57282 skanuj0037

240 Ocalenie przez muzykę

kie układy odniesienia, wszelkie regulatory wyobrazi ni i, emocji, poprzestawiały się perspektywy i skale, w Założona, przez kompozytora samowystarczalność tel go świata, fakt-, iż zawierając jakoby w sobie wszystko, do niczego już nie odsyła (wszakże nie odsyła da mitu i do wiary, lecz je zastępuje), jest bodaj .najzuchwalszym zamachem na kategorie, wobec których świadomość musi się określić czy to przez ąfirmację, czy przez zaprzeczenie. Pozbawiony dwoistej skali sacrum i profanum, słuchający porusza się pośród tych wspaniale skonstruowanych form muzycznych i dral matycznych jak w amorficznej przestrzeni pozbawić! nej środka grawitacji, rozpuszczającej jego osobowości osłabiającej wolność i zdolność rozeznania. W tymi sensie nie są pozbawione słuszności dawne oskarżeniu o szamaństwo, o demagogię posługującą się najbardziej wyrafinowanymi środkami sztuki.

Włączenie się Wagnera w symbolikę chrześcijańską! które uratowało koncepcję syntezy sztuk i dramatll muzycznego od naiwnego alegoryzmu Pierścienia Ni* belunga, było więc w sumie by powtórzyć to • ra* jeszcze -Huzurpacia i podstępem. Uzurpacją — poi nieważ szło tu o przechwycenie cudzego dziedzictwal szafowanie prawami, które nie mieszczą się w obrębie spraw sztuki; podstępem — ponieważ miało za początkować secesję czy schizmę, oderwać wrażliwość kulturalnej elity od „dogmatycznego” sensu, jaki nadaje symbolom religia i stworzyć nowe ramy dla przeżyć mistycznych.' Trzeba było wielu dziesięcioleci! zmienionej sytuacji w kulturze, żeby osłabić czy tel J ność tej intencji,.żeby współczesny badacz historii mu*-zyki spokojnie przyznał Parsifalowi miejsce między Bachowską Pasją i dziewiętnastowieczną operą, u schyłku wiekowego procesu w sztuce europejskiej Ale nawet przy całej świadomości rzeczy, przy

^Hphioniu wszystkich wymiarów historycznych, ^■Mftlnych, artystycznych, dzieło to nie może zo-ptjlt km'u:a rozbrojone ze swej bezprzykładnej ma-Kglolności poruszania słuchaczy w zupełnie szcze-phiy    Toteż może być uznane za graniczne

wizji sztuki, która w tej czy innej postaci llq w centrum kultury Zachodu, najdosko-niśladownictwa życia, czyli symbolizmu speł-(JI(;bokie, choć często ukryte koneksje z chrze-■hn zadecydowały być może o trwałości tej H.W to#e.J o zdolności do odnawiania się i przyj-EkhiiIm najróżniejszych oblicz. Zarazem stworzyły Kh#Hi filozoficzny i egzystencjalny niezwykle waż-■ illl imN/.oj kulturalne j samo wiedzy.

W i bezpośredni kontekst twórczości Wagnera bardzo interesujący. Tq uderzające, jak W lutlo/y ona do całego ruchu myślowego, który w Niemczech z końcem XVIII stulecia, ^■pieniu do spraw artystycznych było to zapo-IWhiiIi* na taką koncepcję sztuki, która by ją poziomie zasadniczym, jako składnik ^^^Bfttrony niezmiennych ludzkich władz poznaw-pjl, IpoHób swoiście' przedmiotowego ujmowania i r. drugiej&jako element rozwoju dziejowego, poprzez kolejne epoki w stawaniu się du cha. A% stosunku do ogólnej atmosfery | były to podstawowe pytania idealizmu, MiiIh " iK'ns poznania, sens formy i sens czasu. O #Wliiłl<»iności, w której przecinają się wszystkie I łil'Ukl;il ry świata i która pośredniczy między róż-I licami rzeczywistości, ponieważ są one w StfY innym rozumieniu emanacjami. jej. możliwo-

■

Ifryiścir, odpowiedź Wagnera, jeśli wolino posłu-K lit} tyni słowem, jest z całkiem innej płaszczyzny

Wyszukiwarka