61520 ScannedImage 2
12 Wprowadzenie
przyjaciel, kiedy zwierzyłem mu się z tytułu, jaki zamierzałem dać temu wykładowi. Trochę mnie to speszyło, albowiem - przyznaję - tytuł mi się podobał. Zmuszony do odpowiedzi, wdałem się w racjonalizowanie pomysłu; tłumaczyłem, że dziwny językowy efekt tytułu był zamierzony, że miałem nadzieję zwrócić w ten sposób uwagę na szereg historycznie ważnych, choć niespisanych doktryn filozoficznych, a wśród nich przede wszystkim na konspiracyjną teorię niewiedzy, która interpretuje niewiedzę nie jako zwykły brak, lecz jako skutek działania jakichś złośliwych sił, rezultat nieczystych i złych wpływów wypaczających i zatruwających nasze umysły i wpajających nam zwyczaj opierania się poznaniu.
Nie jestem całkiem pewien, czy wyjaśnienie to zadowoliło mego przyjaciela, niemniej uciszyło go. Ze względu na sposób, w jaki się komunikujemy, nie wiem, czy przekonuje to was, moi Czytelnicy. Mam wszakże nadzieję, że usunąłem ewentualne zastrzeżenia na tyle, bym mógł, rozpocząć mój wywód od drugiej strony - od omawiania źródeł wiedzy, a nie ignorancji. Powrócę jednak i do nich, i do konspiracyjnej teorii tych źródeł.
i
Problem, którym zamierzam zająć się od nowa w tym wykładzie, i który mam nadzieję nie tylko rozważyć, ale i rozwiązać, da się przedstawić jako pewien aspekt starego sporu między brytyjską a kontynentalną szkołą w filozofii - sporu między klasycznym empiryzmem Bacona, Locke’a, Berkeleya, Hume’a i Milla, a klasycznym racjonalizmem
również (np. Etyka, cz. n, twierdz. 41) o „przyczynie” fałszu lub błędu. Podobnie Arystoteles, Metafizyka, 1046 a 30-35; por. także: 1008 b 35, 1009 a 6, 1052 a 1; Topiki 147 b 29; Analityki wtóre 79 b 23 oraz Kategorie 12a26-13a35 [przeł. K. Leśniak odpowiednio w: Arystoteles, Dzieła wszystkie, t. 2 oraz t. 1, PWN, Warszawa 1990].
Kartezjusza, Spinozy i Leibniza. W sporze tym szkoła brytyjska utrzymywała, że ostatecznym źródłem wszelkiej wiedzy jest obserwacja; zdaniem szkoły kontynentalnej miała nim być natomiast intelektualna intuicja jasnych i wyraźnych idei.
Spory te są w większości nadal żywe. Empiryzm nie tylko pozostaje doktryną panującą w Anglii, lecz podbił Stany Zjednoczone, i jako prawdziwa teoria wiedzy naukowej jest obecnie szeroko uznawany nawet na kontynencie. Kartezjański intelektualizm natomiast bywał, niestety, nader często wypaczany w taką lub inną odmianę nowożytnego irracjonalizmu.
W wykładzie tym postaram się okazać, że różnice między klasycznym empiryzmem i racjonalizmem są o wiele mniejsze niż ich podobieństwa i że obydwa stanowiska są błędne. Twierdzę tak, mimo iż sam jestem i empirystą, i racjonalistą. Chociaż i obserwacja, i rozum mają, jak sądzę, istotną do odegrania rolę, to klasyczni obrońcy obu tych koncepcji ujmowali je niewłaściwie. Dokładniej: spróbuję okazać, że ani obserwacji, ani rozumu nie da się traktować jako źródeł wiedzy w tym sensie, w jakim do dziś za takie uchodzą.
H
Wskazany problem należy do teorii wiedzy czy też epistemologii, najbardziej abstrakcyjnej, odległej od praktyki, nieistotnej dziedziny czystej filozofii. Hume, na przykład, jeden z największych myślicieli na tym polu, przewidywał, że ze względu na abstrakcyjny charakter i brak wszelkiego praktycznego znaczenia osiągniętych przez niego wyników żaden z jego czytelników nie będzie o nich pamiętał dłużej jak przez godzinę.
Inaczej sądził Kant. Pytanie: jak możliwa jest wiedza stanowiło - jego zdaniem - jedno z trzech najważniejszych pytań, jakie człowiek może sobie w ogóle zadać. Bertrand Russell, choć ze względu na swój temperament filozoficzny
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
61520 ScannedImage 2 12 Wprowadzenie przyjaciel, kiedy zwierzyłem mu się z tytułu, jaki zamierzałem
ScannedImage 2 12 Wprowadzenie przyjaciel, kiedy zwierzyłem mu się z tytułu, jaki zamierzałem dać te
ScannedImage 9 12 Wprowadzenie kult wondżinów. Mimo tych zastrzeżeń zwraca uwagę wysoka archaiczność
ScannedImage 9 12 Wprowadzenie kult wondżinów. Mimo tych zastrzeżeń zwraca uwagę wysoka archaiczność
ScannedImage 9 12 Wprowadzenie kult wondżinów. Mimo tych zastrzeżeń zwraca uwagę wysoka archaiczność
12) szczególnym okrucieństwie zabijającego zwierzę - rozumie się przez to
2013 10 28 10 12 Podsumowań ie Populacje zwierzęce rozwijają się, rozprzestrzeniają i cofają pod wp
ScannedImage 8 24 Wprowadzenie i przyczyną ignorancji. (W tym dopatrywać się można zarodka koncepcji
Obraz8 12 jego młodopolski estetyzm kazał mu się dopatrzeć w poemacie rozmaitych niespotykanyc
Obraz8 12 jego młodopolski estetyzm kazał mu się dopatrzeć w poemacie rozmaitych niespotykanyc
PICT6253 112 WPROWADZENIE DO METODOLOGII BADAŃ PEDAGOGICZNYCH sobie badań, jaki zamierza się wykorzy
72731 ScannedImage 12 32 Wprowadzenie rodzaju kontrświadectwami obalającymi nasze przeświadczenia do
Untitled Scanned 12 •7 zaczepy na kołnierza ochronnym (s; musza być właściwie wprowadzone w otwory u
34734 Untitled Scanned 12 •7 zaczepy na kołnierza ochronnym (s; musza być właściwie wprowadzone w ot
więcej podobnych podstron