skanuj0049 (44)

KILKA ASPEKTÓW TURYSTYKI KULINARNEIW TROPIKALNEJ OCEANII 169

gotowane ryby, pieczone kurczęta, pieczeń świńska, rak morski, raki rzeczne, sałata z liści musztardy, sałata z kartofli, kapusta z liści tara, „blanc mange”, tort ananasowy i bananowy, ser, chleb świeży i masło, woda, klaret, kawa, herbata, papierosy i - finis (...). Tutejsi amerykańscy misjonarze nie wdają się w Chństmasy, zabawa więc u mnie była pierwszą daną przez białego. Ponapejczycy mówią, że to bardzo piękny zwyczaj (...)” (Kubary 1978; Jędrusik, Jackowska, 1997, 172).

Prace J. S. Kubarego (1878, 1882, 1997) są bardzo cennym źródłem informacji o tradycyjnej diecie i metodach przyrządzania posiłków w różnych częściach Oceanii. Szczególnie wartościowe informacje zawiera opis wysp Nuku-oro, które, chociaż położone w Mikronezji, są zamieszkiwane przez Polinezyjczyków. Można więc domniemywać, że informacje o ich kulinariach zawierają cechy charakterystyczne przynajmniej dla tych dwóch rozległych zakątków Oceanii. Oto jak autor charakteryzuje tradycyjną miejscową ucztę:

Rozplenienie ognia i przygotowanie pieca krajowego (imu) należy zwykle do kobiet, lecz przyrządzanie jadła dla rodziny lub dla szczególnych uroczystości zostaje dzielonym przez całą familię. Ogień zostaje otrzymywanym przez tarcie dwóch kawałków drewna, który to sposób nazywa się „wala wala”. Jeden kawałek (katun-ga) leży horyzontalnie i drugi (sikaria) zostaje tarpy jednym końcem, w postawie skośnej. Sposób otrzymania ognia przez wiercenie (te ahi mili) został wprowadzonym przez rozbitków z wyspy Jap. Potrawy zostają gotowane w sposób trojaki: albo zostają pieczone wolno nad węglami (turiu), albo zostają pieczone w polinezyjskim piecu (imu), tj. w rozpalonych kamieniach, przykrytych od zewnątrz, albo w końcu są gotowane w wodzie, zagotowanej włożonymi rozpalonymi kamieniami (tao). Pokarm mięsny głównie dostarczają ryby, w które obfituje laguna tutejsza. Niektóre gatunki jak te atu (Thynnus Benito), te takhua, te kina, te pelu pelu, te ia rere i inne bywają jedzone surowo. Inne jeżeli są małe są owędzane na węglach lub są wędzone w dymie (haka asu) i wtedy nazywają się „ika atoli”. Ryby „te atu ” i „te takhua ” nie wolno wędzić, muszą być one dobrze oczyszczone, pokrajane w kawałki i pieczone w „ imu ”. Jeśli sposobem wyjątkowym czas bardzo burzliwy nie pozwala wyjść w morze, to krajowcy zwracają się do ptaków, mianowicie do gatunków: Tachypetes, Anous i Sterna, które łowią bardzo zręcznie w pętlice przymocowane do dhigich tyk lub kijów.

Pokarm roślinny znajduje się również bardzo obficie i dostarczają go chlebowe drzewa, taro, banany i arrowroot. Owoc chlebowy (gatunek wielkonasienny) bywa czasami, gdy przejrzały (huru para), jedzony surowo. Zwykle jednak bywa owoc drzewa chlebowego pieczonym sposobem „tunu”, gdy jeszcze jest twardy, albo w „imu”, gdy zaczyna dojrzewać. W połączeniu z mlekiem kokosowym owoc chle-