skanuj0052 (6)

56 3. Metody badań geografii turyzrnl

Niektóre dane dotyczące zjawiska turystyki są również zamieszczane w rocznikach wydawanych przez wyspecjalizowane organizacje afiliowane przy Organizacji Narodów Zjednoczonych, głównie w rocznikach UNESCO.

Wspomniane wyżej publikacje zamieszczają dane statystyczne dotyczące całych państw, natomiast badacze, którzy są zainteresowani prowadzeniem badań w przekroju regionalnym lub lokalnym, są zdani na materiały publikowane przez instytucje statystyczne danych państw. Jak już wspomniano, różnią się one zakresem informacji, jak również ich wiarygodnością i aktualnością. Powyższe uwagi - raczej krytyczne - dotyczą również materiałów statystycznych publikowanych w Pol-: sce. Są one zazwyczaj zbyt ogólne (m.in. z powodu obowiązywania tajemnicy handlowej) i nie dotykają niektórych problemów bardzo ważnych z punktu widzenia geografii turyzmu (np. liczby i rozmieszczenia „drugich domów”). Jednym z cenniejszych źródeł informacji o bazie noclegowej i ruchu turystycznym są druki Kt-1, które nie są powszechnie dostępne, gdyż są objęte klauzulą poufności.

Chcąc zaradzić niedostatkowi informacji dotyczących turystyki i rekreacji, « Polsce (podobnie, jak i w innych krajach) co pewien czas są prowadzone badania kwestionariuszowe (np. dotyczące przygranicznej turystyki handlowej, wyjazdów weekendowych, zagranicznej turystyki wyjazdowej, motywów wyjazdów turystyczl no-rekreacyjnych), które jednak z reguły są w ograniczonym stopniu przydatne z pun-l ktu widzenia geografii turyzmu, gdyż są prowadzone na zbyt małych próbach, aby) mogły być interpretowane z uwzględnieniem zróżnicowania przestrzennego zjawiska!

W związku z brakiem zadowalających informacji statystycznych, do podstaw wowych metod zbierania danych w geografii turyzmu należą zapożyczone z nauki społecznych techniki kwestionariuszowe, wywiad, obserwacja itp. Szeroko omóJ wiono je w podręczniku J. Warszyńskiej i A. Jackowskiego [1978], dlatego też w prezentowanej pracy zagadnieniu temu poświęcono niewiele miejsca. Przegląd prąd dotyczących niektórych technik badawczych przedstawiono również w jednym ■ artykułów autora [Kowalczyk 1992].

Główną wadą technik kwestionariuszowych oraz związanych z prowadzeniem wywiadów i obserwacji jest ich ogromna czasochłonność. Dotyczy to zwłaszcaB badań polegających na bezpośrednim kontakcie werbalnym z respondentem, gdyd często turyści - pochłonięci np. zwiedzaniem zabytków lub podziwianiem krajobfl razów - niechętnie odpowiadają na pytania zadawane przez ankietera. Konsekweal cją takiego stanu rzeczy jest to, że z reguły badaniami kwestionariuszowymi J objęte tylko niewielkie grupy turystów.

Następne zastrzeżenie dotyczące uzyskiwania informacji od turystów za poJ mocą kwestionariuszy i wywiadu ma charakter metodologiczny. Należy pamięta że turystyka i rekreacja są zjawiskami społecznymi trudnymi do jednoznacznej zdefiniowania. Motywacje dotyczące np. wyjazdów turystycznych mogą być bal dzo różne i nawet dla samego turysty trudne do sprecyzowania (np. częstym maJ tywem wyjazdów jest chęć „oderwania się od codzienności”, „przerwania mewi