35357 skanuj0012 (214)

przez się, lecz tylko jako zaprzeczenie informacji innego rodzaju. Informacją poetycką jest jak gdyby przenoszona przy pomocy informacji, którym się przeciwstawia: poznawczych, dydaktycznych, ekspresywnych, politycznych, religijnych itp. I tylko taki „wehikuł” umożliwia jej społeczny obieg. Osobliwość funkcji poetyckiej polega na tym, że jest ona w istocie rzeczy sprzeczna z pojęciem funkcjonalności. Że nie wiąże się z żadnym „celem”, jeśli ją rozpatrujemy w izolacji. Może być sobą — jedynie na tle funkcji, które mają taki „cel” usytuowany na zewnątrz wypowiedzi. Ten paradoksalny status ontologiczny poetyckości sprawia, że stanem naturalnym poezji jest ciągłe napię-cie. Pomiędzy „poetyckością” L _jrmepQgtyękQŚcią”. Pomiędzy egoistycznym nastawieniem na immanentną organizację utworu (jako nowej „rzeczy”) i nastawieniem na zewnątrz — na psychologiczne, socjalne czy poznawcze zobowiązania wypowiedzi. Hierarchia funkcji przedstawia się jako układ o równowadze dynamicznej. Dominanta jest ustawicznie zagrożona w swoim panowaniu. Granica pomiędzy sytuacją, gdy informacja poetycka wprzęga w służbę inne informacje, a sytuacją, gdy te ostatnie podporządkowują ją sobie — jest płynna i niedefinitywna.

Poezją może odgrywać rozmaite role społeczne,J3ywa filozofią, ideologią, religią, nauką, moralistyką, magią, instytucją wychowawczą, narzędziem agitacji, schronieniem pięknoduchów — i czym wreszcie nie bywa? Usiłuje sprostać ruchowi wyobraźni, ale uprawia również deskrypcję widzialnego świata. Wyraża przeżycia, ale kształtuje także postawy i mniemania. Role te wszakże występują zawsze jako elementy układu dramatycznego. Samo pojęcie „roli” zakłada istnienie inwa-riantu, wobec którego coś stanowi rolę (czynnik zmienny), a zatem zakłada również występowanie napięcia pomiędzy odgrywaną rolą a owym inwariantem. Poezja ma naturę dialektyczną — podejmując zadania filozofii na przykład nie utożsamia się z nią, lecz ustala jakiś rodzaj konfliktu pomiędzy „filozoficznością” i „poetyc-kością”. W każdym wypadku ustala określony typ dramatycznej rozrywki, w której naprzeciw funkcji poetyckiej stawać mogą rozmaici partnerzy. Wydaje się, że różnice pomiędzy gatunkami poezji, poetykami historycznymi czy szkołami literackimi polegają w dużym stopniu na odmienności owych partnerów (poezja — ekspresja, poezja — propaganda, poezja — szkoła obywatelska itp.).

5

Dominowanie funkcji poetyckiej wnosi do przekazu językowego szczególny rodzaj uporządkowania sekwencji znaków i sensów. Szczególny system integracji, który współistnieje w skłóceniu z innymi zasadami organizacyjnymi, odwołującymi się do jakichś modeli zewnętrznych. W tym osobliwym systemie motywacją położenia znaku jest inny znak, motywem znaczenia —-inne znaczenie, nie zaś sytuacja przedmiotowa. Przytłumienie „świata” jako kontekstu dla znaku pociąga za sobą uwyraźnienie kontekstu językowego. Słowa pozbawione „podpórek” zewnętrznych dążą do usztywnienia swych wzajemnych stosunków. W odróżnieniu od innych wypowiedzi utwór poetycki jest przek a z e m s kod vf i k o wany m, którego składniki podlegają hierarchii i tworzą zamkniętą konfigurację ⁿ. Ta właśnie strukturalność wypowiedzi jest ontyczną podstawą informacji poetyckiej. Stwarza „twarde” oparcie dla

¹¹ E. Stankiewicz, Poetie and Non-Poetic Language in Their lnterrelation, w: Poetics. Poetyka. Poetika, jwif^s. 11-23.

105

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
8p przez się, lecz tylko jako zaprzeczenie informacji innego rodzaju. Informacja poetycka jest jak g
43347 Scan8 (4) Ogólnie rzecz biorąc bezpieczeństwo definiuje się nie tylko jako wolę przetrwania, a
47363 skanuj0009 Heidegger jawnie przyrzeka, chociaż tylko jako możliwość, myślowe przeobrażenie, kt
krewnych myśli greckiej, dziś, w wyniku badań naukowych ich przebogatej spuścizny jawią się nie tylk
ED (44) 128 V. Zasady wyjaśniania faktów społecznych wać same przez się, kiedy tylko ma się o nich w
ED (44) 128 V. Zasady wyjaśniania faktów społecznych wać same przez się, kiedy tylko ma się o nich w
79012 14001739 Koronka "Agawa” Nadaje sie nie tylko jako ozdoba firanek lub rolet, wykon
scan026 nych, zaczyna się jc traktować jako surowice. Zwierzęta przeznaczone na żywność są przetwarz

więcej podobnych podstron