42247 skanuj0009 (408)

^::: Jiif SSłTii^i;: i!zS£Śn*iłEHUiJi5*5i-it;.^r

G6    Antropologia strukturalna

dobrą etnografię (Malinowski w swoich początkach uprawiał ją znakomicie, dotyczy, to zwłaszcza Argonautów zachodniego Pacyfiku), ale wcale nie widać, na czym miałoby tu polegać przezwyciężenie teoretycznego stanowiska Boasa. Albo spodziewają się oni, że znajdą zbawienie w ascezie i że robiąc to, co każdy dobry etnograf musi robić i robi, nadto zaś przestrzegając, jako jedynego warunku dodatkowego, nakazu zdecydowanego zamykania oczu na wszelką informację historyczną, dotyczącą rozpatrywanego społeczeństwa, i na wszelkie dane porównawcze, zaczerpnięte od społeczeństw sąsiadujących z nimi lub odeń oddalonych — odnajdą zarazem we własnym wnętrzu, przez jakiś niesłychany cud, owe prawdy ogólne, które Boas uważał za osiągalne, jakkolwiek widział w nich zwieńczenie przedsięwzięcia tak rozległego, że wszystkie społeczeństwa pierwotne znikną zapewne, nim zdoła ono wyraźnie postąpić naprzód. Otóż taka właśnie jest postawa Malinowskiego; jego spóźniona przezorność ²² nie pozwala zapomnieć o wielu ambitnych proklamacjach. Postawę taką zajmuje niejeden etnolog młodego pokolenia, zabraniając sobie przed wyjazdem w teren jakiegokolwiek badania źródeł i zapoznania się z piśmiennictwem o danym obszarze, aby nie skazić cudownej intuicji, mającej umożliwić mu dotarcie w bezczasowym dialogu z jego małym plemieniem, przy pominięciu kontekstu wysoce zróżnicowanych reguł i zwyczajów, do wiecznych prawd o naturze i funkcji instytucji społecznych. A przecież te reguły i zwyczaje mają bezcenne odmiany u ludów sąsiadujących <z badanym plemieniem lub odeń odległych; to tylko Malinowski określił zaciekawienie ,.pierwotnymi ekscentrycznościami człowieka” jako „hero-dotowanie”.²³

Ograniczając się do badania jednego społeczeństwa można stworzyć dzieło o wielkiej wartości; doświadczenie wykazuje, że najlepsze monografie pochodzą zazwyczaj od badaczy, którzy żyli i pracowali w jednym regionie. Ale wtedy odbiera się sobie prawo do wypowiadania wniosków o innych terenach. Gdy ponadto badacz ogranicza się do obec-

nej chwili życia jakiegoś społeczeństwa, pada od razu ofiarą złudzenia, ponieważ wszystko jest historią: historią jest to, co powiedziano wczoraj, i jest nią to, co powiedziano przed minutą. Ale przede wszystkim taki badacz skazuje się na to, że nie pozna teraźniejszości, gdyż tylko rozwój historyczny pozwala zważyć i ocenić wzajemne stosunki między składnikami teraźniejszości. Otóż bardzo mało historii — bo taki jest, niestety, udział etnologa — warte jest więcej niż zupełny jej brak. Jak można właściwie ocenić tak zadziwiającą cudzoziemców rolę aperitifu we francuskim życiu społecznym, jeśli nie zna się wartości prestiżowej, przypisywanej tradycyjnie, od czasów średniowiecza, winom przyprawianym ziołami? Jak można analizować współczesny ubiór, nie rozpoznając w nim pozostałości wcześniejszych form? Rozumować inaczej to pozbawić się wszelkich środków, pozwalających na wprowadzenie jakże istotnego rozróżnienia między funkcją pierwotną, odpowiadającą aktualnej potrzebie organizmu społecznego, a funkcją wtórną, która utrzymuje się jedynie z powodu niechęci grupy do rezygnacji z jakiegoś nawyku. Albowiem twierdzenie, że społeczeństwo funkcjonuje — jest banałem; ale twierdzenie, że wszystko w danym społeczeństwie funkcjonuje — to absurd.

To niebezpieczeństwo banału, zagrażające interpretacji funkcjonalistycznej, zostało trafnie wskazane już przez Boa-sa: „Zawsze pozostaje niebezpieczeństwo, że szerokie uogólnienia, wywodzone z badania integracji kulturowej, okażą się komunałami.”²⁴ Jako uniwersalne, cechy te są przedmiotem badania biologa i psychologa; zadaniem etnografa jest opis i analiza różnic, które występują w sposobie przejawiania się owych cech uniwersalnych w poszczególnych społeczeństwach; etnolog powinien wytłumaczyć te różnice. Ale czego dowiadujemy się o „instytucji ogrodnictwa” (sic!), gdy mówi się nam, że „jest ona obecna powszechnie, wszędzie tam, gdzie środowisko sprzyja uprawianiu gleby, a poziom społeczny jest dostatecznie wysoki, by umożliwić jej istnienie”? ²⁵ Czego dowiadujemy się o czółnie ze statecz-

5*

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
skanuj0011 (408) — 71 — ZARYS WIEDZY O TURYSTYCE Wbrew pozorom terroryzm nie narodził się kilka, kil
skanuj0001 (408) ZESTAW 5 1.    Tabletki: Acidum acetyiosalicylicum 2.   &n
skanuj0003 (408) 122 MAŁGORZATA DURYDIWKA The conducted research proved that the cultural attractive
skanuj0004 (408) V ejW>(pA£ 1^01 Utj    p u I &    oU yM/
skanuj0408 408 Cyfrowe oświetlenie i rendering Kierownik działu śledzenia ruchu kamery jest zwykle j
10289 skanuj0007 (408) ^2 — :    —    tX ___ Tablice wyrobów hutn
13340 skanuj0005 (408) jftteeba sobie radzić z rodzicamL. jakimi nas los .obda-rzjłŁOczywiśtą konsek
13852 skanuj0012 408 Rys. 14.13 Rozwiązanie Impedancja wejściowa wyrażona przy użyciu współczynnika

więcej podobnych podstron