29716 skanuj0018 (227)
my stwierdzić np. większą podatność na len typ redukcji głosek, dźwięcznych (także sonomych), niż głosek bezdźwięcznych, które jako artykulacyjnic mocne wykazują większą stabilność. Coś zasadniczo podobnego obserwujemy w przypadku grup -ndn- -mim-, w pierwszej regularnie dulega redukcji, np. potonny porządny’, vzglenny 'względny*, w drugiej t zachowuje się: smentny *smętny\ yentny 'chętny’ itp.1*5. Poza dźwięcznością trudno znaleźć inną cechę fonetyczną o tak dużym znaczeniu. Tym niemniej wydaje się, że można mówić o znacznej podatności na redukcję głosek wargowo-zębowych v i v'. Odznaczają się one małą intensywnością artykulacyjną (duży stopień sonor-ności)17. Ale najbardziej regularnie w sensie fonetycznym redukcji podlega głoska u. Ma ona największy stopień otwarcia artykulacyjnego, może więc łatwo w pozycjach interwokalicznych ulegać obustronnej asymilacji.
Należy zaznaczyć również, że redukowanie liczby sylab po wypadnięciu spółgłoski nie jest regułą, a raczej wyjątkiem ograniczonym do kilku najbardziej powszechnie używanych wyrazów, zazwyczaj samogłoski zachowują swoją odrębność nawet w przypadkach samogłosek identycznych. Zredukowane w ten sposób formy powiększają liczbę przykładów, w których w języku polskim sąsiadują obok siebie samogłoski w pozycjach śródglosu, nic podzielone granicą morfologiczną.
Nietrudno zauważyć, że przytoczone przykłady (wyrazy i wypowiedzi) dadzą się zgrupować pod względem funkcjonalnym. Osobne grupy stanowią: liczebniki, zwroty grzecznościowe i tytuły, wyrazy nawykowe o szczególnie dużej częstości użycia oraz komendy. We wszystkich tych wyrazach i wyrażeniach w jakiś sposób osłabiona zostaje funkcja komunikatywna znaków językowych. Najwyraźniej cecha ta uwidocznia się w zwrotach retardacyj-nych w rodzaju prua tego prawda tego’, które są całkowicie pozbawione znaczenia w konkretnym procesie porozumiewania się. Podobnie sprawa przedstawia się z tytularni i zwrotami grzecznościowymi. Uardzo szybko utrwalają się one w postaci zredukowanej, ponadto niektóre z nich odznaczają się szczególnym bogactwem form (np. zanotowałem 20 różnych odmian dzień dobry).
W komendzie, która jest apelem, dominuje znów funkcja impresywna, zaś symboliczna schodzi na dalszy plan i dlatego może dochodzić tu do redukcji posuniętych aż do granic zrozumiałości, np. ćńijl 'spocznij! itp.łS. Znaczenie liczebników z kolei, tak głównych, jak i porządkowych, związane jest z pewną techniką zwaną szeregowaniem [135, 79—80J, a ponadto przy liczebnikach mamy do czynienia z różnymi zestawieniami, których poszczc-gólnc człony nic są pod względem znaczeniowym jednakowo ważne. np. przy liczeniu od 20 do 30.
Przytoczone przykłady dowodzi), że omawiane zjawisko nic da się wytłumaczyć wyłącznic drogą analizy głosek i grup głosek, mogą zatem stanowić ilustrację tezy o współzależności faktów fonetycznych i semantycznych.
II. Na redukcję samogłosek w pozycji imcrkonsonantyczncj zwrócił} uwagę mniej więcej w tym samym czasie M. Dłuska i H. Koncczna. D łuska w pracy Rytm spółgłoskowy polskich grup akcentowych [29aJ przytoczyła dwa przykłady: reetatora 'recytatora’ i uidrerstet 'uniwersytet', Koncczna zaś w Studium eksperymentalnym artykulacji głosek polskich (107) podała dalsze przykłady: org'inalny 'oryginalny', artmetyka ‘arytmetyka*, gwarowe kam/clka 'kamizelka' oraz fonetyczną interpretację zagadnienia, [por. też. 183J. W innej pracy (105. 94) Koncczna wprowadza dalsze przykłady, a więc z języka ogólnego dochodzą tu jeszcze: v ogle \v ogóle'. Xalna Halina', z gwar zaś Bolmów 'Bolimów', Marsu 'Marysia; Marsu 'Marysiu* (wg autorki jedyna postać wołacza lego wyrazu w gwarze księżackicj). Kilka przykładów znajduje się w Słowniczku poprawne/ wymowy B. Wieczorkiewicza 1189). Jeszcze inny przykład przytacza W. K uraszkicwicz: prezdent 'prezydent' (114, 375). -
Ponieważ tego typu wyrazy są rozproszone po różnych opracowaniach, nic od rzeczy będzie, jeśli tu przytoczymy ich pełna listę, w raz z własnymi przykładami obserwowanymi w wymowie potocznej (znakiem W są sygnowane wyrazy wynotowane /. cytowanej wyżej pracy B. Wieczorkiewicza, dla których nic mam dodatkowej dokumentacji): v ogle *w ogóle*: uńiverstci uniwersytet'; prezdent ‘prezydent*; reetatora ‘recytatora’; ar tnie tyk u 'ary t mc t y ka*;
orglmdny 'oryginalny' także: orgiimu, orginalnośe\
Hctaćja 'licytacja'; in te Ig cne ja 'in teł ige ncj a!; leg’i (mac ja legi t ym acj a*; lut pracjoncy 'lud pracujący*; zde$duvatty 'zdecydowan y ’;
icćfttćc 'rzeczywiście*; por. leż historyczne zapisy, przytoczone przez Koneczną [105, 94{: oczwikie, oczwistośt?;
.1 — S,Uc U>?o|vd)i7fw
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
skanuj0005 (227) jest zwrócenie uwagi potencjalnych klientów na produkt i wzbudzenie ich zainteresow
skanuj0017 200 Ocalenie przez muzykę kowita podatność na przyjęcie treści, jakby stan gotowości czy
IMG47 (3) ziarnach ma większą podatność na pękanie segregacyjne w SCS. Zależność skłonności do pęka
SL275614 Utlenianie tłuszczu Widomenasycone kwasy tłuszczowe charakteiyżują się większą podatnością
skanuj0107 Podsumowanie 397 zwrócenie jeszcze większej uwagi na właściwe zagospodarowanie tuiystyczn
poznawczych i większą podatnością na zranienie dziecko uświadamia sobie, że nie jest ono wszechmocne
3. Sam wzrost cen paliw znacznie podnosi koszty pracy (np większe wydatki na wozy transmisyjne). Pon
skanuj0007 (307) 16 gicznych, poszukują stwierdzeń, w olbrzymiej jednak większości skazane Ną na pos
więcej podobnych podstron