89920 S5008440

I Aiud, choć typ ten ma raczej dłuższy okres występowania »». Nieco młodszą formą (r. LT B|/B_a) reprezentuje bransoleta z Bru?ovti-Schel •• oraz ozdobny okaz z Devn (z LT B_a).

Wśród dość licznej grupy nagolenników i bransolet z półkul__pej.

nych lub pustych*⁴ — serią starszą tworzą fragmenty okazów z pełnych półkul z Parto? I Turda?, które należą do charakterystycznych form młodszej fazy LT B ^M. Wczesne formy bransolet (nagolenników) z pustych półkul (złożone z większej ich liczby) znamy z Bandul de Ctmpie i Bratel. Należą one również do typów LT B_a, choć przeżywają się też później *•. W Siedmiogrodzie upowszechniły się następnie, z początkiem LT C. pokrewne nagolenniki z 3 lub 4 dużych, pustych półkul. Te ostatnie są znane z grobu 5 w Apahldzie (ryc. 2/9), z Dipgy, Jucul de Sus, Uroiu (ryc. 2/7) i Sintioany (ryc. 2/8) oraz. być może, fragment z Piatra Cralvii, a więc z wyjątkiem Jednego okazu (Uroiu i ewentualnie ponadto Piatra Cralvii) wystąpiły one w północnym Siedmiogrodzie. Są to formy uważane za klasyczne typy LT C^9T, aczkolwiek tak w Apahidzle, jak i w Dipęy wystąpiły one w zespołach, w których znaleziono też przeżytkowe formy wczesnolateńskie (zapinki). Nagolenniki z 3-4 pustych półkul są specyficzną, wschodnią formą lateńską, nie znaną ani w zachodnich. ani w centralnych rejonach tej kultury. Spośród pozostałych bransolet można jeszcze wspomnieć o zbliżonych do siebie okazach z Gheja (ryc. 2/5) i Papiu Ilarian, zdobionych małymi guzkami, który to typ pojawia się Już w LT B^5,8 i trwa później, jak tego m. in. dowodzą środkowolateńskie formy z Papiu Ilarian. Dalszych, źle zachowanych egzemplarzy z Apahidy nie można precyzyjnie datować.

Warto Jeszcze zwrócić uwagę na rzadkość występowania w Siedmiogrodzie wyrobów szklanych. Jedyny przypadek znalezienia w grobie bransolety szklanej wystąpił w Bratel. co dodatkowo umacnia dowody

ⁿ Por. np. J. Filip 1956. s. 122 n.

** Jej klasyfikacja jest oparta na opisie i wzmiance I. Nestora, iż analogiczny okaz pochodzi z grobu w Borku Strzel i ńskim pod Wrocławiem, który to zespól należy do środkowej fazy cmentarzysk kultury lateńskiej z tego obszaru, to jest ze schyłku LT B_t lub fazy preejściowej LT B₍/B₍ (Z. Woźniak 1970, s. 51 n„ tabt. tV 4).

⁴⁴ Niestety lakoniczne informacje o okazach z Alei. Mlcasasa i miejscowości nieznanej w Siedmiogrodzie nie pozwalają na dokonanie klasyfikacji tych zabytków.

*• Na temat ich chronologii patrz: Z. Woźniak 1970, s. 51 n. (tam dalsza literatura).

" Por. W. Kri mer 1961: tenże 1962; Z. Woźniak 1970, s. 56 n.

*^T Por. np. K, Hor ed t 1941-1944. s. 196 n.. D. Popcicu 1941-1944, s. 184-188. J. Filip 1956. a 136 n.; B. Benadik .1962, s. 376 n.; E. B. Vógó 1960.

*• Por. np. inwentarz grobu 25 1940 z Soboclaka, po w. Oława (Z. Woźniak 1970. tabl VI 3-11).

nn stosunkowo późną metrykę tego grobu, gdyż bransolety szklane pojawiają się częściej w grobach dopiero w LT C Fragmenty bransolet szklanych pochodzą też z osady w Moreftl (grupy 8a i zbliżonej do grupy IB według systematyki T. E. Haevemick)⁴⁰. Pierwsza z nich reprezentuje typ popularny, a druga unikatowy. Grupa 8a obejmuje okazy, które pochodzą zarówno z zespołów LT C, jak i LT D⁴¹. Pozostałe znaleziska bransolet szklanych łączonych z kulturą lateńską (Bandul de CImpie, ComolAu), a także paciorki szklane (Apahida, Bratel, Media?) nie posiadają istotnego waloru chronologicznego⁴*.

Dalszą grupą zabytków, które zasługują na uwagę w kontekście rozpatrywanego zagadnienia, są metalowe łańcuchy — pasy. Ozdobne łańcuchy, takie jak znane z Vetel (ryc. 1/12) i Papiu Ilarian (ryc. 1/11), stanowią bardzo charakterystyczne wyposażenia grobów kobiecych z LT C ^u, choć odkrycie w Stradonicach okazu pokrewnego egzemplarzowi z Ve(el sugeruje występowanie tych form także później⁴⁴. Żelazny łańcuch z grobu 11 (bez broni) w Apahidzie, złożony z ósemkowatych ogniw, odpowiada odmianie B tej wersji łańcuchów w typologii J. Rei-iingera⁴*. Odmiana ta występuje przeważnie w grobach kobiecych, w zespołach pochodzących z okresu od LT B_t do przełomu LT C/D^4#.

^>p Por. np. F. R. Hodson 1968. tabL 123 nr 66; oraz omówienie chronologii znalezisk słowackich B. Benadika (1962. s. 371 n.).

T. E. Haever nlck 1960, s. 53 n.. 204.

⁴¹ T. E. Haevernick 1960, s. 75 n.

⁴¹ Paciorki nie należą do form precyzyjnie datowanych, wzmiankowane zaś bransolety nie pochodzą z zespołów zwartych. T. E. H a e v e r n i c k (1960, s. 129) uwzględnia w swym zestawieniu Jeszcze bransoletę z Sighifoary. należy ona Jednak prawie na pewno do LT D. z którego to czasu pochodzą z Sighifoary dalsze liczne materiały.

° Por. np. P. Reinecke 1906. ryc. 1; J. Rcitinger 1966, s. 205 n.; J. Filip 1956, a. 171 n. Okaz z Vetel należy do jednej I odmian tzw. węgierskiego typu ozdobnych łańcuchów brązowych (por. I. Hunyady 1942. tabl. XX3(IV 3. 6-7, XXXV 1. 3, 7, 9-13; J. Reltinger 1966, s. 223-225, tabl. 9 11-14). Ścisłe analogie do łańcucha z Ve(el są znane licznie z obiektów gómocisańakiego skupienia kultury lateńskiej, w tym na niedaleko położonych stanowiskach w Poeni. Jud. Satu Marę (niepublikowane, w Muzeum Bała Marę), w Valea lui Mihai. Jud. Bi hor (I. Hunyady 1942, tabl. LXX1 19; M. Roska 1944, ryc. 18/3) 1 w Ciu-mefti, Jud. Satu Marę (V. Z i r r a 1967, ryc. 14/IT1, 24/25 III). Okaz z Papiu Ilarian, zdaniem 1. H. Crifana 1 M. Miles (1970, s. 71 n.), reprezentuje tzw. serię czesko-austriacką (J. Reltinger 1966, s. 205-219, tabl. 8/16), choć szereg oryginalnych cech różni go od egzemplarzy tej grupy. Stosunkowo bliską analogię stanowi doń łańcuch z Ponćtovic (J. Filip 1956, ryc. 50/9).

⁴⁴ J. Filip 1956. ryc. 10/2; J. L. Pić 1903, tabl. XXX 1.

⁴⁴ J. Reitlnger 1966, s. 233 n., ryc. 10/15.

⁴⁴ Por. J. Filip B. B e n a d i k 1962, s. chem jest szkieletowy.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
89920 S5008440 I Aiud, choć typ ten ma raczej dłuższy okres występowania »». Nieco młodszą formą (r.
S5008440 I Aiud, choć typ ten ma raczej dłuższy okres występowania »». Nieco młodszą formą (r. LT B
S5008440 I Aiud, choć typ ten ma raczej dłuższy okres występowania »». Nieco młodszą formą (r. LT B
Jeżdze motorowerem Komar0 Motorower ten ma znacznie ulepszony silnik w stosunku « swojego poprzedni
11091 Jeżdze motorowerem Komar0 Motorower ten ma znacznie ulepszony silnik w stosunku « swojego pop
Jeżdze motorowerem Komar0 Motorower ten ma znacznie ulepszony silnik w stosunku « swojego poprzedni
Image413 Układ ten ma wejście blokujące G (nie przedstawione na rysunku), które, jeśli przyjmie stan
IMG)84 trzebny. — Ten sam, a raczej o wiele prawdziwszy skutek mogło mieć odniesienie się wprost do
89 MODUŁ SPRAWOZDAWCZY I REPOZYTORYJNY POLSKIEJ BIBLIOGRAFII NAUKOWEJ... duł ten ma spełniać kryteri
14 BIULETYN URZĘDU PATENTOWEGO Nr 23 (858) 2006 powierzchni dociskowej (4). Korpus ten ma ciśni
ScannedImage 19 Społeczeństwo, według Luhmanna, nie składa się z ludzi, ale z rozmaitych form komuni
skanowanie0171 s S $ -I trzebny. — Ten sam, a raczej o wiele prawdziwszy skutek mogło mieć odniesie
page0234 232 PLATON. sic ma raczej przeciwnie. Arystoteles podpiera Trazylla. Tego bowiem katalog wy

więcej podobnych podstron