ZAGADNIENIA NA EGZAMIN Z WSTPU DO JZYKOZNAWSTWA
I. CO TO JEST JZYK
JZYK to:
üð spoÅ‚eczny wytwór zdolnoÅ›ci mowy oraz ogół konwencji przyjÄ™tych z koniecznoÅ›ci
przez grupę społeczną, aby jednostki mogły się ze sobą komunikować,
üð to coÅ› nabytego i umownego, co powinno być podporzÄ…dkowane wrodzonemu
instynktowi,
üð wytwór, który jednostka biernie przyjmuje, nie zakÅ‚ada on uprzedniego
przemyślenia, a refleksja następuje dopiero przy czynności klasyfikacyjnej.
JZYK JEST SYSTEMEM ZNAKÓW, KTÓRY SAUŻY DO PRZEKAZYWANIA INFORMACJI.
JZYK: jest kształtowany przez człowieka, jest efektem myślenia.
II. MIEJSCE JZYKA W SYSTEMIE ZNAKÓW
1. DEFINICJA ZNAKU;
ZNAKIEM: jest każde zjawisko (przedmiot, czy zdarzenie), które łączy w sobie następujące
cechy:
a) DOSTRZEGALNOŚĆ ZNAKÓW ZA POMC JAKIEGOŚ LUDZKIEGO ZMYSAU
- ZNAKI WZROKOWE tj.:
üð flagi paÅ„stwowe jako znaki przynależnoÅ›ci danego obiektu do danego paÅ„stwa
üð herby jako znaki przynależnoÅ›ci osoby lub rzeczy do okreÅ›lonego rodu
üð paÅ„stwa, miasta
üð czarna chorÄ…giew lub czarna tasiemka w klapie, albo na rÄ™kawie jako znak żaÅ‚oby
üð znaki drogowe
üð nuty i ich poÅ‚Ä…czenia jako znaki dzwiÄ™ków muzycznych i ich poÅ‚Ä…czeÅ„
üð znaczki pocztowe jako znaki uiszczenia przez nadawcÄ™ opÅ‚aty za dostarczenie
przesyłki adresatowi
- ZNAKI SAUCHOWE tj.:
üð hymny paÅ„stwowe
üð bicie zegara
üð wycie syreny na znak alarmu przeciwlotniczego
üð oklaski w teatrze
üð gwizdek policjanta oznaczajÄ…cy rozkaz zatrzymania siÄ™
- ZNAKI DOTYKOWE tj.:
üð uÅ›cisk dÅ‚oni mogÄ…cy mieć co najmniej kilka znaczeÅ„
üð poklepywanie po ramieniu
b) NADAWCA I ODBIORCA JAKO UŻYTKOWNICY ZNAKU
Każdy znak jest przez kogoś nadawany oznacza to, ze jeżeli znak dociera do narządów
zmysłowych jakiegoś człowieka (zwanego ODBIORCA ZNAKU) to dzieje się to na sutek
wcześniejszego działania innej osoby (zwanej NADAWC ZNAKU).
NADAWC i ODBIORC nazywamy użytkownikami znaku.
Jeden znak (np. sygnał radiowy) może mieć więcej niż jednego nadawcę na przyklapie
sygnału radiowego nie tylko ten, kto uruchamia taśmę z nagranym sygnałem, ale także jego
zwierzchnik, muzyk który nagrał sygnał są nadawcami.
PODSUMOWUJC; jeden znak może mieć nie tylko jednego, ale nawet miliardy odbiorców, a z
drugiej strony może nie znalezć odbiorcy w ogóle.
c) PSYCHOLOGIZM (MENTALIZM): zjawiska zachodzÄ…ce w psychice
użytkowników znaku.
Zjawisko to polega na tym, że , że nadawca nadaje znak umyślnie, czyli udostępnia go czyimś
zmysłom po to, żeby ten ktoś go dostrzegł.
1
Osobę, która w intencji nadawcy ma być odbiorcą znaku nazywamy ADRESATEM ZNAKU (bez
względu na to, czy dostrzegł znak).
KAŻDY ZNAK MUSI MIEĆ ADRESTATA: indywidualnego, zbiorowego, bliskiego lub dalekiego
jest zawsze nadawany po to, żeby go ktoś odebrał.
Nie wyklucza się sytuacji, w której nadawca znaku jest zarazem jego adresatem.
W MYSL PSYCHOLOGICZNEJ DEFINICJI ZNAKU NIE S ZNAKAMI:
·ð zjawiska dostrzegalne zmysÅ‚owo, których nadawcami lub adresatami nie sÄ… ludzie,
lecz zwierzęta których zamiary nie da się stwierdzić, albo maszyny
·ð bodzce zmysÅ‚owe nadawane mimo woli przez czÅ‚owieka np. spontaniczny uÅ›miech
d) ODBIÓR ZNAKU
Nasunięcie adresatowi pewnej myśli o treści z góry ustalonej przez nadawcę, a
nie dotyczÄ…cej tylko fizycznych cech samego znaku np.
üð polska flaga na rufie statku ma nasunąć tym, którzy jÄ… zobaczÄ… myÅ›l tej treÅ›ci, że
właścicielem statku jest państwo polskie lub obywatel tego państwa
ZNACZENIE ZNAKU W PSYCHOLOGICZNEJ KONCEPCJI: to treść myśli, którą nadawca chce za
pomocą znaku nasunąć odbiorcy
INTERPERTOWANIE ZNAKU PRZEZ ODBIORC: wysnuwanie z cech znaku jakichkolwiek
wniosków, co do tego jakiej treści myśl nadawca chciał nasunąć adresatowi.
POROZUMIEWANIE SI: połączenie nadania znaku z jego trafną interpretacją przez odbiorcę.
e) ZNAJOMOŚĆ UZUSU SEMIOTYCZNEGO
UZUS SEMIONTYCZNY: to stan rzeczy polegający na tym, że istnieje ktoś, kto jeśli nadaje dany
znak, z reguły używa go w tym właśnie znaczeniu oraz ktoś (inny lub ten sam), kto jeśli go
odbierze z reguły interpretuje go w ten właśnie sposób.
ISTOTNE i CHARAKTERYSTYCZNE dla znaku jest to, że bez znajomości (obojętnie, jak nabytej)
UZUSU SEMIONTYCZNEGO (obojętnie jak powstałego) nie można znaku trafnie zrozumieć to
właśnie i tylko to mamy na myśli mówiąc że znaki są konwencjonalne.
ELEMENTY JZYKA NATURALNEGO zdania, wyrazy itp. również są znakami, służą do tego
aby mówiący lub piszący (nadawca znaków) nasuwał słuchaczowi lub czytelnikowi
(adresatowi znaków) zamierzone przez siebie myśli.
SPOŚRÓD ZNAKÓW WYKLUCZAMY NATOMIAST:
üð obrazy
üð fotografie
üð zapach spalenizny, z której można wysunąć wniosek o przypaleniu siÄ™ potrawy
IV. FUNKCJE JZYKA
Antoni Furdal mówi o funkcjach języka rozumianego jako narzędzie społecznego
porozumienia.
Wyróżnia dwa typy funkcji:
1. PRZY PEANYM UKAADZIE KOMUNIKACYJNYM (tzn. z nadawcÄ… i odbiorcÄ…)
Do tego typu zalicza następujące funkcje:
a) KOMUNIKATYWN: rozumianą w ten sposób, że język służy każdemu członkowi
społeczeństwa jako środek porozumiewania się na wszelkie tematy we wszystkich
okolicznościach.
b) SYMBOLICZN: jest to funkcja języka wobec rzeczywistości
c) IMPRESYWN: kiedy po odebranie komunikatu, odbiorca podejmuje jakieś działanie,
2
d) EMOCJONALN: oprócz przekazywania wiadomości komunikat oddziaływa na uczucia
odbiorcy.
2. PRZY NIEPEANYM UKAADZIE KOMUNIKACYJNYM (bez odbiorcy).
Do tego typu zaliczmy następujące funkcje:
a) EKSPRESYWN: istotą tej funkcji jest uzewnętrznianie przeżyć, ale nie informowanie o
emocjach (np. nieartykułowane okrzyki, przekleństwa, pamiętnik pisany dla siebie)
b) POZNAWCZ: jako funkcję systemu językowego, znak językowy jest zarówno
dowodem poznania rzeczywistości, jak i narzędziem tego poznania.
VI. PODSTAWOWE JEDNOSTKI POSZCZEGÓLNYCH STRUKTUR JZYKA
MORFOLOGIA: gramatyka wyrazu, opis wewnętrznej struktury wyrazu; nauka o najmniejszych
znaczących elementach językowych - morfemach. Tutaj morfologia sprowadza się do funkcjonalnej
klasyfikacji morfemów i opisu ich kombinatoryki bez odwoływania się do pojęcia wyrazu.
SKAADNIA: opis zewnętrznych funkcji wyrazu-relacji, w jakie wchodzi on z innymi wyrazami w
ramach wypowiedzenia.
WYRAZ: jest to nie tylko postać fonetyczna czy ortograficzna, lecz również funkcja językowa
(semantyczna, syntaktyczna) której wykładnikiem jest dana postać fonetyczna lub ortograficzna.
FUNKCJA JZYKOWA WYRAZU: pozostaje niezmieniona niezależnie od tego czy wykładnikiem
tej funkcji jest pewien ciąg głosek, ciąg liter dowolnego alfabetu, czy też jakiś inny symbol lub ciąg
symboli.
MORFEM: zespół funkcji językowych: semantycznych i/lub syntaktycznych, któremu przypisana jest
określona reprezentacja formalna (fonologiczna, ortograficzna etc.)
RÓŻNICA MIDZY MORFOLOGI A SAOWOTWÓRSTWEM:
w słowotwórstwie chodzi przede wszystkim o różnicę między indywidualnym znaczeniem
leksykalnym morfologicznie złożonej jednostki słownikowej, a jej znaczeniem strukturalnym
przewidywalnym na podstawie znajomości reguł słowotwórczych. Często o słownikowym charakterze
decyduje również to, za pomocą jakiego morfemu słowotwórczego realizowana jest dana funkcja
słowotwórcza.
WYRAZ: to najważniejsza obok zdania jednostka językowa, służąca przekazywaniu informacji za
pomocą środków językowych. Jest to najmniejsza względnie samodzielna jednostka znacząca, zdolna
do pełnienia określonych funkcji syntaktycznych. Jest on elementem systemu słownikowego jako
jednostka złożona z nierozerwanie, w danym języku, związanych ze sobą elementów kompleksu
znaczeniowego (sposobu odniesienia do rzeczywistości pozajęzykowej), zespołu funkcji
syntaktycznych (sieci relacji, w jakie dana jednostka może w ramach wypowiedzenia wchodzić z
innymi wyrazami) i ciągu elementów płaszczyzny wyrażania (fonemów). Jest również elemenetem
systemu gramatycznego języka, jako podstawowa jednostka operacji syntaktycznych, jako punkt
przecięcia się relacji gramatycznych.
XII. NORMA JZYKOWA
3
NORMA JZYKOWA: jest to zbiór tych elementów systemu językowego, a więc zasób
wyrazów, ich form i połączeń oraz inwentarz sposobów tworzenia, łączenia, wymawiania i
zapisywania wszelkich środków językowych, które są w pewnym okresie uznane przez jakąś
społeczność ( najczęściej przez całe społeczeństwo, a przede wszystkim przez jego warstwy
wykształcone) za wzorcowe, poprawne lub co najmniej dopuszczalne.
Wyróżnia się:
üð NORM WZORCOW
üð NORM UÅ»YTKOW (potoczna: ogólna, regionalna, profesjonalna)
XIII. POLITYKA JZYKOWA
POLITYKA JZYKOWA: jest to uporządkowana forma, która próbuje określić fenomen języka
w pewnym ograniczonym prawnie i społecznie zakresie działania. Pod pojęciem polityki
językowej należy również rozumieć wszystkie działania kierowane przez określone
stowarzyszenia, które mają na celu taki wpływ na język, żeby ich społecznie zdeterminowane
role i funkcje zostały świadomie ukształtowane.
W języku niemieckim można spotkać się z różnymi określeniami:
Sprachpolitik , Sprachverbreitungspolitik , Sprechpolitik , Sprachenpolitik ,
Sprachförderungspolitik .
PODZIAA POLITYKI JZYKOWEJ:
a) NARODOWA
üð WEWNTRZNA: może odnosić siÄ™ do mówienia o swoim jÄ™zyku w swojej
ojczyznie lub o obcym języku w swoim kraju
żð OFICJALNA: nawiÄ…zanie do wszystkich prawnych sformuÅ‚owaÅ„, reguÅ‚
(Konwencja ds. ochrony mniejszości narodowych używanie w celach
prywatnych swojego własnego języka w całej Europie)
żð NIEOFICJALNA
Jako przykłady narodowej polityki wewnętrznej odnoszącej się do języków obcych w kraju,
podano zakazy używania języka niemieckiego czy nakaz uczenia się języka rosyjskiego w
Polsce w latach 80-tych ubiegłego wieku.
üð ZEWNTRZNA: sytuacje odnoszÄ…ce siÄ™ do naszego jÄ™zyka zagranicÄ…
żð MIGRANCI wyrażajÄ…cy wolÄ™ mówienia zarówno w swoim ojczystym
języku, jak i w języku kraju, do którego wyemigrowali
żð ZADANIE GAÓWNE: popularyzacja jÄ™zyka ojczystego w danym kraju.
Przykładem takich instytucji dbających o rozwój języka zagranicą jest Goethe-Institut i
DAAD. W Polsce przez długi okres czasu nie było takiej instytucji, ale od jakiegoś czasu taką
rolÄ™ odgrywa Uniwersytet Adama Mickiewicza.
b) ZAGRANICZNA
XV. GENETYCZNA KLASYFIKACJA JZYKÓW: KRYTERIA, JEDNOSTKI,
GAÓWNE RODZINY JZYKÓW ŚWIATA (POZA INDOGERMACSK
GENETYCZNA KLASYFIKACJA JZYKÓW: polega na grupowaniu języków ze względu na ich
pochodzenie i stopień pokrewieństwa.
4
Podstawowym pojęciem GENETYCZNEJ KLASYFIKACJI JZYKÓW jest RODZINA JZYKÓW
mająca za wspólne zródło tzw. prajęzyk, np. rodzina języków słowiańskich.
KLASYFIKACJA JZYKÓW GENETYCZNYCH: poszukiwanie stopnia podobieństwa między nimi.
Rozstrzygającą sprawą co jest językiem a co nim nie - jest często POLITYKA JZYKOWA.
TEORIA FAL: języki rozprzestrzeniają się poprzez migrację ludzi, którzy przenoszą się z miejsca na
miejsce (ciągły ruch).
KLASYFIKACJA AREALNA: klasyfikacja języków spokrewnionych występujących w swoim
sÄ…siedztwie.
Na świecie istnieje ok. 3000 różnych języków choć niektóre zródła podają że ich ilość sięga nawet
7000.
GENETYKA: termin odnoszący się do pochodzenia i wspólnych korzeni..
a) AMERYKA PÓANOCNA
Rodzina języków miejscowych:
üð Eskimoski
üð Na dene
üð MasoÅ„ska = jÄ™zyki na granicy wyginiÄ™cia
üð Algijska
üð HakoÅ„sko SiuaÅ„ska
üð Aztecko taoaÅ„ska
b) AMERYKA POAUDNIOWA
üð Miejscowe jÄ™zyki sÄ… w części północnej i Å›rodkowej kontynentu
üð JÄ™zyk KECZUAA najpopularniejszy jÄ™zyk na północy
c) AFRYKA (3 różne obszary)
üð Północna Afryka i część Azji (Irak) rodzina semicka HEBRAJSKI, ARABSKI,
MALTACSKI
üð Rodzina jÄ™zyków saharyjskich BERBERÓW
üð Rodzina jÄ™zyków kordofaÅ„skich (czarna Afryka) wschód SUAHILI poÅ‚. Sudan
zachód FULA Nigeria
üð PoÅ‚udnie jÄ™zyk ZULUSÓW
d) AUSTRALIA I AZJA
üð Rodzina jÄ™zyków australijskich (jÄ™z. Natywne) ABORYGECSKI w tej rodzinie jest ok. 200
języków słabych numerycznie
üð Rodzina jÄ™zyków austronezyjskich (wyspy Azji) INDONEZYJSKI duża siÅ‚a numeryczna,
wpływy Niderlandzkiego
FILIPICSKI - ok. 50 mln ludzi
üð Rodzina austroazjatycka (poÅ‚udnie i zachód Azji)
żð WIETNAMSKI
żð TAJSKI
żð KMERSKI
żð LAOTACSKI
üð Rodzina chiÅ„sko tybetaÅ„ska
üð Rodzina japoÅ„sko koreaÅ„ska
üð Rodzina jÄ™z. Czukockich (obszar Kamczatki) ajnowie BronisÅ‚aw PiÅ‚sudzki
üð Rodzina jÄ™zyków autaÅ„skich (Azja centralna, obszar rep. Radzieckich)
żð KAZACHSKI
5
żð BURIACKI
żð MONGOLSKI
żð TURECKI
e) EUROPA I AZJA rodzina ugrofińska WGIERSKI, ESTOCSKI, FICSKI
XVI. JZYKI EUROPY POD WZGLDEM GENETYCZNYM
JZYKI EUROPEJSKIE: rodzina indogermańska (od północnych Indii po Islandię), osadzona w 3
językach wymarłych:
üð Å‚acinie,
üð starej grece
üð sanskrycie (koniec XIX wieku podziaÅ‚ wprowadza Thomas Jung)
PODRODZINY INDOGERMACSKIE:
a) INDO IRACSKA:
Hindi (urdu), Perski, Kurdyjski, Romski
b) ARMECSKA:
ormiański
c) ALBACSKA:
albański
d) CELTYCKA:
bretoński (pół. część Francji), walijski, galicki (Irlandia) szkocki
e) BAATYCKA:
litewski, Å‚otewski
f) ROMACSKA:
francuski, włoski, hiszpański, portugalski, kataloński, galicyjski, sardyński, ladyński,
retoromański
g) GERMACSKA:
üð ZACHODNIO-GERMACSKA:
niemiecki, angielski, fryzyjski, niderlandzki, luksemburski, afrikaans, jidysz
üð PÓANOCNO-GERMACSKA:
duński, norweski, farerski, islandzki, norweski
XVII. SZCZEGÓAOWY PODZIAA JZYKÓW GERMACSKICH
1. JZYK GERMACSKI W RODZINIE INDOEUROPEJSKIEJ
JZYKI GERMACSKIE: narzecza wywodzące się języka pragermańskiego, który ok. 500 lat
p.n.e. wydzielił się ostatecznie z prajęzyka indoeuropejskiego.
JZYKIEM GERMACSKIM posługiwały się do ok. roku 300 n.e. plemiona Germanów osiadłe
na:
üð PoÅ‚udniowych obszarach półwyspu Skandynawskiego
üð Półwyspie Jutlandzkim
üð W dzisiejszych północnych Niemczech
TEORIA SUBSTRATU: usiłuje sprowadzić pewne nie mające pokrycia w innych językach
indoeuropejskich cechy języka germańskiego do tych właśnie kontaktów.
S. Feist zwrócił uwagę, że ok. 1/3 słownictwa germańskiego jest pochodzenia
nieindoeuropejskiego.
6
Do grupy tej należą zwłaszcza wyrazy odnoszące się do krajobrazu i przyrody Morza
Północnego np. niem. See, ang. Sea, szw. Sjö.
ZASADNICZY ZRB SAOWNICTWA GERMACSKIEGO JEST POCHODZENIA
INDOEUROPEJSKIEGO.
2. JZYK PRAGERMACSKI
JZYK PRAGERMACSKI zachował cały szereg właściwości indoeuropejskiego systemu
gramatycznego, ponadto:
üð ALTERNACJE WOKALISTYCZN (tj. APOFONI), rozbudowaÅ‚ tak, że mogÅ‚a ona stać siÄ™
podstawÄ… systemu werbalnego (tzw. koniugacja mocna)
üð rozwinÄ…Å‚ koniugacjÄ™ sÅ‚abÄ… charakteryzujÄ…cÄ… siÄ™ sufiksem dentalnym dla oznaczenia czasu
przeszłego
üð ODMIANA PRZYMIOTNIKA: rozwinÄ…Å‚ osobny typu deklinacyjny (tzw. deklinacja sÅ‚aba)
üð uproÅ›ciÅ‚ system przypadków, zachowaÅ‚ jedynie nominativ, genitiv, dativ, accusativ i
instrumentalis
üð system temporalny zredukowany zostaÅ‚ do czasu terazniejszego i przeszÅ‚ego w trybie
orzekajÄ…cym i Å‚Ä…cznym
INNOWACJE PRAGERMACSKIE W ZAKRESIE SYSTEMU FONOLOGICZNEGO:
üð zamiana ruchomego akcentu ekspiratorycznego na akcent padajÄ…cy stale na sylabÄ™ piennÄ…
üð PRAWO GRIMMA: zjawisko to polegaÅ‚o na przesuniÄ™ciu w jÄ™zyku germaÅ„skim artykulacji
spółgłosek
żð zwartych bezdzwiÄ™cznych p, t, k w bezdzwiÄ™czne spiranty f, z
żð zwartych dzwiÄ™cznych b, d, g w bezdzwiÄ™czne zwarte p, t, k
żð zwartych aspirowanych dzwiÄ™cznych bh, dh, gh w dzwiÄ™czne spiranty g
3. ROZPAD JZYKA PRAGERMACSKIEGO
Ruchy Ludnościowe doprowadziły do rozpadu germańskiej grupy etnicznej na szereg związków
plemiennych, z których ok. roku 300 n.e. wyróżnić można:
żð GERMANÓW PÓANOCNYCH: dzisiejsi mieszkaÅ„cy Szwecji i Norwegii
żð GERMANÓW WSCHODNICH: plemiona m.in. Gotów, Wandalów, Burgundów
żð GERMANOWIE POBRZEÅ»A MORZA PÓANOCNEGO (INGWOENI): plemiona
pózniejszych Sasów, Anglów, Chauków i Fryzów, którzy zajęli tereny dzisiejszej Belgii,
Holandii i Fryzji oraz północnych Niemiec
żð GERMANOWIE WEZERSKO-RECSCY (ISTWOENI): plemiona pózniejszych Franków i
Hesów, którzy zajęli tereny dzisiejszej Holandii, częściowo Belgii i północnej Francji
żð GERMANOWIE POAABSCY (ERMINONI): tereny dzisiejszych poÅ‚udniowych Niemiec,
Austrii i Szwajcarii
XVIII. SZCZEGÓAOWY PODZIAA JZYKÓW SAOWIACSKICH
a) JZYKI WSCHODNIOSAOWIACSKIE
rosyjski, ukraiński, białoruski, rusnacki, rusiński (Aemkowie)
b) JZYKI ZACHODNIOSAOWIACSKIE
polski, słowacki, czeski, górnołużycki, dolnołużycki, kaszubski
c) POAUDNIOWOSAOWIACSKIE
serbski, chorwacki, bułgarski, macedoński, słoweński
7
XX. DZIAAY JZYKOZNAWSTWA
LINGWISTYKA (językoznawstwo): dział nauk humanistycznych badający istotę, budowę i rozwój
języka. Wyróżnia się:
a) LINGWISTYK TEORETYCZN
b) LINGWISTYK STOSOWAN
Kierunki badań językoznawczych można połączyć w trzy następujące przeciwstawne pary:
I. JZYKOZNAWSTWO SYNCHRONICZNE: zajmuje się formą języka w danym momencie;
II. JZYKOZNAWSTWO DIACHRONICZNE: odkrywa historię języka (grupy języków) i
zmiany jego struktury na przestrzeni czasu.
III. JZYKOZNAWSTWO TEORETYCZNE: próbuje budować modele służące opisywaniu
poszczególnych języków oraz teorie dotyczące uniwersalnych aspektów języka;
IV. JZYKOZNAWSTWO STOSOWANE: usiłuje wdrażać te teorie w praktyce.
V. MAKROLINGWISTYKA lub JZYKOZNAWSTWO KONTEKSTUALNE bada dopasowanie
języka do otaczającego świata, a więc funkcje społeczne języka, proces nauki i
wzbogacania języka, procesy wytwarzania i odbioru języka.
VI. MIKROLINGWISTYKA lub JZYKOZNAWSTWO NIEZALEŻNE rozważa język jako taki, a
więc jako byt niezależny od otaczającego świata.
JZYKOZNAWSTWO SYNCHRONICZNE, TEORETYCZNE I NIEZALEŻNE JEDNOCZEŚNIE:
kierunek badań określany czasami jako LINGWISTYKA OGÓLNA lub LINGWISTYKA, bez
dodatkowych określeń, Dziedzina ta jest uważana za jądro językoznawstwa.
W skład LINGWISTYKI TEORETYCZNEJ (OGÓLNEJ) wchodzą takie dziedziny jak:
a) GRAMATYKA: nauka o zasadach budowy i odmiany wyrazów oraz o regułach składni danego
języka, wyróżnia się:
üð GRAMATYK OPISOW (synchronicznÄ…): omawiajÄ…cÄ… aktualny stan jÄ™zyka
üð GRAMATYK HISTORYCZNO-PORÓWNAWCZ (diachronicznÄ…): przedstawiajÄ…cÄ…
procesy jego zmian w czasie.
GRAMATYKA: jest to dział językoznawstwa obejmujący morfologię i składnię, jest to nauka o
strukturze języka
b) SEMANTYKA: dziedzina językoznawstwa zajmująca się analizą treści wyrażeń językowych; jest
to nauka o znaczeniu wyrazów, badająca w jakim zakresie i charakterze budowa formalna
wyrazu określa jego znaczenie
c) SKAADNIA: nauka o budowie wypowiedzeń, określa sposób służący do łączenia wyrazów w
zdania w całość gramatyczno-komunikatywną
d) FONETYKA: dział językoznawstwa badający stronę dzwiękową języka (głoski) i skupiający się
na opisie ich właściwości fizycznych
e) FONOLOGIA: dział językoznawstwa badający strukturę systemu dzwiękowego, m.in. funkcje
głosek, ich alternacje, czy ograniczenia związane z występowaniem w różnych kontekstach
f) LINGWISTYKA PORÓWNAWCZA: porównuje systemy językowe oraz bada ich historię w celu
znalezienia uniwersalnych wartości języka
g) LINGWISTYKA HISTORYCZNA: opisuje i objaśnia rozwój języków oraz ich pochodzenie
h) LINGWISTYKA STOSOWANA: umieszcza teoriÄ™ lingwistyki w takich dziedzinach jak nauka
języków obcych, tłumaczenie oraz patologia mowy
8
XXI. RELACJE JZYKOZNAWSTWA Z INNYMI DZIEDZINAMI
W INTERDYSCYPLINARNYCH NURTACH WSPÓACZESNEGO JZYKOZNAWSTWA
korzysta się z ustaleń metodologicznych nauk pokrewnych: socjologii, psychologii, etnografii,
antropologii.
Konieczne jest precyzyjne wyznaczenie zakresu badawczego, ustalenie terminologii, aby uniknąć
rozmycia granic między lingwistyką i jej pograniczami.
a) socjologia
b) polityka
c) medycyna
d) fizyka (akustyka)
e) historia
f) filozofia
g) logika
h) informatyka
i) statystyka
j) geografia
9
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Wstep do jezykoznawstwa ogolnego 6wstep do jezykoznawstawaWstep do jezykoznawstwa ogolnego1Wstep do jezykoznawstwa ogolnego 2Wstep do jezykoznawstwa ogolnego 7Wstep do jezykoznawstwa ogolnego 8Wstep do jezykoznawstwa ogolnego 9Wstep do jezykoznawstwa ogolnego 5Wstep do jezykoznawstwa ogolnego310 Wstep do prawoznawstwaWstęp do pakietu algebry komputerowej Maple2006 06 Wstęp do Scrum [Inzynieria Oprogramowania]Wstęp do magiiRenesans Wstęp do epoki Podłoże społeczno polityczne ~5C5więcej podobnych podstron