60912 skanuj0014 (113)

f

0    trzech stylach wymowy⁺

Pojęcie stylu wymowy wprowadził do językoznawstwa znany fonetyk lVart_Cll_ ski P. Passy w końcu XIX wieku. W książce Lcs sous tlu franęais (1. Wy₍|

/ ISS7 r.) Passy wyodrębnia 4 style: prononciaiion familiere ralentie (wy^_l0 w a potoczna wolna), prononciaiion familiere rttpidc (wymowa potoczna ka), prononciaiion soignee (wymowa staranna) i prononciaiion tres soig,^ (wymowa bardzo staranna). W fonetyce rosyjskiej problem ten został za_Sv.._ nnlizowany w 1915 roku przez L. W. Szczerbę w artykule O raźnych siii^ nrolznoszenija i oh idicalnom fonieticzeskom sostawie slow [177]. Szczery wydzielał dwa style, pełny i potoczny. wskazując równocześnie, że iiość \_V;.

1    iuntów fonetycznych niektórych wyrazów wymawianych w różnych wat-_Un knch jest daleko większa, np.: wyraz goworil może mieć następujące odny_la ny: g\v\rit,gzv\'rit, go\'rut, gorit grit. grii. Zdaniem Szczerby wymieni_0lle warianty nie wyczerpują jeszcze całej różnorodności form, por. [177, ;>] j ()bccnic w językoznawstwie radzieckim mówi się o konieczności wydzielaj przynajmniej 3 stylów wymowy: pełnego (wysokiego), neutralnego i pot₀, c/nego [154,5—38; 154 a, 263—275; 21,98—102). Pojęcie stylu wymowy _tlj,. jest też obce lingwistyce czeskiej. B. Hala pisze o trzech stylach, nazywają^ j_e odpowiednimi terminami: mluvapećlmi, mhtvapohodlnd, mima nedbala [$g 14 17 J. W książce Uvedem do fonetiky CeStiny na obecni! fonetickem zaklnę dla ostatniego typu wymowy rezerwuje Hala termin mima nepcfUvd pre^y. żując ją bliżej jako: „... nedbala anebo vedome, umyślne deformova_n£ ..." [59,377—382J¹. D. .Tones wspomina w swoich pracach o różnych stylach

Tyti:l rozdziału pochodzi od Redakcji. Zestawiono (u fragmenty dwu szkiców: 7. cvń fordyki współczesnej polszczyzny potocznej [9R)i Redukcja samogłosek w pozycji inierwolę_tlm /•cznej •t e iv*póie:esnym języku polskim [95a]. — Red.

wymowy, uzależniając jc bądź od Czynników temporalnych (różnica tempa mówienia), np. rap idfamiliar style, slower colloquial style, slow comersatUmil style, bądź też na podstawie właściwości funkcjonalnych, np. natural style, acąuired style i formuł style. Z. Klemensiewicz we wstępie do spełniających tak ważną rolę Prawideł poprawnej wymowy polskiej [102] stwierdza, żc wystarczy zwrócić uwagę na dwa stopnie poprawności wymawianiowej. „Poprawność wymowy pierwszego typu można nazwać mimowolną i potoczną, drugiego zaś umyślną i podniosłą (podkreślenie moje, J. K.).

IW Prawidłach nazwano je terminami „wymowa szkolna” i „wymowa sceniczna”, mimo iż zakres ich stosowania me ogranicza się tylko do tych dwu instytucji.

Nic wydaje się uzasadnione utożsamianie wymowy umyślnej i podniosłej ze sceniczną, gdyż na scenie obowiązuje szereg osobliwości, których nikt nie wymaga poza sceną nawet w najbardziej starannej wymowie. Tak np. osob-, nik wymawiający wargowe nic zastępuje tego dźwięku /zębowym w wymowie starannej, podobnie też osobnik, posiadający w swoim systemie / prze-dniojęzykowo-zębowe (co notabene zdarza się obecnie stosunkowo rzadko), stosuje ten dźwięk niezależnie od sytuacji. Warianty / to kwestia geograficznego zróżnicowania wymowy oraz wymóg stawiany aktorom, nic ma jednak nic wspólnego z problemem staranności wymowy. Wymowa sceniczna może mieć szereg tego typu osobliwości, które są przyswajane w drodze specjalnego treningu. Termin J onesa acąuired style oznacza właśnie tc nabyte cechy, uwarunkowane sztuką sceniczną i wokalną. Cechy tc mają swoją motywację w specyficznych warunkach porozumiewania się, w jakich jest realizowana wymowa sceniczna, odpowiadają określonym wymaganiom estetycznym, względnie utrzymują się silą tradycji. Aktorzy, teoretycy kultury żywego słowa, szukają dróg uscenicznienia wymowy osobliwości tych i nie należy jednak odnosić do wymowy starannej w ogóle'.

Wymowę umyślną i podniosłą można nazwać wymową staranną. W jej obrębie istnieją podstawy do wydzielenia dwu typów: scenicznego i niesceni-cznego. Wewnętrzne zróżnicowanie wymowy scenicznej jest kwestią otwartą. Zakres stosowania wymowy starannej niescenicznej jest wcale szeroki. Należą tu wszelkiego rodzaju oficjalne wystąpienia przed dużym i stawiającym pewne wymogi audytorium, ponadto ten styl jest stosowany w procesie porozumiewania się z osobami mającymi utrudniony kontakt językowy (obcokrajowcy, którzy nie opanowali w pełni języka polskiego, ludzie /. niedoslu-ehem). słowem w tych wszystkich sytuacjach, gdy istnieje potrzeba starannej wymowy, a zarazem cechy specyficznie sceniczne nic są realizowane.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
skanuj0015 5 O trzech stylach wymowy Pojęcie stylu wymowy wprowadził do językoznawstwa znany fonetyk
skanuj0009 (415) Bkwymiary systemu międzynarodowego o POLARYZACJA - pojęcie to odnosi się do liczby
77751 skanuj0009 (415) Bkwymiary systemu międzynarodowego o POLARYZACJA - pojęcie to odnosi się do l
Wyjaśnić pojęcie dyspersji. Dyspersję wprowadzamy do równań migracji zanieczyszczeń tylko wtedy, gdy
73951 skanuj0006?1x1200 pierwotekstu przez dodawanie, odejmowanie, pi* szczenię lub przez wprowadzen
z języka greckiego . wzajemnie oraz - cierpienie wrażliwość odcZUWMK Pojęcie to zostolo wprowadzone
19 4. Zasady kształcenia Pojęcie zasady kształcenia wprowadził do polskiej dydaktyki Wincenty Okoń24
61154 skanuj0006 (303) pierwotekstu przez dodawanie, odejmowanie,
gleby484 3.9.1. GLEBY MURSZOWE Pojęcie gleb murszowych wprowadził do literatury polskiej Miklaszewsk
skanuj0010 (113) [ jjrzicU. . i. . f A A. «    l      
skanuj0011 (113)
skanuj0012 128 Marcel Mauss Jak widać, pojęcie honoru, które gwałtownie działa w Polinezji i zawsze

więcej podobnych podstron