83775 wstęp do teorii polityki img 116

124

jej definicji. Zmiany tc, obejmujące zarówno kontekst wewnętrzny jak i międzynarodowy polityki zagranicznej, dotyczyły:

• liczby, zasobów i statusu zarówno państw, jak i aktorów pozapaństwowych. Niektórzy autorzy doszli nawet do kontrowersyjnego wniosku, iż mamy obecnie do czynienia z powstaniem niepaństwowych poliLyk zagranicznych";

■ natury bezpieczeństwa narodowego i innych narodowych celów i wartości;

• procesów decydowania, co wiąże się ze wzrostem znaczenia procesów przekraczających granice kompetencji poszczególnych departamentów;

• natury siły, potęgi i wpły wu oraz skuteczności stosowania poszczególnych środków implementacji polityki zagranicznej państwa²⁶.

Charakter tych zmian doprowadził do bezprecedensowego poszerzenia się pola działania polityki zagranicznej, co przyczyniło się do skomplikowania funkcji już wypełnianych przez poi itykę zagraniczną, jak również pojawienia się takich iunkcji, które wcześniej doń nie należały lub istniały w formie szczątkowej. Obecnie można wyróżnić następujące funkcje polityki zagranicznej: funkcję adaptacyjną, funkcję ochronną, funkcję rcprezentacyjno-informacyjną, funkcję koordynacyjną, funkcję negocjacyjno-organizatorską oraz funkcję integracyjna,²⁷.

2.1. Funkcja adaptacyjna

System realizuje swoje kontakty ze środowiskiem przede wszystkim przez funkcje adaptacyjne; adaptacja polega zaś nic tylko na przystosowywaniu się do środowiska, ale także na oddziaiywaniunato środowisko’*. Politykę zagranicznąmożna uznać za sferę działalności, która pełni w stosunku do całego systemu politycznego funkcje przede wszystkim adaptacyjne. Takie rozpoznanie funkcji polityki zagranicznej jest najczęściej spotykane w literaturze. Według Jamesa Rosenau’a polityka za-

¹⁵ Zob. np. Jcssica Maihcws, „Power Shift", Foreign Affairs, Voi. 76, No. 1, Januaiy/Februaiy 1997, s. 58.

²⁶ Mark Webber, Michflel Smith, Foreign Policy in a Transformed World, Ilarlow: Pearson Edu-cation I.rd, 2002, s. 21-39. Szczegółowo zmiany te omawia także Christopher Hilt. 7ob. Christopher Hill, The Chartging PoliticsofForeign Policy, Hasingstoke: Macmillan 2003. Por. Charles W. Keglcy, Jr., Cug cne R. Wittkopff, World Pplhics: Tnends and Transformutions, New York: St Martin’s Press 1993. Zob. również ogólnie na temat zmiany pozycji państwa w stosunkach międzynarodowych John M. Hobson, The Stare and International Relations, Cambridge: Cambridge I.iniversity Press 2000; Robert H. Jackson, Alan James (red.), States in a Changing World: A Contemporary Analysis, Oxford: Clarendon Press 1999 oraz Mi !es Kahlcr (red.), Liberalization and Foreign Policy, New York: Columbia University 1997.

³⁷ Klasyczne rozróżnienie Józefa Kukułki obejmowało tunkcje ochronną, reprezcntacyjno-mfor-macyjną i negocjacyjno-organizatorską. żzih. Józef Kukułka. Międzynarodowe stosunki polityczne. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe PWN 1984, s. 39-49. Wiesław Lizak, posługując się kryterium zakresu przestrzennego, dodał do tych trzech funkcji funkcję inlegraeyjno-adapta-cyjną. Zob. Lizak, „Funkcje...", s. 100.

^M Zob T. Parsons, „Order and Community in the International Social System", (w:J Rosenau (red.), International Politics..., s. 120-129.

kr