skanuj0015 (30)

— 113 —

ZARYS WIEDZY O TURYSTYCE

i szczegółowego zakresu obowiązków i uprawnień specjalistycznych organizacji ratowniczych oraz wysokości świadczeń przysługujących ratownikom górskim i wodnym. GOPR swoje zadania statutowe - niesienie pomocy w górach ludziom, których zdrowie lub życie jest zagrożone, zapobieganie wypadkom w górach oraz ochrona środowiska górskiego - realizuje poprzez 7 grap regionalnych: Grapa Beskidzka, Grapa Bieszczadzka, Grapa Jurajska, Grapa Karkonoska, Grapa Krynicka, Grapa Podhalańska, Grapa Wałbrzy sko-Kłodzka. Obszar, jaki zabezpiecza GOPR, to pasma gór polskich od Karkonoszy poprzez Wyżynę Krakowsko--Częstochowską do Bieszczad.

Do innych organizacji środowiskowych związanych z branżą turystyczną należą m.in.: Automobilklub Polski (rok założenia 1909), Polski Związek Narciarski (1919), Aeroklub Polski (1919), Polski Związek Towarzystw Wioślarskich (1919), Polski Związek Kolarski (1920), Polski Związek Motorowy (1922), Polski Związek Łowiecki (1923), Polski Związek Żeglarski (1924), Polski Związek Jeździecki (1924), Polski Związek Kajakowy (1928), Polski Związek Wędkarski (1950), Polski Związek Motorowodny i Narciarstwa Wodnego (1957). Organizacją zajmującą się ochroną przyrody jest Liga Ochrony Przyrody (1928). Od 1946 roku w środowisku wiejskim działają Ludowe Zespoły Sportowe. Sekcje turystyki aktywnej prowadzą od 1909 r. Akademickie Związki Sportowe (Butowski, 2004).

8.9. SEKTOR SOCJALNY OBSŁUGI RUCHU TURYSTYCZNEGO

Do tego sektora organizatorów turystyki zalicza się przede wszystkim Fundusz Wczasów Pracowniczych oraz zakłady pracy, związki zawodowe, niektóre ministerstwa (np. Ministerstwo Obrony Narodowej, dysponujące siecią ośrodków wczasowych i pensjonatów w najbardziej atrakcyjnych regionach kraju), Ośrodki Sportu i Rekreacji, szkoły, a także kuratoria oświaty i wychowania.

Największe znaczenie - ze względu na skalę działalności - mają zakłady pracy. Ustawa o zakładowym funduszu socjalnym w dalszym ciągu nakłada na państwowe zakłady pracy obowiązek organizowania oraz dofinansowania turystyki i wypoczynku dla swoich pracowników i ich rodzin. Biorąc pod uwagę liczbę obsłużonych osób, zakłady pracy są w dalszym ciągu największym organizatorem turystyki w Polsce. Dysponują ponad połową całej bazy noclegowej w najatrakcyjniejszych regionach kraju. W ostatnim okresie wiele zakładów pracy organizujących turystykę socjalną urynkowiło swoją ofertę. Najczęściej przejawia się to w rezygnacji z dofinansowań uczestnictwa lub obniżaniu jej skali, rzadziej we wprowadzeniu pełnej odpłatności za usługi. W niektórych dużych zakładach pracy, posiadających rozbudowaną bazę wczasową, wyodrębniono specjalistyczne przedsiębiorstwa usług socjalnych świadczące usługi na zasadach rynkowych.

Wśród organizatorów turystyki należy wymienić także szkoły oraz kuratoria oświaty i wychowania, które zajmują się organizacją wypoczynku dzieci i młodzieży. Otrzymują na ten cel środki z budżetu państwa, przeznaczając je głównie na kolonie i obozy, a w niektórych regionach kraju (o dużym skażeniu środowiska) również na tzw. zielone szkoły.

W pewnym sensie do niekomercyjnych organizatorów turystyki należałoby zaliczyć także jednostki komunalne - np. OSiR-y, które, nawet jeśli nie powołują własnych biur turystycznych (a czyni tak wiele OSiR-ów), to liczą się na rynku ze względu na fakt, że oprócz obiektów sportowych i rekreacyjnych dysponują też pewną ilością obiektów noclegowych.