Charakterystyka epoki.
Środa, 26 Kwietnia Imieniny obchodzą: Marzena, Maria, Klaudiusz
Sciaga.pl > Prace
> Romantyzm >
Home | Reklama | Info
| Mail
Gdzie Cz@T ???
Gdzie jestSciaga.pl
?
Charakterystyka
epoki.
kategoria: J.polski
zakres: Romantyzm
dodano: 1999-08-17
Romantyzm to nazwa
prądu umysłowo - literackiego, rozwijającego się w Europie od
Wielkiej Rewolucji Francuskiej (1789) do końca lat czterdziestych
XIX - tego stulecia, a w niektórych krajach nieco dłużej. Przemiany
w literaturze i sztuce, założenia filozoficzne i ideologiczne
romantyzmu wiązały się ze zmienioną sytuacją społeczno - polityczną.
Rewolucja Francuska, postulująca wolność, równość i braterstwo
wszystkich ludzi, przyczyniła się zarówno do rozwoju myśli
liberalnej i rewolucyjnej (radykalne idee przemian społecznych) jak
i tendencji indywidualistycznych. Ogromny wpływ na
kształtowanie się nowych prądów ideowych i artystyczno - literackich
w Niemczech miała sytuacja polityczna i wewnętrzna kraju, przede
wszystkim rozbicie wielkiego niegdyś Cesarstwa na szereg
niewielkich, słabych militarnie państewek. Lata 1767 - 1778 to tzw.
okres burzy i naporu ("Sturm und Drang periode"; nazwa wywodzi się
od tytułu dramatu F. M. Klingera), nazywany także przedromantyzmem
(preromantyzm). Okres ten zwiastował odejście od haseł i idei
klasycystycznych. Był jednocześnie zapowiedzią romantyzmu. W
literaturze pojawiły się liczne nawiązania do historycznej
świetności Niemiec, nie brak było również akcentów społecznych,
demokratyczno - plebejskich. Pisarze tworzący w tym kręgu
propagowali hasła, które w XIX wieku stały się głównymi
wyznacznikami literatury romantycznej: postulat oryginalności przy
powstawaniu dzieła sztuki, geniuszu artysty jako twórcy, dominacji
uczucia nad rozumem, zainteresowanie przeszłością narodową i naturą,
rozumianą jako wielka potęga, mająca ogromny wpływ na człowieka.
Choć romantyzm nawiązał do wielu wątków myślowych oświecenia
(np. idea postępu), nadał im odmienny charakter. Romantycy odrzucili
materialistyczną wizję świata, intelektualizm i racjonalizm XVIII -
tego wieku. Bliższa im była sfera życia emocjonalnego. Apelowali do
serca i zapału, nawiązali do tradycji ludowej. Inny był też stosunek
do historii. Odrzucili przekonania o harmonijnym i pomyślnym rozwoju
świata. Wskazywali antagonistyczny charakter postępu, głosili, że
szczęście społeczeństw jest osiągalne przez cierpienie i
poświęcenie. Romantycy wyznawali metafizyczną koncepcję procesów
dziejowych. Podkreślali rolę pierwiastków duchowych (np. intuicji),
dzięki którym można odkryć niedostępne rozumowi prawdy. Metafizyka
romantyków, prowadząca często do mistycyzmu i spirytualizmu,
znajdowała oparcie w filozofii Hegla i Schellinga (mistycyzm to
postawa filozoficzno - religijna, wiara w możliwość bezpośredniego
kontaktu człowieka z Bogiem, duszy ludzkiej z absolutem;
spirytualizm jest to pogląd filozoficzny, wg. którego istotą bytu
jest duch, a rzeczywistość materialna jest sposobem przejawiania się
aktywności ducha). Ogólnie mówiąc, głosili następujące postulaty:
- w procesie poznawania świata należy posługiwać się
wyobraźnią, przeczuciem, intuicją. - ducha należy postawić
ponad materią w hierarchii wartości - świat ma w
rzeczywistości naturę duchową, materia jest sprawą drugorzędną
(spirytualizm); - za pomocą rozumu świata zbadać ani
rozpoznać nie można - poezja jest wyrazem geniuszu -
elementem boskości w człowieku - wyobraźnia zaś najważniejszym
czynnikiem sprawczym poezji (Schelling). Romantyzm zanegował
oświeceniową wiarę w harmonijny układ stosunków między jednostką a
społeczeństwem, wyrażał przekonanie o nieuchronności konfliktu.
Prowadziło to do romantycznego buntu przeciw światu i powszechnie
uznawanym wartościom. Najważniejsza była pojedyńcza istota ludzka,
czująca i myśląca, często nieprzeciętna, podejmująca samotną walkę w
imię dobra jakiejś społeczności. Kult indywidualizmu wyznaczył
szczególne miejsce romantycznemu poecie. Za naczelne cechy procesu
twórczego uznano geniusz, natchnienie (imaginację). Czyniły one
twórcę jednostką wybitną, zdolną do wyrażania prawdy o danym
społeczeństwie, poeci byli zarazem przywódcami duchowymi narodu
(widoczne jest to zwłaszcza w literaturze polskiej - koncepcja poety
- wieszcza narodowego). Romantyzm dokonał przewartościowania
myśli literackiej. Odrzucono krępujące twórcę kanony klasycyzmu.
Romantycy wprowadzili nowe gatunki literackie lub przekształcili już
istniejące. Odwrócili się od literatury Południa (krąg literatury
rzym- skiej), sięgnęli po wzory z Północy - nawiązali do narodowych
tradycji średniowiecznych, do twórczości ludowej, elementów
orientalnych i biblijnych, a także do dzieł ich duchowego mistrza,
Shakespeare'a. Romantycy wprowadzili nowe rozumienie sztuki.
Piękno ma charakter subiektywny i jest reakcją odbiorcy na dzieło
sztuki, a nie właściwością przedmiotu lub osoby. Sztuka to zapis
emocji i wrażeń. Najważniejszym uczuciem dla romantyków była miłość,
przeważnie nieszczęśliwa i tragiczna, zawsze jednak
wszechogarniająca, wszechpotężna i wszechobecna. Często bohater był
zmuszony do dokonania tragicznego wyboru między miłością do kobiety
a miłością do ojczyzny, często też miłość była przyczyną gwałtownych
nienawiści, siłą sprawczą popełnianej zbrodni. Polski
romantyzm rodził się w atmosferze sporów ideowych i programowych,
jakie rozgorzały w latach 20 - tych XIX wieku między zwolennikami
nowej literatury a klasykami. Do zwolenników klasycyzmu zaliczyć
należy przede wszystkim Jana Śniadeckiego, który swą rozprawą "O
pismach klasycznych i romantycznych" (1819) zapoczątkował spór.
Dołączyli do niego F. S. Dmochowski, nieprzejednany krytyk
Mickiewicza - K. Koźmian, F. Morawski i L. Mosiński. Zwolennikami
romantyzmu byli m.im. K. Brodziński i M. Mochnacki. Walka romantyków
z klasykami zakończyła się zdecydowanym zwycięstwem romantyków, a
kres sporom przyniósł wybuch powstania listopadowego (1830).
Co klasycy zarzucali romantykom ? - niepoprawność
poetycką, romantycy bowiem nie trzymali się reguł klasycznych,
ustalonych jeszcze w starożytności, sięgali raczej do tradycji
ludowej i tworzyli nowe gatunki; - zabobon i nieuctwo - tak
bowiem rozumieli fantastykę i mistycyzm utworów romantycznych;
- brak dobrego smaku, bo wszystko, co odbiegało od reguł
klasycznych było dziwaczne, "barbarzyńskie", wydawało im się
pozbawione tej zacnej cechy. Cóż na ten temat mieli do
powiedzenia młodzi romantycy ? - prostota i uczucie powinny
być istotą poezji; - zwłaszcza ludowa kultura jest
wspaniałym i prawdziwym źródłem literatury - daje klucz do poznania
prawdy o narodzie; - poezja nie musi podążać utartym
szlakiem klasycznym, ma prawo stać się wyrazem uczuć i teatrem
wyobraźni, być oryginalną; - "czucie" ważniejsze jest od
"gustu", bo tkwi w sercu człowieka, podczas gdy gust zależy od
wykształcenia; - miłość ojczyzny i poszukiwanie jej we
własnej historii jest obowiązkiem twórców młodego pokolenia, tak
dotkniętego kraju; Krótkim podsumowaniem romantyzmu może być
jego program ideowo - artystyczny. Program ideowy romantyzmu
europejskiego obejmuje: - umiłowanie wolności człowieka;
każda jednostka ma prawo do swobody i niezależności (indywidualizm);
- patriotyzm; hasła Rewolucji Francuskiej weszły do programu
romantyków (Za naszą i waszą wolność), walka z przemocą, tyranią,
stawianie za wzór bohaterów poświęcających życie za wolność;
- historyzm - źródłem twórczości stała się przeszłość
narodowa, przyczyną tego była niechęć i pogarda dla współczesności,
idealizacja szczególnie czasów średniowiecznych, rycerstwa, wśród
którego romantycy odnajdowali wielkich bohaterów; inną przyczyną
było ukrycie patriotycznych i rewolucyjnych tendencji utworu (maska
historyczna); sięgano do tych okresów, ktore mogły krzepić i
podtrzymywać na duchu; - ludowość - źródłem twórczości
romantyków stała się również poezja ludowa (pieśni, podania,
wierzenia ludowe); wzorując się na tej poezji romantyzm wprowadza do
literatury ludową fantastykę, baśniowość i tajemniczość (nobilitacja
pogardzanej kultury ludowej); - orientalizm -
zainteresowanie światem Bliskiego i Środkowego Wschodu. Świat ten
urzekał twórców romantycznych tajemniczością i barwnością, pozwalał
uciec od smutnej rzeczywistości. Często służył jako maska,
ukrywająca właściwe treści przed cenzurą. Program
artystyczny obejmuje: - odrzucenie sztywnych przepisów
poetyki klasycystycznej; - zerwanie w dramacie z trzema
jednościami, luźna kompozycja, synkretyzm gatunkowy; -
sięganie do mowy codziennej, potocznej i języka ludowego (odrzucenie
języka salonowego - języka ówczesnych klasyków); - mieszanie
kategorii estetycznych, np. komizm - tragizm, wzniosłość - drwina;
- zanegowanie klasycystycznego podziału świata na rzeczy
piękne i brzydkie, godne i niegodne poezji, awansowanie do godności
sztuki motywów i tematów, które uważano za nieestetyczne: ludowego
bohatera, pierwotną naturę (ważną wizją świata była natura,
romantycy rozumieli naturę jako twór tajemniczy, pierwotny,
uduchowiony); - wprowadzenie do literatury scen egzekucji i
prześladowań; - wyznawana przez romantyków jedność świata
przejawiała się w syntezie motywów, kategorii estetycznych,
gatunków; Kolejnymi hasłami, które można by podciągnąć pod
program ideowy nie tylko romantyzmu europejskiego, ale i polskiego
są: - irracjonalizm, przeciwstawia się on racjonalnemu,
czyli rozumowemu (naukowemu) poznawaniu rzeczywistości. Nakazuje
szukać prawdy tylko za pomocą środków pozarozumowych, takich jak
intuicja, przeczucie, wiara, instynkt. - fantastyka, czyli
ogół nadprzyrodzonych, niezwykłych, "wyprodukowanych" przez
wyobraźnię twórcy zjawisk i istot, które pojawiają się w
romantycznej literaturze. To całe zastępy faunów, duchów, rusałek i
widm, istniejących równoprawnie z osobami realnymi w utworach tej
epoki. - tajemniczość - romantyzm w pełni wykorzystał urok
tajemnicy, niewyjaśnionych zdarzeń, mrocznych przestrzeni, atmosfery
spisku i tajemnych sytuacji. - mistycyzm - postawa typowa
dla uduchowionych przedstawicieli epoki, Mistycyzm zakłada bowiem
możliwość duchowego kontaktu z bóstwem, stąd często spotykamy w
literaturze romantycznej sceny mistyczne: widzenie, objawienie,
prorocze sny, itp.. Mistycy takie właśnie wydarzenia traktują jako
najprawdziwsze formy poznania świata. Wierzą, że każda rzecz i każda
sprawa ma ponadzmysłowy, niepoznawalny i nierealny byt, a człowiek
widzi tylko jedną, realną stronę zjawisk. - mesjanizm, czyli
przypisywanie jednostce lub całemu narodowi misji posłannictwa wobec
ludzkości. Jednostka - mesjasz - wybrana jest, by dla idei ogólnej
poświęcić siebie. Naród - mesjasz (a za taki romantycy uważali
Polskę) cierpi za inne kraje, swoim cierpieniem ma okupić ich
wolność ("Dziady" A. Mickiewicza). Omawiając hasła i
postulaty romantyzmu polskiego należy zaznaczyć, że ogromną rolę
odegrał tu pierwiastek patriotyczny, propagowanie walki narodowo -
wyzwoleńczej, i właśnie wielką wagę przywiązywano do roli jednostki
w dziejach narodu, która według mniemań romantyków nawet sama mogła
podjąć dzieło walki o wolność.
Autor: Nieznany
Ocena : 5.3
oceń
prace:
1 2 3 4 5 6
Home | Reklama | Info
| Mail
Prace | Pomoc | Książki | Artykuły | News | Katalog | Forum
| Rozrywka
Wszelkie prawa zastrzeżone / All
rights reserved Sciaga.pl
2000
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
! Barok ?rok charakterystyka epoki(9)! Barok ?rok charakterystyka epoki(11)Charakterystyka epokipozytywizm charakterystyka epoki ramy czasowe pojecia filozofia! Barok ?rok charakterystyka epoki(2)! Barok ?rok charakterystyka epoki(8)! Barok ?rok charakterystyka epoki(12)! Dwudziestolecie międzywojenne charakterystyka epoki! Barok ?rok charakterystyka epoki(13)! Barok ?rok charakterystyka epoki (4)! Barok ?rok charakterystyka epoki(10)Barok charakterystyka epoki! Barok ?rok charakterystyka epoki (5)! Odrodzenie Renesans charakterystyka epoki! Barok ?rok charakterystyka epoki (6)03 Charakterystyka monarchi helenistycznej i sztuka wojenna tej epokiGatunki literackie Pozytywizmu uzasadnienie ich żywotności tendencjami epoki (także ich charakterCharakterystyka średniowiecza oraz sztuka epokiwięcej podobnych podstron