są dw₀ma różnymi i niezależnymi od siebie porządkami normatywnymi. FLL.A. jj_art nazwał ten składnik pozytywistycznej koncepcji prawa tezą ^{0 roz}ęlziale prawa i moralności³. Koncepcje J. Austina zostały współcześnie poddane krytyce i modyfikacji. Dokonał tego głównie H.L.A. Hart, który stwierdził między innymi, że nie należy identyfikować prawa ze zbiorem rozką_zów, ponieważ prawo składa się z norm ogólnych, a rozkaz to dyrektywa jednostkowa. Za prawem stoi przymus państwowy jedynie w odniesieniu do ogółu norm prawnych, a w przypadku norm szczegółowych, dotyc_Zących na przykład prawa cywilnego, przymus nie musi występować. Uwzględniając uwagi tych dwóch najwybitniejszych przedstawicieli pozytywizmu prawniczego, można przyjąć, że - zgodnie z istotą pozytywistycznej koncepcji - prawo to zbiór norm ogólnych pochodzących od organów państwa, na których straży stoi przymus państwowy.

In. Mimowując, należy stwierdzić, że niepozytywistyczne kon-mr-siitimiji| Iwierdzenie, że pojęcie prawa wyczerpuje się w poję-i"nv‘ li przez organy państwowe aktów normatywnych, którym jt» pt/ymns państwowy, i zakładają uznanie koniecznych warto-• !• Mu uznanych współcześnie wartości prawa zalicza się naj-

i- dllwość,

(Miialiuilć.

I łńH Biilć wobec prawa,

||j m dy.kryminacji ze względu na rasę, przekonania polityczne, reli-

Ijm i ink dalej,

ptyplih •słowa i zrzeszania się,

gw.. do uczciwego i rzetelnego procesu, |b! n stosowania tortur,

? fi *I u/ ochrony środowiska i dóbr kultury.

\N 111 < i. 11 u rze można spotkać powszechny podział prawa na prawo przed-JJfllnwr i prawo podmiotowe^{4 5}. Prawo przedmiotowe to całokształt norm gy p' /opisów) prawa o cechach generalności i abstrakcyjności, które są Bdlliiwą decyzji jednostkowych stosowania prawa. Pod względem zakre-m pi siwo przedmiotowe pokrywa się zatem z prawem pozytywnym. Prawo |HMliniotowe jest jednym z bardziej kontrowersyjnych pojęć w doktrynie⁶, liaji >g(liniej ujmując, prawo podmiotowe to prawo przysługujące podmioto-•' 11 u ,iwn na mocy norm prawnych. W dalszych rozważaniach pojęcie prawa tupl/ie rozumiane zgodnie z definicją prawa przedmiotowego.

Przepis prawny, norma prawna

W leorii prawa zwykło się rozróżniać pojęcie i znaczenie przepisu prawne-• > i normy prawnej. Wydaje się, że różnice między nimi najtrafniej ujmują dwa poglądy. Pierwszy z nich uznaje przepis prawny za pewnego rodzaju napis, a normę prawną - za znaczenie tego przepisu. Zgodnie z drugim poglądem przepis prawny to jednostka techniczna aktu prawnego, norma

1

   i£ob. M.A. Krąpiec, Człowiek i prawo naturalne, Lublin 1975, s. 12-36; H. Waśkiewicz, Próbieprawa naturalnego - problem otwarty, Chrześcijanin w Świecie 1985, nr 140; M. Szysz-kowsk^ Q_{0 z} prawem natury po Soborze?, Życie i Myśli 1972, nr 10.

2

   Jako przykład laickiej interpretacji prawa natury można wskazać głośną koncepcję L.L. F\j|i_era (_zob. Moralność prawa, tłum. S. Amsterdamski, Warszawa 1978).

3

   U.L.A. Hart, Positivism and the Separation of Law and Morality, Harvard Law Review 1958, ty_r 7L

4

   Wartości, które powinny być chronione przez prawo wskazuje na przykład Powszechna I )eklaracja Praw Człowieka z 1948 r.

5

   L. Morawski, Wstęp doprawoznawstwa..., s. 21; J. Nowacki, Z. Tobor, Wstęp do prawo-znawstwa, Katowice 1991, s. 239-240.

6

   J. Nowacki, Z. Tobor, Wstęp do prawoznawstwa..., s. 240.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
48465 skanuj0157 (2) czynnika (od 8 do D). Jest to tak zwane prawo malejącej krańcowej produkcyj noś
czynnika (od B do D). Jest to tak zwane prawo malejącej krańcowej produkcyjności czynników wytwórczy
2 (2493) 14 Laboratorium materiałoznawstwa Oś symetrii jest to prosta, wokół której w czasie obrotu
pic 11 06 071707 274    ALEKS AND AR FLAKER Przekład Autora 14 Ibidem, s. 230. stwu
14 4. RODZAJE NEGOCJACJI • Twardy Często jest to strategia silniejszego - traktowanie partnerów
Bez nazwy 6 14 przed Nieznanym i groźnym, dziś jest to raczej strach przed pospolitością i codzienno
skanuj0028 (166) DP V - 007 Uwolnienie od przekleństwa cz. I rozdziału V Księgi Mojżeszowej, ale jes

więcej podobnych podstron