86437 skanuj0006 (517)
Andrzej Meissner
myśli Wiadomości statystyczne o mieście Lwowie (1874—1939), gdzie obok stosunków demograficznych, ekonomicznych, społecznych zostały uwzględnione sprawy oświaty, dobroczynności, stowarzyszeń i organizacji oświatowych. Drugim wydawnictwem była Statystyka miasta Krakowa (1887 —1912). Od 1902 r. został wprowadzony stały układ treści, na który składały się m.in. informacje o ludności, zabudowie miasta, przemyśle i handlu, wyznaniach, zdrowiu i oświacie. Obolfrmateriału statystycznego były zamieszczane tam obszerne komentarze dotyczące stanu szkolnictwa i opieki nad dzieckiem w danym roku kalendarzowym.
Dopełnieniem zaprezentowanych wydawnictw statystycznych są speqalistyezne publikacje, jak np. Skorowidz przemysłowo-handlowy Królestwa Gralicyi i Wielkiego Księstwa Krakowskiego (Lwów 1906), w którym został podany wykaz szkół zawodowych.
Podsumowując rozważania na temat źródeł statystycznych do dziejów szkolnictwa galicyjskiego, należy podkreślić ich stosunkowo dużą wiarygodność wynikającą z faktu istnienia systemu kontroli badanych instytucji. Biorąc też pod uwagę zasady funkcjonowania administracji austriackiej, możemy informacje o ilościowym stanie szkolnictwa uznać za obiektywne. Warto też podkreślić, że opracowania te powstawały w wyspecjalizowanych instytucjach posługujących się naukowymi metodami w procesie gromadzenia i opracowania materiału statystycznego.
Z materiałami statystycznymi korespondują tzw. sehematyzmy, mające charakter roczników statystyczno-personalnych. Nie wdając się w historię tego wydawnictwa, co uczyniła już Henryka Kramarz1,
należy tylko przypomnieć, że pierwszy zidentyfikowany rocznik pochodzi z 1776 r. i od tego czasu z niewielkimi przerwami był wydawany do 1914 roku. Wprawdzie charakter i nazwa wydawnictwa ulegała zmianom, lecz ostatecznie przyjął się tytuł Schematismus derer Kónigreich Galizien und Lodomerien, natomiast po uzyskaniu autonomii Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem. Wzorowany był on na austriackiej edycji pt. Hof- und Staats Schematismus des Kaiserthumes Oesterreich i zawierał wykazy najwyższych władz, urzędów i instytucji państwowych w całej monarchii wraz z obsadą personalną. Jest to ważne źródło umożliwiające identyfikacje systemu władzy i wprowadzonych instytucji na terenie objętym zaborem austriackim zwłaszcza w początkowym okresie jego istnienia.
Sehematyzmy galicyjskie wydawane były przez Namiestnictwo i zamieszczały obsadę kadrową władz i urzędów krajowych, instytucji kościelnych i społecznych. Oddzielne miejsce zajmował w schematyz-mach dział pt. Unterricht md Bildung-Anstalten, który po 1870 r.
— kiedy to kolejne roczniki wydawane były już w języku polskim
— nosił nazwę Zakłady naukowe i wychowawcze. W pierwszej połowie XIX wieku poszczególne roczniki zawierały obsadę personalną władz szkolnych, uniwersytetów, szkół średnich, a potem szkół ludowych. Z czasem wykaz instytuq'i szkolnych został rozszerzony o wszystkie istniejące typy placówek i poprzedzony krótkimi informacjami o ich powstaniu i rozwoju. Zestawiając te materiały na przestrzeni kilkudziesięciu lat, możemy formułować prawidłowości odnośnie do kształtowania się sieci szkolnej oraz przemiany w dziedzinie organizacji placówek oświatowych, uzyskać informacje o fluktuacji kadr oświatowych i ruchu służbowym,
a także o ilościowym rozwoju kadry pedagogicznej i jej awansie! ' zawodowym. Ma to szczególne znaczenie dla okresu przedautono-micznego, dość ubogo zaopatrzonego w źródła drukowane do. dziejów oświaty w Galicji.
-53-
H. Kramarz, Sehematyzmy galicyjskie jako źródło historyczne, Studia Historyczne 1982, z. Ł s. 27—47 oraz Jeszcze raz w sprawie schematyzmów galicyjskich, Studia Historyczne 1985, z. 14, s. 363-365. Ponadto M. Tyrowicz, Kilka uwag o schematyzmach galicyjskich jako źródle historycznym, Studia Historyczne 1983, z. 4, s- 699—701. H. Kramarz dokonała inwentaryzacji schematyzmów galicyjskich w polskich i niektórych zagranicznych zbiorach bibliotecznych. W uzupełnieniu tego wykazu należy jeszcze podać zbiory Biblioteki Muzeum Okręgowego w Rzeszowie, która posiada roczniki od 1820 do 1914 roku z niewielkimi brakami, zaś Biblioteka Główna Uniwersytetu Rzeszowskiego od roku 1892.
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
skanuj0004 (573) Andrzej Meissner wspólne wydawnictwo, w którym znajdowały się obok siatki godzin i
skanuj0008 (463) Andrzej Meissner Analizę tej grupy źródeł rozpoczniemy od sprawozdań szkolnych lub
skanuj0009 (426) Andrzej Meissner Dienstbereich des Ministeruims fur Cultus und Unterricht, natomias
skanuj0014 (321) Andrzej Meissner nauczania”, „instrukcje”, „materiały”,, „zbiory ćwiczeń”, „praktyc
skanuj0017 (289) Andrzej Meissner teoretyków pedagogiki. Bibliografie przedmiotowe odnotowują te pub
skanuj0018 (278) Andrzej Meissner szkolnego Rzeszowa z przełomu XIX i XX wieku oraz lwowskiego środo
skanuj0003 (594) Andrzej Meissner przede wszystkim w okresie przedautonomicznym, celem tym była kons
więcej podobnych podstron