61116 skanuj0024 (158)

sprawności ruchowej. [...] Z reguły jednak odpisywanie przybiera inną posiać: SG -* SF — SG,. czyli najpierw następuje czytanie tekstu (głośne lub ciche), a następnie jego zapis. Są tu więc dwa procesy, które bezpośrednio następują po sobie. Odpisywanie stosuje się w szkole jako formę ćwiczeń ortograficznych. Jeśli przebiega ono wg schematu SG -* SF — SG, daje z reguły niewielkie rezultaty — zapis dziecka jest transformacją jego własnej substancji fonicznej, obraz wzrokowy może być całkowicie zapominany. U d/ieci z trudnościami czytania odpisywanie przebiega zazwyczaj w postaci transformacji SG -» SG,. Badanie tempa odpisywania tekstu mogłoby być instruktywncdla diagnostyki trudności czytania i pisania, ale tempo to zależy również od możliwości ruchowych dziecka. Natomiast jakość odpisywanego tekstu, zwłaszcza jego porównanie z innymi formami zapisu (pisanie ze słuchu, pisanie samodzielne) ma, jak wiadomo, duże znaczenie diagnostyczne. (...)

Wymienione formy pisania i czytania można przedstawić następująco (nawias oznacza blokowanie substancji):

1) pisanie ze słuchu SF -♦SG,

2) pisanie samodzielne SF -»SG,

3a) odpisywanie (odiysowy wanie) znaków graficznych SG -» SG,,

3b) odpisywanie poprzedzone odczytywaniem SG — SF lub (SF) -*SG,,

4) czytanie głośne SG -» SF,

5) czytanie ciche (bezgłośne) SG -* (SF).

Jak*widać z zestawienia, blokowaniu ulega substancja foniczna. W tym także należy widzieć przejaw jej wariantywności. Za przejaw blokowania substancji graficznej można uznać tzw. skrótowce ortograficzne, któic są odczytywane w pełnej postaci, np. nr (numer), wg (według), itd. (i lak dalej). Jest to jednak blokowanie wybiórcze, ograniczone do pewnej części elementów składowych substancji graficznej. Nic ma ono charakteru proccsualnc-go, lecz leksykalny, frazeologiczny itp. W wyjątkowych wypadkach, gdy chcemy sprawdzić sposób pisania jakiegoś wyrazu, możemy jedynie wykonać ruchy wymagane pr/y zapisie. Wystarcza to do rozstrzygnięcia problemu. Substancja graficzna podlega wówczas blokowaniu.

Z genetycznego punktu widzenia obydwa procesy są synchroniczne: umiejętność czytania i pisania pojawiła się w rozwoju cywilizacji ludzkiej równocześnie. W ramach teorii informacji pisanie i czytanie należy traktować jako proces kodowania i dekodowania informacji. Funkcjonalny związek obu czynności jest bardzo ścisły. Dzięki pisaniu stało sic możliwe utworzenie tzw. magazynu zewnętrznego języka [200’.

Wzajemne oddziaływanie substancji graficznej i fonicznej

Można sobie wyobsi/.ić idealną sytuację tego rodzaju. >e jednostki substancji fonicznej pozostają do jednostek substancji gra licznej w stosunku wzajemnie jednoznacznym, a więc:

SF a, a, a, a₄ a₅ ...... a„

S(i b, b₂ b₃ b₄ b₅ ....... b_n

Na płaszczyźnie głosek i liter oznacza (o. że zawsze głosce a, odpowiada w piśmie litera b, i zawsze litera b, jest czytana jako głoska a,. Właściwie taka sytuacja nic ma miejsca w żadnym języku, choć poważnie zbliżają się do niej języki, które w całej rozciągłości mają pisownię fonetyczną, np. fiński, serbo-chorwacki.

W języku polskim, gdzie różnic między pisownią i wymową jest stosunkowo dużo (zostaną one bliżej omówione w dalszej części artykułu) obserwujemy wzajemne oddziaływanie obu rodzajów substancji. Mam tu na ni} śli dwa zjawiska: pisownie fonetyczną zamiast ortograficznej i tzw. wymowę dołile-rową Pisownia fonetyczna stanowi odstępstwo od normy ortograficznej, a wymowa dolitcrowa odstępstwo od normy ortofoniczncj. Omówię bliżej obydwa zjawiska.

Pisownia fonetyczna zamiast ortograficznej jest rezultatem oddziaływania substancji fonicznej na graficzną wśród błędów ortograficznych między mową a pismem. Niektóre z nich utrzymują się bardzo długo u uczniów. Jak wynika z pracy 7.. Saloniego Odbicie współczesnych tendencji ir wymowie samogłosek nosowych ic błędach ortograficznych uczniów niektóre lego ty pn zjawiska występują jeszcze u dzieci z klas licealnych. Zanotował on m. in. tempie, kobiety przendzonee nić żra ot a, znenenć się, won tek, błąd, zoriętowuć się, włanczuć - wyłanezać, «tuneli, zaczęli, ściągnęły, objęła, wpłynęło, ujol, pragną {zam. pragnął), zac;^(zam. zaczął), ochłoną(zam. ochłonął), zaciągną (zam. zaciągnął), począ (zam. począł), zasną (zam. zasnął), tchnął (zam. tchną), przyczynąl (zam. przyczyną), kulturą ludowol (zam. ludową), ninię (zam. mnie), niewątpliwie (zam. niewątpliwie). Występują tu więc błędy zwykłe i typu hiperpoprawnego.

Rozbieżności między wymową i pisownią w klasach II—IV szkoły podstawowej analizował w oparciu o badania eksperymentalne Z. Kubacki (112). Stwierdził on: .....trudności w pisaniu wyrazów przez dzieci występowały tam, gdzie zachodziła rozbieżność między pisownią a wymową. Trudności Ic gromadziły się przede wszystkim wokół problemów: a) pisowni spółgłosek palatalnych w różnych pozycjach, b) pisowni samogłosek noso-

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
skanuj0124 2 Metodyka ćwiczeń Ćwiczenia sprawności ruchowej narządów mowy stanowią jedno z ogniw pro
75825 skanuj0013 (227) części normalne reguły polszczyzny, zastosowane jednak w sposób nieoczekiwany
skanuj0014 (158) I •    ) Cf    CĆyO £M7oy f- h ) d w.- ,y C
skanuj0020 (158) • -rv TT 200 Rozdział 6. Język i mass media: znaczące płaszczyzny komunikacji ofice
skanuj0021 (158) -    ?zij<ru>ajy [tosA-W^f/ CMZftrjnpj oyaflo*^ ćk/acfafe -
skanuj0022 (158) MONETY OBIEGOWE PO DENOMINACJI OB 248    2 ZŁOTE NOC ŚWIĘTOJAŃSKAOB

więcej podobnych podstron