str 100 101 (3)

karczmy i powtarza się historia z bajki o wilku i lisie, w jeszcze innych pies jest przez swego nowego pana — wilka — wykorzystywany, więc mści się zwabiając go w zasadzkę, gdzie wilk ginie.

Zob.: S. Dzikowski: Klechdy polskie. Bibliografia innych wariantów ludowych: J. Krzyżanowski, jak wyżej (t. 1, Typ. 101).

10. Poszukiwacz i strach — Bohater bajki nie może pojąć, co to jest strach, więc wybiera się w świat na poszukiwanie strachu. Tak zakreślony temat daje szerokie pole do popisu fantazji narratorów, toteż bajka ma bardzo wiele odmian.

Zob.: R. Zmorski: Strach. W: Podania i baśni ludu w Mazowszu (1852). Bibliografia innych wariantów ludowych: J. Krzyżanowski, jak wyżej (t. 1, Typ. 326).

SKĄD I KIEDY PRZYBYLI DO NAS?

1.    Uczeń czarnoksiężnika — wywodzi się z Persji. Popularna bajka o chłopcu, który został oddany na naukę do czarodzieja, o tym, jak zdobytej wiedzy nadużył, co doprowadziło do pojedynku z mistrzem, rozgrywanego za pomocą przemian w rozmaite rzeczy i zwierzęta. Bajka ta znana jest w całej Europie, a także w Azji i Afryce. U nas mamy ponad 20 jej wersji zapisanych z ust ludu w rozmaitych częściach Polski. Wersję literacką ogłosił Aleksander Groza pt. Jastrzębiec. Powieść wielkopolska (1855). Pojedynek za pomocą przemian wprowadził Mickiewicz do Pana Tadeusza w opisie rozgrywki Suworowa z Napoleonem.

2.    Królewna Śnieżka — nie wiadomo skąd pochodzi. Historia jej znana już była we Włoszech w XVII w. U nas pojawiła się 100 lat później w Komediach i tragediach Urszuli Radziwiłłowej w 1754 r. jako utwór pt. Opatrzności boskiej dzieło. Do popularności bajki przyczyniły się zbiory braci Grimmów i ich tłumaczenia są zapewne źródłem naszych wersji ludowych znanych na Kujawach, w Krakowskiem, na Kaszubach, w okolicach Cieszyna i Łańcuta. Sławę bajki ugruntował rysunkowy film Disneya.

3.    Kot w butach — po raz pierwszy przywędrował do nas z Francji za pośrednictwem Contes Ch. Per-raulta, skąd przetłumaczył tekst Antoni Józef Gliński, włączając go do Bajarza polskiego jako Baśń o księciu na Goloszyszkaćh Golopięckim (1853). Do spopularyzowania bajki przyczyniły się także przekłady zbiorów braci Grimmów. Kot w butach znany literaturze ludowej całej Europy u nas zadomowił się tylko w książkach dla dzieci.

4.    Złota rybka — znana całej niemal Europie, do nas przypłynęła prawdopodobnie z Niemiec, o czym sądzić można z faktu, iż jej zapisy ludowe pochodzą przeważnie z Pomorza, a i pierwsza wersja literacka Baśń o staruszce i staruszku i o złotej rybce zamieszczona w Bajarzu polskim Glińskiego jest dosłownym tłumaczeniem wiersza Puszkina, który z kolei oparł się nie na ludowych wersjach rosyjskich, lecz na bajce ze zbiorów braci Grimm.

5.    Unibos — bajka o ubogim chłopie spryciarzu, który znalazłszy skarb, opowiada sąsiadom niestworzone rzeczy o jego pochodzeniu i sposobach zdobycia, narażając się w ten sposób na straty i śmiech naiwnych, co poszli za jego wskazówkami, a następnie sam kolejnymi fortelami wywija się od zemsty oszukanych. Unibos przywędrował do nas z Europy Zachodniej, z pogranicza francusko-niemieckiego lub z Niderlandów, tam bowiem na przełomie X i XI w. powstała anonimowa łacińska wersja bajki, która od razu zyskała ogromne powodzenie i rozeszła się po Europie. Wśród naszych bajek ludowych mamy kilkadziesiąt wariantów opowieści o chłopie spryciarzu, w których pomysły Unibosa krzyżują się z rodzimymi.

6.    Opowieść o siedmiu mędrcach — wywodzi się z Indii, gdzie powstała w V w., a do Europy Zachodniej przywędrowała w XII, kiedy to z nie znanego dziś przekładu francuskiego powstał łaciński, który najpierw krążył w odpisach, a w druku utrwalony został w 1475 r. pt. Historia Septem Sapientum Romae. Na wersji szesnastowiecznej z 1512 r. oparł przekład polski Jan z Koszyczek: Poncjan, który ma w sobie rozmaity powieści miłe barzo ku czcieniu. Przekład ten powędrował z kolei na Ruś, gdzie odbił się echem w bylinach, a u nas wznawiany był jeszcze w 1847 r. w Poznaniu. W latach późniejszych zastąpiły go niemieckie wersje, upowszechnione w polskich edycjach straganowych.

101

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
str 100 101 (3) karczmy i powtarza się historia z bajki o wilku i lisie, w jeszcze innych pies jest
str 100 101 grantów po powstaniu styczniowym. Wróblewski znalazł się w Komitecie Zjednoczenia wraz z
str 100 101 Załącznik 4 KLASYFIKACJA CEL I SPOSOBY KLASYFIKACJI 1.    Klasyfikację żo
ELEKTRONIKA zbiór zadań cz 1 przyrządy półprzewodnikowe str 100 101 100 EUktromka. Zbiór zadań moż
str 100 101 wątpię, wiedząc jak dobre imię po sobie zostawiliście. Ale nie powiedzieliście mi, że ni
str 100 101 gli być zatrzymani, ale również przy pomocy członków obcych poselstw. Na dworze carskim&
str 100 101 do Lwowa. Ze względu na brak czasu na zebranie większych sil rozesłał wici jedynie do ok
str 100 101 nie przez 1 dywizję Krukowieckiego, odpierała ataki generała Reibnitza, którego wojska p
str 100 101 zie rozsypki lub zniknięcia dowódcy. Za rozpuszczenie oddziału dowódca miał iść pod sąd
str 100 101 szukały generałów Skrzyneckiego i Dembińskiego, a także Wojciecha Chrzanowskiego. Wcześn
Zadanie 3.4 ([15], str. 25, [19], str. 100, 101) Zbadać za pomocą twierdzenia Kroneckera-Capellego,
ELEKTRONIKA zbiór zadań cz 1 przyrządy półprzewodnikowe str 100 101 100 Elektronika. Zbiór zadań m
str 100 101 (2) 3.    Z jakiego utworu Sienkiewicza pochodzi ten opis? Co to za
str 100 101 * iw T JLJ®? Przełęcz Bardzka^ <2/3> / V Śclnawica "^V m-<zs>_
skanuj0010 archetypów powtarzających się w historii kultury ludzkiej, a znajdujących wyraz również

więcej podobnych podstron