54016 SNV36315
I
uStąpić miejsca wyższym, lepszym formom rządu. Przodkowie Polaków rządzili się gminowładnie, „nim dla bojaźni od napaści Franków wodzów sobie, a zatem królów dożywotnich, porobili”. Powstanie monarchii było więc koniecznością dziejową, warunkiem utrzymania narodowego bytu, warunkiem oStatecznym i koniecznym dziejowego postępu. Zróżnicowanie społeczne wynikało z przyjętej przez historyka teorii najazdu. Wprawdzie Naruszewicz zaakceptował podział stanowy, ale stanowiło to przedmiot stałych jego refleksji, widocznych także w utworach literackich. Postawę historyka w kwestii podziału stanowego określić można — zdaniem A. F. Grabskiego — jako wyraz umiarkowanego demokratyzmu, sprowadzającego się raczej do humanitarnego współczucia. Stanowisko to dalekie było od koncepcji, jakie pojawiły się w okresie Sejmu Wielkiego w pismach F. S. Jezierskiego, H. Kołłątaja i S. Staszica.
Zasadniczy problem podjęty przez Naruszewicza w Historii narodu polskiego stanowiła kwestia władzy królewskiej i przyczyn jej osłabienia. Twierdził, że do śmierci Bolesława Krzywoustego rządzili Polską Piastowie „z najabsolutniejszą i [...] despotyczną władzą”. Podkreślenie absolutyzmu pierwszych Piastów stanowiło przeciwwagę sarmackiej refleksji historycznej. Właśnie ten ustrój był ową doskonalszą formą w porównaniu z barbarzyńskim gminowładztwem. Chyba też w tym okresie należy usytuować epokę „przodków poczciwych”, do której odwołuje się Naruszewicz-moralista w utworach literackich o charakterze historiozoficznym.
Monarchia odnowiona po podziale dzielnicowym nie była już państwem absolutystycznym z okresu pierwszych Piastów. Od koronacji Łokietka — pisał Naruszewicz — „weszła w obyczaj odtąd elekcja i koronacja królów”. Wzrost znaczenia szlachty i tworzenie się arystokracji dostrzegł w okresie panowania Ludwika Węgierskiego. Właśnie wtedy nastąpił upadek monarchii absolutystycznej, zaczęła się „epoka elekcji królów, konfederacji, bezprawia, przemocy arystokratycznej”.
Historia narodu polskiego stanowiła wyraźną krytykę współczesności. W sytuacji po pierwszym rozbiorze zaistniała konieczność krytycznej refleksji historycznej, a także potrzeba uznania własnych win jako przyczyny nieszczęść. Ale Naruszewiczowska krytyka wad społecznych nie miała charakteru pesymistycznego, zawierała wiarę, że naród „potrafi o własnych siłach wydźwignąć się z upadku”.
Historia narodu polskiego odegrała ważną rolę w szkołach Komisji Edukacji Narodowej oraz w okresie obrad Sejmu Wielkiego. Dostarczyła ona posłom motywacji w kwestii monarchii parlamentarnej, wzmocnienia wojska i skarbu. Do sądów poety-historyka nawiązywali także później zwolennicy monarchizmu i silnej władzy państwowej zgrupowani w tak zwanej krakowskiej szkole historycznej.
Po śmierci Gabriela Wodzińskiego z końcem listopada 1788 r. objął Naruszewicz biskupstwo smoleńskie i wszedł do Senatu. W czasie Sejmu Wielkiego podzielał poglądy Stanisława Augusta i pośredniczył między królem
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
54016 SNV36315 I uStąpić miejsca wyższym, lepszym formom rządu. Przodkowie Polaków rządzili się gmin
SNV36315 I uStąpić miejsca wyższym, lepszym formom rządu. Przodkowie Polaków rządzili się gminowładn
s13 (17) tów rychło więc ustąpiło miejsca nowej nadziei. Burza wkrótce ustała i gdy widoczność wzros
IMG631 ci, zanim przejrzystość esencji postaci cielesnej ustąpiła miejsca liryce kobiety. Twarz Garb
18031 skanowanie0059 (17) reguł gatunkowych ustąpiły miejsca prozie naśladującej powieść realistyczn
S5006935 XIV INSCENIZACJA HANUSZKIEWICZA ustąpić miejsca tragicznemu pojmowaniu życia. Nie kaprys, l
200920wstep do wesela0042 L XXXII KOMPOZYCJA SZOPKOWA kwestię ustąpić miejsca następnej. Ten ruch,
UCZĘ SIĘ CZYTAĆ Z KUBUSIEM DZIEŃ I NOC 3 Wszyscy ustąpili miejsca Tygrysowi, źe^mógł sig^przytąc
scandjvutmpd6 01 182 wodami i morzami, bogate w muł nagromadzony wylewami rzek, napływami z przyległ
UCZĘ SIĘ CZYTAĆ Z KUBUSIEM DZIEŃ I NOC 3 Wszyscy ustąpili miejsca Tygrysowi, źe^mógł sig^przytąc
191 bmp 204 Co jest najgorsze w twoim życiu? Wiosna ustąpiła miejsca latu i Żywopłot zazielenił się.
DSC01454 (3) Mury szkolne pękają tu niepostrzeżenie, by ustąpić miejsca stokroć silniej zniewalający
więcej podobnych podstron