54263 str 098 099 (3)

10. DOBIERZ PARY BAJKOWE

1.    Król i opat — Kto nie pamięta treści bajki, znajdzie jej omówienie w rozdziale 11 pod nr 8, a przeczytać ją może m. in. w zbiorze, który wydał J. Krzyżanowski i K. Żukowska-Billip pt. Dawna facecja polska (1960). Bibliografię wariantów ludowych bajki zgromadził J. Krzyżanowski w Polskiej bajce ludowej (t. 1, Typ 922).

2.    Wyrwidąb i Waligóra — Para bajecznych siłaczy, często braci, z których jeden bez trudu wyrywał drzewa z korzeniami, a drugi przenosi góry. Historia ich to pasmo pokonanych przeszkód, za co w nagrodę otrzymują zwykle rękę królewny. Zob. m. in. K. W. Wójcicki. Klechdy. Warianty ludowe: J. Krzyżanowski, jak wyżej (t. 1, Typ 300 B i 301).

3.    Uczeń i czarnoksiężnik — Omówienie treści bajki w rozdziale 11 pod nr 1, a przeczytać ją można m. in. w zbiorze, który sporządził S. Dzikowski pt. Klechdy polskie (1948).

Zob. także K.W. Wójcicki: Klechdy. Warianty ludowe: J. Krzyżanowski, jak wyżej (t. 1, Typ 325).

4.    Żołnierz i niedźwiedź — W tej bajce rękę królewny ma otrzymać śmiałek, który spędzi noc w towarzystwie groźnego niedźwiedzia. Podejmuje się tego dokonać żołnierz, który różnymi przemyślnymi sposobami obezwładnia niedźwiedzia.

Zob. m. in.: S. Ciszewski: Krakowiacy. Monografia etnograficzna. T. 1 Podania. Poioieści fantastyczne. Powieści anegdotyczno-obyczajowo-moralne (1894). Bibliografia innych wariantów ludowych: J. Krzyżanowski, jak wyżej (t. 2, Typ 1160).

5.    Chłop i diabeł — Ta para w świecie bajki wchodzi ze sobą w liczne najrozmaitsze stosunki i kolizje rozstrzygane często za pomocą zakładów, które przeważnie sprytny chłop wygrywa, a pokonany naiwny diabeł zmuszony jest opuścić plac boju.

Zob. m. in.: O diable. Sabałowe bajki (1969). Bibliografię innych przekazów ludowych gromadzi: J. Krzyżanowski, jak wyżej (t. 2, Typ 1030 i 1060).

6.    Dziad i baba — Kochająca się przez cale długie życie para, w momencie nadejścia śmierci „prawdziwej” lub zainscenizowanej dla sprawdzenia miłości, odsyła sobie wzajemnie nieproszonego gościa. Świetne literackie ujęcie bajki dał J. I. Kraszewski w wierszu pt. Dziad i baba (.Poezje, 1843, t. 1), do którego muzykę napisał Stanisław Moniuszko. Pamiętają państwo?

Był sobie dziad i baba Bardzo starzy oboje.

Ona kaszląca słaba,

On skurczony we dwoje... itd.

Bibliografię wątków ludowych podaje: J. Krzyżanowski, jak wyżej (t. 2, Typ 1354).

7.    Diabiica i papież — Ksiądz podsłuchuje rozmowę czartów, z której wynika, iż jeden z nich, w postaci pięknej kobiety, kusi do grzechu papieża. Ksiądz eg-zorcyzmami zmusza diabła, aby go na drzwiach kościoła zaniósł do Rzymu. Przybywszy na miejsce, uderza w twarz diablicę, która natychmiast rozlewa się w plamę czarnej mazi, spowiada skruszonego papieża i tym samym środkiem lokomocji powraca do swojego kościoła. Opowieść ta, znana Europie Zachodniej od czasów średniowiecza, u nas zadomowiła się w Małopolsce tak, że nabrała tam cech lokalnego podania. Najdawniejszy jej zapis podał L. Siemieński pt. Żaby, drzwi i grobla w Wiślicy w zbiorze Podania i legendy polskie, ruskie i litewskie (1845).

Zob. także: J. Krzyżanowski, jak wyżej (t. 1, Typ 829).

8.    Lis i wilk — Lis zaprasza głodnego wilka na wesele lub do karczmy. Tam wilk objada się tak, iż nie może wydostać się z powrotem przez dziurę, którą wszedł. Zjawiają się zwabieni hałasem ludzie. Lis uchodzi, a wilk zostaje zabity lub obity. W tym drugim przypadku często jeszcze musi nieść na grzbiecie lisa, który umazał łeb w cieście i udaje ciężko rannego. Zob.: S. Ciszewski: Krakowiacy. Inne warianty ludowe: J. Krzyżanowski, jak wyżej (t. 1, Typ 3).

9.    Wilk i pies — Stary pies wygnany przez ludzi, którym za młodu wiernie służył, przystaje na służbę do wilka. Dalsze losy bohaterów różnie są przez bajkę przedstawiane. W niektórych opowieściach wilk symuluje porwanie dziecka, które pies udaremnia i w ten sposób odzyskuje dawne względy gospodarzy, w innych pies z wdzięczności zaprasza wilka na wesele lub do

99

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
50366 str 098 099 (2) 10 49. LITERATURA I FILM Polska powieść historyczna i film często sięgają do p
str 098 099 Załącznik 3 pole Ćwiczeń granatami ręcznymi 1. W pobliżu koszar, obok boisk, gdzie przer
str 098 099 Nie wszystko stracone Ulice Paryża tonęły w błocie. Z okien mansardy hoteliku przy rue B
str 098 099 Na dobrych chęciach walczenia za naszą sprawę nigdy mi nie zbywało i zbywać nie będzie;
str 098 099 jego powrót — wraz z wojskiem posuwając się wzdłuż granicy Prus Książęcych przekroczył&n
str 098 099 W INTERESIE FEUDAŁÓW MAŁOPOLSKICH tych XIV wieku w polskiej polityce za niej więcej od p
str 098 099 lierskie. Walka ogniowa tyralierów, praktycznie rzecz biorąc, na szeroką skalę wypróbowa
str 098 099 miast przesyłki broni mógł tylko przypomnieć ■ swemu wojsku, że „... w wyludnionej i opu
str 098 099 cje — jedną na naczelnego wodza dla Prądzyń-skiego, a gdyby ten odmówił — na wodza tymcz
Połącz w pary bukiety kwiatów. Jeden z nich nie pasuje do pozostałych. Znajdź go i zakreśl czerwoną
log cz (10) Pary wyrazów Dobierz w pary wyrazy różniące się tylko jedną
str 130 131 (2) 10. „Kurier Warszawski” (1821—1939) był istną kopalnią wiadomości o żywych współczes
str 134 135 (2) 10. Bez babek nie mogą się obyć wielkanocne stoły. Babom i babkom towarzyszyć winny
Język francuski minut str H 49 r liczby 1-10 1    - un [ę] 2    - deu
numer dzisiejszy zaulera 24 str. i Kosztuje tylko 10 sr@ręcteivnik Egzemplarz 1roi groszy I Prenamaa
KARTA 13. DOBIERZ W PARY OBRAZKI I

więcej podobnych podstron