skanuj0157 (3)

326 DliOKTOMKilA I IY( /N \

d)    Zarzut przeciwko sankcji prawa naturalnego.

I⁴ Moralność z natury swojej domaga się postępowania bezinteresownego Sankcja natomiast, o ile budzi w człow ieku pragnienie osiągnięcia określonego dobra jako nagrody za dobre postępow anie, wprowadza motyw interesowności i egoizmu, a tym samym sprzeciw ia się czystej, prawdziwej moralności. Zarzut ten, jak wiadomo powszechnie, sformułował Kant. ale po dziś dzień znajduje on pełną aprobatę ze strony wielu etyków.

e)    Zarzut przeciw ko skuteczności prawa naturalnego.

I⁴ Prawo moralne jest bezskuteczne, ponieważ nic formułuje skutecznego programu i środków celem przekształcenia niesprawiedliwych stosunków społeczno-ekonomicznych i wprow adzenia sprawiedliwego ustroju społecznego.

2. Odpowiedź na przytoczono zarzuty

Trudno byłoby wdawać się w szczegółową analizę wszystkich wymienionych obiekcji, przy tym nie jest to rzeczą konieczną. Odpowiedź przynajmniej na niektóre z nich nic nastręcza bowiem większych trudności, jeżeli wniknęło się należycie we właściwy sens wyłożonej w toku dotychczasowych wywodów nauki o prawic naturalnym. Widać ponadto, że część zarzutów mn na oku inne koncepcje prawa naturalnego aniżeli chrześcijańską, a przeto jej bezpośrednio nie dotyczą Mimo to wypada podać przynajmniej ogólne uwagi, których zadaniem jest ułatwić urobienie sądu na temat poruszonych spraw.

Odpowiedź na dwa pierwsze zarzuty nic przedstaw ia większych trudności: obydwa wynikają z błędnych założeń pozytyw i stycznych. Przecząc tym założeniom stwierdzić należy: I istota prawa nie zasadza się na sile do wymuszę nia jego zachowania, ale na wewnętrznej prawu mocy zobowiązywania ludzi do odpowiedniego postępowania. A tę prawo naturalne posiada. 2° Stan natury,

0    którym jest mowa w drugim zarzucie, jest fikcją XVIll-wiccznych racjonali stycznych teorii prawa natur)-, obcą filozofii chrześcijańskiej. W myśl tej etyki prawo natury opiera się na naturze moralnej, czyli normatywnych stmkturacli istotowych rozumnej natury człowieka, które określają reguł)’ działania moralnego, obowiązujące jednakowo w życiu indywidualnym i wżyciu społecznym Stwarzają w ten sposób podstawy porządku prawno-społccznego. na którym opiera się wszelki ład i bezpieczeństwo społeczne. 7. tego moralnego ładu dopiero czerpie swój sens i moc normatywną prawo pozytywne.

Ostatnia odpowiedź dostarcza przesłanek do rozwiązania trzeciej trudności : prawo pozytywne mc zastępuje prawa naturalnego, aleje dopełnia Spr.i wa ta zostanie wyjaśniona dokładniej w jednym z następnych rozdziałów, którego tematem będzie stosunek prawa naturalnego do prawa pozytywnego

1    ich wzajemne ze sobą powiązanie.

Jeżeli chodzi o dalsze zarzuty należ)’ powiedzieć, że wieloznaczność ter minu „natura" uzasadnia tylko konieczność starannej analizy jego treści a

lcm jednoznacznego ustalenia jego sensu. Zróżnicowanie poglądów filozofów na tę sprawę nie ulega kwestii, ale fakt ten nie przekreśla z góry wniosku, że któryś z nich jest prawdziwy. Można zaś dojść do tego drogą obiektyw nej i bezstronnej, a przede wszystkim wolnej od uprzedzeń i zniekształceń analizy ich logicznej treści.

Relatywizm ludzkich roszczeń, szczególnie w sprawach konkretnych, nic ulega wątpliwości, mimo to jednak zachodzi pewna fundamentalna wspólnota idei i norm moralnych, jednocząca wszystkich ludzi i umożliwiająca im ustalenie normatywnych podstaw o charakterze ogólnoludzkim i niezmiennym. Uwaga ta odnosi się także do następnej z kolei trudności.

Zarzut wytoczony przez niektórych autorów katolickich dowodzi, że zarzucili oni filozoficzną tradycję tomistyczną i stanęli na pozycjach cgzystcncjali-zmu z jego empiry/niem. immanentyzmem i relatywizmem. Stąd wynika /u|>cłnic błędne pojęcie natury ludzkiej, szczególnie natury moralnej Nic docenia ta koncepcja najpierw faktu, że w strukturze człowieka, obok elementów zmiennych tkwią również elementy niezmienne, czego konsekwencją jest możliwość ustalenia pewnych absolutnych podstaw moralności. Ponadto wspomniana koncepcja przeoczą fakt. żc racjonalny charakter natury ludzkiej i jej odniesienie do porządku transcendentnego przekształcającą w obiektywną strukturę moralnego ładu. którego uznanie i zachowanie jest elementarnym w arunkiem właściwej humanizacji człow teka i jego rozw oju. Pełne naświetlenie tego zagadnienia zaw iera traktat o wartościach moralnych, którego znajomość w tym punkcie okazuje się szczególnie przydatną.

Odpowiedź na zarzuty przeciwko powszechności i niezmienności praw a naturalnego, czerpane ze źródeł Objawienia, zakłada cgzcgetyczną analizę rodzaju literackiego odnośnych partii Pisma świętego i dlatego nic da się jej v. tym miejscu wyczerpująco przedstawić. Ograniczymy się tylko do stwierdzenia, żc bezpośredniość interwencji Boga w wymienionych wypadkach jest dziś przez egzegezę kwestionowana. Same zaś fakty miały’ miejsce, ponieważ. mieściły się w ówczesnych błędnych opiniach i zwyczajach moralnych, przed którymi nie zabezpieczył Żydów' ich związek z Bogiem i szczególniejsza rola. jaką odegrać mieli w historii Zbawienia.

Dane opracowane przez historię i etnologię ogólnie rzecz biorąc - nic mogą być poddawane w wątpliwość, a z drugiej strony wymow a tych faktów nic podważa tezy o powszechności i niezmienności praw a naturalnego w jego poprawnym ujęciu. Odnośnie do powszechności prawa naturalnego za podstawę odpowiedzi służy rozróżnienie dwóch grup zasad prawa naturalnego oraz stwierdzenie, że powszechność zasad ogólnych odnosi się tylko do norm sprawiedliwości w ich zasadniczej treści, a nic do ich niektórych szczegółowych zastosowań. Nie są również pow szechne ogólne normy spoza sprawiedliwości. Odnosi się to szczególnie do moralności seksualnej przedmałżeńskiej. W tej dziedzinie jak stwierdza etyka chrześcijańska zdarzają się w określonych środowiskach społecznic aprobowane, a przeto dla poszczę-

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
50701 skanuj0148 (3) ROZDZIAŁ VI TRANSCENDENTNA PODSTAWA I SANKCJA PRAWA NATURALNEGO. POJĘCII MORALN
skanuj0135 (5) 280 DEONrOLOGIA I IY< /SA ona poza granicami prawa naturalnego. Normatywny zasięg
skanuj0133 (5) 276 DfcONTOLOGIA I IY( /NA Problem prawa naturalnego stanowi dziś lemat dyskusji równ
skanuj0135 (5) 280 DEONrOLOGIA I IY< /SA ona poza granicami prawa naturalnego. Normatywny zasięg
$ 116. Środki ochrony według prawa pretorskiego.Ochrona własności taniitamei Ekscepcje zarzuty przec
23939 skanuj0149 (3) 308 DEOK1OLO0IA I IY( /S rze moralnej człowieka jako jej integralny składnik. J
skanuj0009 (326)
skanuj0016 (326) — 76 — UWARUNKONANIA ROZWOJU TURYSTYKI Niepokój w związku z niesłabnącym wpływem me

więcej podobnych podstron