cie tym, lezącym niedaleko od sanktuarium, wyrabiano wyłącznie bieguny żaren, podczas gdy w Strzelcach — leżaki Żarnowe. Z tego wynika, że praca była tu zorganizowana, a nawet istniała wąska specjalizacja; ponadto istnieją przesłanki, iż warzono tu sól. W obrębie osady, w nadbrzeżnej części na południowo-zachodnim krańcu, stał obiekt nr 9 o przybliżonym do trapezu kształcie (11,5x6,7 m). Budowla ta składała się z dwu rzędów słupów. Wzdłuż dłuższej ściany odkryto pół-fabrykaty żaren. Bardzo charakterystycznym elementem tej budowli była ceglastoszara posadzka z wypalonej gliny, składająca się z czterech warstw. Była ona ozdobiona motywem zdobniczym w postaci dwu koncentrycznych kwadratów (65 i 63 m*), umieszczonych nieco z boku posadzki. Niedaleko znajdowała się starannie obrobiona stela kamienna, pęknięta obecnie. Wzdłuż północnej ściany świątyni odkryto 5 grobów psich w jednej linii. Nad samym jeziorem znajdowały się dalsze 4 groby psie. Elementem niewiadomego przeznaczenia są tzw. „cegiełki" gliniane, znalezione w jamie nr 1. Analogie znamy z Kruszy Zamkowej k. Inowrocławia, a także z Sułkowa.
T. Makiewicz wysuwał przypuszczenie, że na Kujawy Celtowie mogli przybyć z Rumunii po klęsce w wojnie z Dakami i Burebiśtą, byłaby to więc kolejna ich fala. Według niego Celtowie przebywali na Kujawach około 100 lat, ale temu twierdzeniu przeczą te zabytki, które wykazują wcześniejsze formy. Z Czechosłowacji i Węgier znamy najwięcej analogii do naszego materiału.
Odrębnym zagadnieniem jest wyjątkowa koncentracja nad jeziorem Pakoskim grobów psich. Spotykamy je w sześciu miejscowościach. Ponadto znamy je z Małopolski, Polski środkowej i Mazowsza.
Wreszcie w Dobieszewicach na stanowisku nr 1 w warstwie o miąższości 1 m znaleziono ceramikę późnolateńską, rzymską i późniejszą, a w jamie nr 7 obok kamiennego paleniska o średnicy 80 cm odkryto pochówek psa, przy czym kości znajdowały się w anatomicznym porządku. Pies został wyposażony w kubek i misę późnolateóskiego typu. T. Makiewicz przypuszcza, że była to ofiara zakładzinowa.
Dowodem intensyfikacji handlu,większego ruchu kupców jest niewidka ilość interesujących monet celtyckich oraz greckich względnie rzymskich, datowanych na ostatnie stulecia p.me. i na I stulecie naszej ery. Cdtyckie monety zostały znalezione w Inowrocławiu oraz na terenie byłego powiatu inowrocławskiego już w okresie między-94 wojennym. Opracował je wtedy Z. Zakrzewski. Na ogół obecność
ich wiąże się z prastarym szlakiem solnym. Jest to, jak dotąd, największe skupisko monet celtyckich poza Śląskiem i Małopolską. Niezależnie od nich: tetradrachma syrakuzańska Agatoklesa (307-289 p.me.), znaleziona na cmentarzysku w Jastrzębnikach pod Kaliszem, starożytne fałszerstwo — moneta Mitry data VI Eupatra z samego Kalisza, drachma z wyspy Rodos odkryta w Czerniewicach (woj. Skierniewice), a nawet moneta z Olbii (III w. p.n.e.) z Inowłodza nad Pilicą, najprawdopodobniej znalazły się na naszych ziemiach dzięki handlowi organizowanemu przez Celtów. Monety celtyckie w Polsce opracowane na nowo przez K. Castelina bada obecnie Z. Woźniak. Jego zdaniem po weryfikacji, któr(| przeprowadził ostatnio, liczba tych monet dochodzi do stu. Nie jest to wcale znikoma ilość.
Trzy maski, tzw. ścięte głowy, wmurowane obok portalu średniowiecznego kościółka w Inowrocławiu, swą fakturą, stylem nawiązują do podobnych płaskorzeźb i rzeźb celtyckich i galorzymskich. Omówiłam je w Tradycjach celtyckich..., w Religiach Celtów i Ikonografii cotchod-moceltyckiej. Głowy te i inne mogły pochodzić z nie znanych nam pogańskich świątyń, być może celtyckich, i jako „diabelskie” zostały następnie wmurowane w ściany kościoła. J.U. Niemcewicz w Pamiętnikach czasów moich wspomina, iź „około Brześcia Kujawskiego znajdowała się świątynia, w której głowy posągów zapewne bożyszcz pogańskich były w ścianę wmurowane”. Oczywiście dziś trudno je zidentyfikować.
Jednym z najwcześniejszych zabytków o charakterze celtyckim na Ku-a wach jest fibula wczesnołateńska, znaleziona w Szarleju k. Kruszwicy, zbliżona do tzw. „kowalowickich” Znajduje się ona w krakowskim Muzeum Archeologicznym. Do wczesnolateńskich zabytków celtyckich należy także bransoleta brązowa zdobiona brodawkowatymi zgrubieniami, z Piwonie (woj. Kalisz). Została ona znaleziona w popielnicowym grobie kultury łużyckiej, odkrytym w 1914 r. wraz z drugim podobnym.
W grobie z celtycką bransoletą znajdowały się fragmenty dwu innych — brązowej i żelaznej, kawałek pręta żelaznego oraz pięć naczyń lepionych ręcznie. W Kionówku (woj. Kalisz) odkryto natomiast celtycki 95