Tablica 1. Miejsce Polski w badaniach CPI w poszczególnych latach

Źródło: Indeksy percepcji korupcji CPI z poszczególnych lat. Berlin: Transparency International, www.transparency.org.

Tablica 2. Ranking korupcyjny dla nowych członków UE

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Nations In Transit 2006;

http://www.freedomhouse.org/temolate.cfm=261&=2006 oraz Tra, International Corruptl n Perceptlon Index.Berlin 2006; http://www.transparency.org/www/new_room/in_focus/!

Definicja korupcji politycznej

Transparency International

„ Korupcją polityczną są nadużycia powierzonej władzy popełnione

Erzez przywódców politycznych celem uzyskania prywatnej orzysci, wraz ze zwiększeniem swojej władzy lub bogactwa".

„Korupcja polityczna generuje przestępstwa na szeroką skalę i liczne akty bezprawia popełniane przez przywódców politycznych <<przed >>,

<<w trakcie >>, << po >> sprawowaniu przez nich urzędu.[...] Korupcja polityczna stanowi przeciwieństwo przejrzystości w życiu publicznym".

Model korupcji politycznej (K) jako powtarzalnego czynu:

♦ Podmiot: przywódca polityczny (P);

♦ Strona przedmiotowa:

- nadużycie władzy popełnione celem uzyskania prywatnej korzyści (N);

- uzyskanie prywatnej korzyści:

* korzyść majątkowa (M),

* korzyść osobista (O),

- zwiększenie swojej władzy (W) lub bogactwa (B).

Zapis logiczny: P m N £0 (M CD O) £0 (W OD B) CD K

_

Akty korupcyjne:

•    łapownictwo (przekupstwo lub sprzedajność), kradzież (defraudacja),

•    nepotyzm,

•    kupczenie wpływami.

Poziom korupcji:

•    zindywidualizowany - który skupia ograniczoną liczbę osób, oraz

•    zbiorowy - w którym zaangażowane są całe grupy interesów, często tworzących piramidy korupcyjne, gdzie wszyscy są powiązani jako dawcy i biorcy jednocześnie.

Formy korupcji:

•    urzędnicza - w której przestępstwa dokonywane są w różnych dziedzinach administracji państwowej i samorządowej oraz innych instytucjach publicznych i najczęściej powiązane są z administracyjną kontrolą lub reglamentacją różnych sfer naszego życia;

•    gospodarcza (komercyjna) - w której akty sprzedajności bądź przekupstwa zmierzające do wywarcia wpływu na gospodarcze wydarzenia godzą w prawidłowe funkcjonowanie instytucji państwa oraz w zasady uczciwej konkurencji.

TYPY TRANSAKCJI KORUPCYJNYCH W POLSCE:

♦    finansowa - w której korzyścią jest pieniężna łapówka;

♦    materialna - w której korzyści przybierają formę nieuczciwego zysku w postaci nieruchomości bądź ruchomości (mieszkania, samochodu, wycieczki zagranicznej, ale też mogą stanowić formę superokazji budowy nieruchomości, umorzenie kredytu, preferencyjne oprocentowanie, bezpłatne pośrednictwo, intratne zlecenie ekspertyz, nieodpłatne korzystanie z luksusowego samochodu, jachtu innych dóbr materialnych);

♦    pozamaterialna - w której elementami korzyści są formy uzyskania awansu zawodowego, lepszego stanowiska, którego piastowanie, pozwala na powiększenie dochodów, oraz często, na uzyskanie możliwości wpływania na kolejne decyzje i/lub podejmowanie nowych będących efektem korupcji i/lub rozpoczynających następne działania korupcyjne;

♦    polityczna - w której celem jest uzyskanie prywatnych korzyści i/lub zwiększenia swych politycznych wpływów, władzy i sukcesu bądź lako forma „handlu wpływami" jest obdarzaniem specjalną przychylnością innych )osób prywatnych, przedstawicieli biznesu, oponentów i dotyczy nie tylko polityków, ale też urzędników wyższych organów władzy);

♦    układowa - w której duża skala transakcji pozamaterialnych powoduje, iż praktyki korupcyjne stają się trwałym elementem politycznej gry i gazie sytuacje korupcyjne (konflikt interesów, nepotyzm, publiczne kontakty z aferzystami) tworzą przesłanki do zaistnienia postaw korupcyjnych.

Według Leszka Balcerowicza: „Można dowodzić, że im wyższe jest natężenie korupcji, tym - przy innych czynnikach niezmiennych -trudniej jest się krajowi rozwijać”. W artykule pod tytułem Choroba brudnych rąk Balcerowicz podkreśla, iż korupcja szkodzi rozwojowi gospodarczemu na cztery zasadnicze sposoby:

1.    Związane z nią „opłat/’ stanowią de facto dodatkowy podatek, który obniża zdolność przedsiębiorstwa do inwestowania, a przez to

do tworzenia nowych miejsc pracy;

2.    Korupcja może podważać finanse publiczne i przez to szkodzić rozwojowi gospodarki. Głównym niebezpieczeństwem jest wówczas

duży deficyt, który podbija stopy procentowe i zwiększa dług publiczny, a przez to związane z nim ciężary:

3. Korupcja osłabia konkurencję. Przy dużym natężeniu praktyk korupcyjnych o wynikach finansowych firm zaczynają bowiem decydować „dojścia” do władzy publicznej, a nie ich wartość i sprawność na rynku;

4. Duża korupcja odstrasza kolejnych, poważnych, zagranicznych inwestorów.