19168 skanuj0002 (83)

— 54 —

RELIGIA, ETYKA I FILOZOFIA A TURYSTYKA

które wspólnie z Karolem Wojtyłą, a później Janem Pawłem II uczestniczyły w wycieczkach pieszych, narciarskich lub kajakowych, wskazują, iż szczególnie głęboki sens turystyki widział polski Papież właśnie w kontakcie z Bogiem. Kardynał Stanisław Nagy zauważa, że Wojtyła podczas wspólnych wycieczek potrafił zarazić jego i innych szczególną filozofią i teologią turystyki. Dla Ojca Świętego Jana Pawła II turystyka była modlitwą, uwielbieniem Boga Stwórcy, a środowisko, w którym się ją uprawia, świątynią Boga. W Nowym Targu, w 1979 roku, Jan Paweł II mówił: „...oprócz regeneracji sił fizycznych równie ważne jest odrodzenie duchowe, dodając za św. Pawłem »poczynaniem na nowo«, budowaniem »nowego człowieka« we wszystkich wymiarach jego człowieczeństwa”. Katolicka nauka Kościoła podkreśla wyraźnie, że człowiek jest istotą cielesno-duchową, dlatego te dwa elementy są tak ważne i powinny występować łącznie. Papież Pius XII wskazywał, że turystyka jest nauką „duchowego podniesienia... bardziej moralnego niż fizycznego” (Ostrowski, 2003).

Kardynał Wojtyła, chodząc po szlakach, był głęboko przekonany, że człowiek musi chodzić po górach, musi spotykać się z przyrodą, bo człowiek według prawa Bożego musi w ten czy inny sposób wypoczywać. Kardynał Nagy twierdzi, że filozofia turystyki Jana Pawła II to filozofia wypoczynku (należy dodać szeroko rozumianego), świadomości, że wypoczynek jest prawem obowiązującym, że jest także darem od Boga, który na samym początku powiedział, że człowiek musi pracować, ale żeby to robić owocnie, musi wypoczywać. W imię wierności tej filozofii obowiązkiem każdego człowieka jest traktowanie niedzieli jako dnia świętego. Zatem dni świąteczne są także okazją do spotkania się z Bogiem w eucharystii, ale też w turystyce. Kościół w osobach beatyfikowanych lub sług Bożych pokazuje międy innymi właściwe postawy wobec życia realizowane przez turystykę. Osobą taką może być współuczestnik wypraw Karola Wojtyły, sługa Boży Jerzy Ciesielski, oraz patron młodzieży i studentów, a także ludzi gór, bł. Pier Giorgio Frassati. Dawali oni przykład na to, że turystyka stanowi istotny obszar chrześcijańskiego powołania.

Człowiek bez Boga często nie dostrzega piękna stworzonego świata. Codzienne otoczenie zwykle temu nie sprzyja, ale właśnie turystyczne eskapady umożliwiają zgłębienie tajemnicy stworzenia. Inne, często jakże piękne otoczenie, środowisko naturalne powoduje, że człowiek jakby łatwiej zastanawia się nad istotą i majestatem świata. Niewątpliwie turystyka temu sprzyja. Człowiek jako turysta ma więcej czasu na refleksję, pojawia się szansa na ponowne odkrywanie siebie i Boga. Jak wcześniej zauważono, na szczególne mistyczne wartości gór wskazuje Jan Paweł II, podobne związki zauważali niektórzy poeci. Leopold Staff pisał: „...wzgórze na wzgórze zdobywczo się piętrzy i wyczerpana urywa się ścieżka. Ze zmierzchem spokój zstępuje najświętszy, panuje cisza i Bóg w górach mieszka...”. Warto zauważyć, iż od wieków budowano klasztory, eremy i pustelnie w górach lub w niedostępnych miejscach, w tym także na pustyni. Mnisi w takich warunkach łatwiej oddawali się modlitwie i odnajdywali spokój wewnętrzny. W trudnych warunkach turyści mogą odkryć własną małość, uwolnić się od pozornie ważnych niepokojów i trosk codziennej egzystencji. Papież Jan Paweł II podkreślał też zjawisko ascezy turystyki polegającej na wielu wysiłkach, znoszeniu niewygód noclegu lub podróżowania. Rzecz jasna takie niedogodności dotyczą tylko niektórych form turystyki. Z drugiej strony Jan Paweł II wskazuje, że podczas wysiłku związanego z uprawianiem turystyki hartuje się ciało i każdy człowiek doznaje radości panowania nad sobą (Homilia w Valle d’Aosta, 1994). Z drugiej strony Jan Paweł II przestrzega, by odpoczynek, wakacje i przeżywany przez ludzi czas wolny nie był „odpoczynkiem od wartości”.

Związki religii z turystyką są od wieków nader ścisłe. Już w starożytności odbywano pielgrzymki do miejsc świętych. Przez wieki tradycje te były rozwijane, przerywane tylko konfliktami i zawieruchami wojennymi. Pojawiały się na świecie nowe ośrodki kultu. Turystyka