plik


Celem ka|dej terapii rodzin jest wywoBywanie w niej zmiany. Istota i tre[ tej zmiany okre[lane s r|nie w zale|no[ci od podej[cia teoretycznego; od sposobw rozumienia mechanizmw funkcjonowania rodziny i procesu terapii. Przegld teorii, z ktrych wywodz si r|ne podej[cia terapeutyczne mo|e przyczyni si do skuteczniejszej pracy przede wszystkim w dalszym etapie zdrowienia i odbudowywania wizi. PSYCHOANALITYCZNA TERAPIA RODZINNA W tzw. rozwojowych, ,,historycznych" (za A. Pohorecka w ,,Terapia Rodzinna") podej[ciach do terapii rodzin widoczny jest wpByw my[lenia psychodynamicznego na rozumienie mechanizmw funkcjonowania rodziny oraz na formuBowanie celw terapii. Za prekursora terapii rodzinnej uwa|any jest Ackerman. Kluczowe pojcie w jego koncepcji to ,,rola". Termin ten Bczy procesy |ycia wewntrznego jednostki z procesami zwizanymi z jej spoBeczn aktywno[ci. Rola w ujciu Ackermana jest synonimem ,,ja spoBecznego". Dla utrzymania to|samo[ci jednostki niezbdne jest zachowanie to|samo[ci rodziny jako grupy. Poczucie to|samo[ci warunkowane jest pewn staBo[ci zachowaD czBonka rodziny, ktra uwzgldnia zmiany rozwojowe i zmiany zewntrzne. Gitko[ i przystosowawczo[ rl w rodzinie jest istotna dla zachowania staBo[ci. Przystosowanie rl wymaga podobieDstwa (symetryczno[ci) lub uzupeBniania si (komplementarno[ci) ich ukBadu w rodzinie. Zmiany same w sobie nie musz prowadzi do konfliktw. Mog by rozwojowe lub nie, w zale|no[ci od tego, jak zostan wykorzystane. Rozwj zale|y od: zdolno[ci akomodacji do nowych do[wiadczeD, tworzenia nowych poziomw komplementarno[ci w ukBadzie rl rodzinnych, poszukiwania sposobw rozwizywania konfliktw, budowania pozytywnego obrazu ,,JA", podtrzymywania podstawowych form obrony przed lkiem i dostarczania oparcia. StaBe przystosowanie si do nowych rl jest istotne dla zdrowia jednostek i caBej rodziny. ZaBamanie si komplementarno[ci rl, nadmierna ich sztywno[ i niezgodno[ w ich rozumieniu prowadz do problemw. Ludzie bywaj zbyt sztywni lub nadmiernie pBynni w postrzeganiu rl. Celem terapii jest ustanowienie rwnowagi pomidzy nadmiernie sztywnym lub zbyt pBynnym wypeBnianiem rl, ktra pozwoli na pewn kontynuacj starych zachowaD i rwnocze[nie otwarto[ na nowe do[wiadczenia. Terapeuta ma by nastawiony na rozwizanie patologicznego konfliktu, redukcj lku oraz wspieranie funkcjonujcych w rodzinie siB, dziaBajcych w kierunku uzyskania zdrowia emocjonalnego (nie wystarczy tu tylko zmiana sposobu porozumiewania si, niezbdna jest zmiana wzajemnych postaw, niekiedy warto[ci). Terapia powinna trwa a| do momentu, w ktrym czBonkowie rodziny zaczn si odnosi do siebie w nowy sposb. Najwa|niejsze zaBo|enia podej[cia psychoanalitycznego w terapii rodzin to: - patologia lokalizowana jest w obrbie zjawisk intrapsychicznych jednostek pozostajcych w kontakcie, - symptomy zaburzenia pochodz z nie[wiadomo[ci konfliktw wewntrznych i lku (prba poradzenia sobie), - baz patologii jest nieprawidBowy charakter wczesnych relacji z obiektem i zahamowany rozwj ego poszczeglnych osb, zwBaszcza maB|onkw, - relacje, w ktre wchodz ludzie w dorosBym |yciu, s zdeterminowane charakterem zwizkw z wa|nymi postawami we wczesnych etapach rozwoju i konfliktami wewntrznymi. Podej[cie psychoanalityczne koncentruje si na charakterze zwizku, w jaki wchodz ludzie doro[li ze wspBmaB|onkiem i dzieckiem. Nie zajmuje si caBym ukBadem wzajemnych relacji. Ju| sam wybr partnera jest nieprzypadkowy, chocia| jego istotne motywy s nie[wiadome. Z psychoanalitycznego punktu widzenia jako[ maB|eDstwa i rodziny, jak tworz doro[li ludzie, jest zdeterminowana rozwojem osobowo[ci w rodzinach pochodzenia. Rodzina bdzie zdrowa i harmonijna, je|eli maB|onkowie s zdrowi i dojrzali, czyli: - potrafi tolerowa niezale|no[ partnera i okresowe frustracje, a tak|e nie speBnia wszystkich jego |yczeD, - wspBpracuj ze sob bez wdawania si w walk siB, poniewa| partnera widz jako rwnego sobie, - wyra|aj podziw, zauwa|aj sukcesy wspBmaB|onka, wczuwaj si w jego troski i cierpienia, - ciesz si z odczu erotycznych w kontaktach z partnerem bez obaw i poczucia winy; ich kontakty s otwarte i spontaniczne, - jako rodzice potrafi wspBpracowa ze sob bez rywalizacji o uwag i uczucia dzieci, popieraj ich indywidualno[ i rozwj (Strean). Uznaje si, |e rodziny, podobnie jak jednostki, przechodz stadia rozwoju, a tak|e mog podlega fiksacji i regresji. Gdy nie podlegaj szczeglnym naciskom, na ogB funkcjonuj sprawnie. Wielko[ stresu, jaki mo|e znie[ rodzina, zale|y od stopnia jej rozwoju i typu fiksacji jej czBonkw. W sytuacji stresu nie tylko ponownie do[wiadcza starych konfliktw, ale mo|e powrci do starych, sztywnych, dysfunkcjonalnych wzorcw radzenia sobie. Wymieniane s nastpujce wBa[ciwo[ci zaburzonych rodzin: dyfuzja granic interpersonalnych, niejasne identyfikacje, satysfakcje uzyskiwane z fantazji, a nie z realno[ci, trudno[ci w radzeniu sobie z separacj i utrat, prby zachowania dawnych, czsto fantazyjnych rodzajw zwizku, prby manipulowania innymi czBonkami rodziny w celu zachowania sztywnej ich wizji. Celem psychoanalitycznej terapii rodzinnej jest zmiana osobowo[ci czBonkw rodziny tak, by byli zdolni do kontaktowania si ze sob, jak ze zdrowymi osobami, na bazie aktualnych realiw, a nie na podstawie wyobra|eD z przeszBo[ci (uzyskanie niezale|no[ci, doprowadzenie do autonomicznego rozwoju niezale|nego od rodziny pochodzenia). Terapeuta psychoanalityczny, niezale|nie od tego czy pracuje z pojedyncz osob, par czy caB rodzin, nastawiony jest na rekonstrukcj osobowo[ci jednostki z uwzgldnieniem historii jej ksztaBtowania. W tej orientacji rozumienie problemw rodziny alkoholowej polegaBoby na specyficznym doborze partnerw na zasadzie komplementarnej wzgldem nieu[wiadamianych i niezaspokojonych potrzeb i tworzenie zaburzonego zwizku. Alkoholik jako osoba zale|na, z tendencj do odreagowywania swoich lkw, wchodzi w zwizek z osob dominujc, ktra ma rwnie| nierozwizany problem zale|no[ci i usiBuje go ,,zaBatwi" poprzez wybr sBabego m|a, ktrego zale|no[ wzmacnia jej samoocen (za A. KBodeckim). Wynika z tego, |e ,,|ona alkoholika" jest przedstawiana jako patologiczna osobowo[ z konfliktami zale|no[ciowymi i zespoBami potrzeb, ktre prowadz do wyboru partnera uzale|nionego lub predysponowanego do uzale|nieD. Ich wzr relacji to wybr partnera nie mogcego zaspokoi potrzeb zale|no[ciowych, zdominowanie go przez przejcie rl porzuconych przez niego z powodu picia, nastpnie za[ agresja i obwinianie go za niezaspokajanie potrzeb. Gdy m|, np. z powodu picia nie daje sobie rady z ekonomicznymi obowizkami wobec rodziny zmienia si ukBad siB midzy partnerami: |ona reaguje wrogo[ci, m| za[ wstydem, poczuciem winy, ucieczk w picie. W razie zaprzestania picia m| ,,zyskuje" na pozycji spoBecznej, za[ |ona nie mo|e ju| gra osoby nieszcz[liwej, ktra musi podoBa tylu obowizkom. Leczenie jednego z partnerw zwykle powoduje nasilenie u drugiego objaww w celu utrzymania status quo w rodzinie. TERAPIA RODZINNA BAZUJCA NA DOZWIADCZANIU Jej wiodcymi przedstawicielami s Whitaker, Satir i Kempler. Nie ma spjnej podstawy teoretycznej. Jest zastosowaniem pewnej wizji czBowieka jako istoty wolnej, do[wiadczajcej siebie i [wiata w indywidualny, niepowtarzalny sposb, zdolnej do kontaktowania si z ludzmi przez przekazywanie uczu. Nurt terapii rodzinnej bazujcej na do[wiadczaniu zajmuje si tym, w jaki sposb dysfunkcjonalne rodziny mog przyczynia si do blokowania rozwoju potencjalnych mo|liwo[ci jej czBonkw i pomaganiem tym osobom w osiganiu rozwoju. Kluczowym mechanizmem zaburzenia w rodzinach dysfunkcjonalnych jest zaprzeczanie impulsom i tBumienie uczu. Takie rodziny poszukuj raczej bezpieczeDstwa, a nie satysfakcji. DziaBaj w sposb automatyczny, nie dokonujc [wiadomych wyborw. Przyjmuj niesprawdzone zaBo|enie, |e konfrontacja emocjonalna mo|e doprowadzi do chaosu w rodzinie. Wywieraj presj na swoich czBonkw w kierunku zachowania lojalno[ci i sztywnej spjno[ci, kosztem poczucia zgodno[ci z indywidualnym sposobem do[wiadczania. Panuje w nich atmosfera emocjonalnego dystansu, chBodu uczuciowego. CzBonkowie rodziny s ze sob z poczucia obowizku lub z przyzwyczajenia. Nie tylko przestaj si dzieli ze sob swoimi autentycznymi prze|yciami, ale nie potrafi tak|e dobrze kontaktowa si z wBasnymi wewntrznymi do[wiadczeniami. Dlatego w ich sposobie komunikowania si mo|na znalez wiele niespjno[ci na poziomie werbalnym, jak rwnie| niespjno[ci komunikatw werbalnych z niewerbalnymi. ReguBy, ktrymi kieruj si rodziny zaburzone, s zbyt sztywne lub niejawne. Celem terapii rodzinnej w tym ujciu jest rozwj ka|dej osoby, a nie przywracanie stabilno[ci. Rozwj ma si odbywa w kierunku uzyskiwania wikszej swobody wyboru, wikszej wewntrznej integracji, mniejszej zale|no[ci od innych. Cele wspierajce to poszerzanie mo|liwo[ci wchodzenia w autentyczne relacje z czBonkami rodziny, wra|liwo[ na potrzeby wBasne i innych. Wa|nym mechanizmem zmiany jest odblokowanie oporu przed do[wiadczaniem. Przedstawiciele tej szkoBy uznaj, |e ludzie w istocie swojej s zdolni do miBo[ci, twrczo[ci, produktywno[ci, rado[ci. Terapia bazujca na do[wiadczaniu w najwikszym stopniu, w porwnaniu z innymi szkoBami, uznaje odrbno[, indywidualno[, a tak|e pragnienia i cierpienia pojedynczej osoby. BEHAWIORALNA TERAPIA RODZINNA W koncepcjach behawioralnych zaburzenie lokalizowane jest na poziomie zachowaD jednostki, traktowanej jako istoty reagujcej na bodzce o charakterze spoBecznym, ale jednocze[nie bdcej zrdBem bodzcw dla drugiego czBowieka. Behawioralna terapia rodzinna to terapia pary maB|eDskiej lub terapia diady: zaburzone dziecko rodzic. MaB|onkowie traktowani s jako dwie osoby, ktre stymuluj si w rwnym stopniu, wzajemnie dostarczaj sobie nagrd i kar. Wiodcymi przedstawicielami behawioralnej terapii maB|eDskiej s: Margolin, Jacobson, Weiss, Stuart. W dBugotrwaBych, bliskich zwizkach, takich jak maB|eDstwo, partnerzy stale, wzajemnie na siebie wpBywaj, kontrolujc siebie. Kontrola jest wzajemna i koBowa (teoria wymiany spoBecznej Thibauta i Kelleya). Para mo|e zarwno nagradza siebie, jak i kara. MaB|onkowie dostarczaj sobie dbr wszelkiego rodzaju: seksualnych, emocjonalnych, komunikacyjnych, materialnych. Pary usatysfakcjonowane funkcjonuj wedBug schematu pozytywnej kontroli, a niezadowolone wedBug schematu kontroli awersyjnej. W pocztkowych fazach trwania maB|eDstwa zachowania maB|onkw maj najwiksz warto[ wzmacniajc. Partnerzy zwykle oczekuj, |e stan taki bdzie trwaB niezale|nie od upBywu czasu. Niezgodno[ midzy oczekiwaniami a realno[ci staje si pierwszym, najbardziej powszechnym, powodem braku satysfakcji w maB|eDstwie. Mechanizmy doprowadzajce do zaburzeD pary maB|eDskiej s nastpujce: - Wraz z upBywem czasu, zachowania, ktre byBy dawniej wzmacniajce pozytywnie, utraciBy t warto[. Partnerzy mog nie szuka nowych zachowaD, ktre okazaByby si wzmacniajce dla wspBmaB|onka lecz pozostawa przy dawnych. - Deficyty w zmianach zachowania. PrzykBady nieumiejtno[ci zmiany zachowania najwyrazniej ujawniaj si w sytuacjach konfliktowych. MaB|onkowie nie potrafi jawnie mwi o konfliktach, nie ucz si konstruktywnego ich rozwizywania, nie zmieniaj wBasnych zachowaD wzgldem partnera. Dostarczaj sobie nawzajem coraz mniej wzmocnieD pozytywnych, a tym samym zwizek staje si dla obu stron mniej atrakcyjny. Awersyjna kontrola dominuje nad wzmocnieniami pozytywnymi. Najbardziej typowymi formami awersyjnej kontroli s: kBtnia, pBacz, grozby, odrzucenie. - Kolejnym, istotnym powodem zaburzenia jest brak umiejtno[ci adekwatnego porozumiewania si, zwBaszcza rozmawiania o potencjalnych zrdBach satysfakcji, wyra|ania emocji pozytywnych i negatywnych w formie mo|liwej do zaakceptowania przez wspBmaB|onka, zdolno[ci dostarczania wsparcia i zrozumienia oraz szczegBowych umiejtno[ci zwizanych z rozwizywaniem problemw. Dokonujc analizy funkcjonowania pary maB|eDskiej nale|y tak|e uwzgldni aktualne i potencjalne zrdBa wzmocnieD dla obojga maB|onkw poza maB|eDstwem, takie jak: kariera zawodowa, konkurencyjny partner, grupa towarzyska. Alternatywy mog by na tyle silne, |e przyczyni si do zerwania zwizku. Celem behawioralnej terapii rodzinnej jest wic modyfikacja zachowaD symptomatycznych (nauczenie zachowaD alternatywnych, a nie tylko proste wyeliminowanie). Po etapie diagnozy cel formuBowany jest najcz[ciej w kategoriach zmiany obserwowalnych zachowaD. Terapia zmierza zwykle do zwikszenia pozytywnych, wzajemnych wzmocnieD. MaB|onkowie ucz si tak|e zmiany wzajemnego sposobu postrzegania i modyfikacji nierealistycznych oczekiwaD partnerw. Zgodnie z t koncepcj, w maB|eDstwach alkoholowych niektre wyuczone, wystpujce w nich, wzorce interakcji, podtrzymuj nadmierne picie. Charakteryzuje je wzajemne unikanie si partnerw oraz bardzo czsto awantury na tle picia. Stuart okre[la ten wzr jako ,,negatywne przypatrywanie si sobie". Oznacza to interakcje maB|eDskie, w ktrych jedno z maB|onkw systematycznie wypunktowywuje (spojrzeniem, u[miechem, docinkiem) okre[lone, negatywne zachowanie partnera, a jednocze[nie caBkowicie ignoruje zachowania pozytywne. Prawa warunkowania instrumentalnego pozwalaj przewidzie, |e wypunktowywane zachowania alkoholowe s w ten sposb wzmacniane i staj si coraz czstsze. Z drugiej strony zachowania pozytywne (odmawianie wypicia alkoholu, wej[cie w towarzystwo niepijce, spdzanie czasu z dziemi), je|eli s ignorowane wygasaj i staj si coraz rzadsze. KOMUNIKACYJNA TERAPIA RODZINNA SzkoBa komunikacyjna inspirowana jest ogln teori systemw, cybernetyk, teori informacji. Jej oryginalnym wkBadem w wyja[nianie patologii jest zwrcenie uwagi na znaczenie komunikacji, zwBaszcza na jej formalne aspekty. CzoBowymi przedstawicielami szkoBy s: Jackson, Rislin, Satir, Haley, Weakland, Watzlawik oraz Bateson (koncepcja podwjnego wizania). Rodzina traktowana jest jako system otwarty, zdolny do utrzymywania homeostazy. Istotne jest to, co dzieje si pomidzy czBonkami rodziny, a szczeglnie komunikacja midzy nimi. Podstaw do zrozumienia wydarzeD w rodzinie jest analizowanie efektw porozumiewania si. Aksjomaty komunikacji (zaBo|enia te maj podstawowe znaczenie dla zrozumienia komunikacji zaburzonej i niezaburzonej): - Ludzie pozostajcy ze sob w kontakcie, nie mog nie porozumiewa si. Patologiczne s wszelkie prby unikania porozumiewania si. - Ka|dy komunikat peBni funkcj sprawozdawcz (aspekt tre[ciowy) i relacyjn (aspekt ustosunkowania si). Bardzo du|e znaczenie maj tu przekazy niewerbalne (czasem decydujce o tym, jak zostanie odebrany komunikat). W zdrowych zwizkach aspekt tre[ciowy porozumiewania si przewa|a nad aspektem ustosunkowania si. - W rodzinach przekazy o relacjach zorganizowane s w postaci reguB. ReguBy organizuj interakcj pomidzy czBonkami rodziny i zabezpieczaj jej homeostatyczn rwnowag. Mechanizm homeostazy jest te| odpowiedzialny za opr przed zmian. - Istot relacji pomidzy dwiema osobami jest przypadkowa punktacja sekwencji wydarzeD. Ludzie maj skBonno[ do traktowania wBasnego zachowania wyBcznie jako reakcji (skutek) na zachowanie partnera (przyczyna), natomiast wzr porozumiewania si midzy ludzmi ma charakter koBowy, a nie linearny, typu przyczyna skutek. - Ludzie komunikuj si midzy sob werbalnie i niewerbalnie. - Wszystkie interakcje maj charakter komplementarny lub symetryczny. Komplementarny to taki, w ktrym osoba inicjuje akcj, wymaga, poucza, opiekuje si, kontroluje zwizek lub pewne jego obszary, druga za[ ulega, podporzdkowuje si, korzysta z opieki. Zachowania jednego z partnerw uzupeBniaj zachowania drugiego. W relacji symetrycznej partnerzy d| do wzajemnego odzwierciedlania zachowaD. Jest to pozycja rwno[ci obu osb. Relacje komplementarne i symetryczne mog by niezaburzone i zaburzone. Oglnym celem rodzinnej terapii komunikacyjnej jest zmiana, podtrzymujcych symptomatyczne zachowanie, wzorw komunikacji w rodzinie. Gorad, jeden z przedstawicieli tej szkoBy, badajc styl komunikacji pomidzy osob uzale|nion od alkoholu a partnerk, zauwa|yB, |e przekazy stosowane przez nich maj charakter jednostronny (,,one- up" lub informacja bezzwrotna). Alkoholik u|ywa tego stylu, aby uzyska kontrol nad sytuacj, jego partnerka za[ w celu kontroli i dominacji. Poniewa| style komunikacji w rodzinie z problemem alkoholowym s wysoce rywalizacyjne maB|eDstwo nie funkcjonuje dobrze zadaniowo w osiganiu wsplnych celw. Ich wzr komunikacji uzupeBnia si w sztywny sposb i symetrycznie wypeBnia. STRUKTURALNA TERAPIA RODZINNA Twrc strukturalnej terapii rodzinnej jest Minuchin. WedBug niego, najwa|niejszym zadaniem terapeuty jest doprowadzenie do takiej zmiany struktury rodziny, aby byBa ona zdolna do samodzielnego radzenia sobie z problemami. Struktura rodziny jest zespoBem funkcjonalnych wymagaD, ktre organizuj sposb zachodzenia interakcji pomidzy czBonkami rodziny. Rodzinn struktur podtrzymuj cz[ciowo uniwersalne, a cz[ciowo zwyczajowe przymusy. Tak uniwersaln zasad jest konieczno[ utrzymania pewnej hierarchii. Istnieje te| szereg szczegBowych zasad charakterystycznych dla danej rodziny, zale|nych od jej historii, wzajemnych oczekiwaD. CaBy system rodziny podzielony jest na subsystemy. Poszczeglni jej czBonkowie mog Bczy si ze sob do wykonania r|nych zadaD. Subsystemem mo|e by pojedyncza osoba, diada lub wiksza grupa. Granice interpersonalne s niewidzialnymi barierami, ktre otaczaj subsystemy i caB rodzin. SBu| ochronie, odrbno[ci i autonomii poszczeglnych subsystemw. Granice interpersonalne mog by sztywne (system niezaanga|owany), zatarte (pBynne, system spltany) i jasne. Zaburzenie zaczyna rozwija si, kiedy struktura rodziny jest za maBo elastyczna, uniemo|liwia jej przystosowanie si do zmian rozwojowych lub wymogw otoczenia (zbyt pBynne lub sztywne granice midzy subsystemami). Celem terapii strukturalnej jest nastawienie na zmian struktury rodziny, co z kolei wpBywa na modyfikacje zachowaD, a tak|e do[wiadczeD jej czBonkw. Zadaniem terapeuty nie jest rozwizanie bie|cego problemu rodziny lecz pomoc w modyfikowaniu jej funkcjonowania, by byBa zdolna do samodzielnego rozwizania aktualnego i nastpnych problemw. STRATEGICZNA TERAPIA RODZINNA Terapia strategiczna bywa tak|e nazywana terapi nastawion na rozwizanie problemu, wykorzystujc paradoks, skoncentrowan na metodzie, krtkoterminow. Niektrzy przedstawiciele szkoBy komunikacyjnej, np. Halley, Watzlawik, Weakland, zaczli wypracowywa now technologi pracy z rodzinami, wykorzystujc po[rednie, paradoksalne metody oddziaBywania. Terapia strategiczna przyjmuje wszystkie podstawowe zaBo|enia oglnej teorii systemw oraz podstawowe tezy teorii komunikacji. Rodzina ujmowana jest jako system interpersonalny, analogicznie do otwartego systemu cybernetycznego. Problemy indywidualne traktowane s jako manifestacja zaburzenia systemu rodzinnego. Objaw osoby zidentyfikowanej jako pacjent (nie jest ofiar rodziny) wcale nie musi by najwa|niejszym aspektem funkcjonowania rodziny. Istotniejsze jest to, w jaki sposb rodzina funkcjonuje, podtrzymujc ten objaw. Terapeuci strategiczni konsekwentnie przyjmuj cyrkularny model dla wyja[nienia zaburzeD interpersonalnych, odrzucaj linearn przyczynowo[. Std te| symptom nie jest spowodowany |adnym specyficznym wydarzeniem, jest po prostu cz[ci bBdnego koBa interakcji rodzinnych. Terapeuci strategiczni nie interesuj si przeszBo[ci poszczeglnych osb, histori rodziny czy powstawania zachowania symptomatycznego. Zgodnie z ogln teori systemw, rodzina rozpatrywana jest jako system w dynamicznym napiciu midzy zachowaniem stabilno[ci a zmian. Rodziny zaburzone maj tendencj do zachowania stabilno[ci niezale|nie od naciskw zewntrznych i zmian rozwojowych, a w sytuacji kryzysu do przejawiania dotychczasowych zachowaD, nasilania ich. Dla zachowania sztywnej homeostazy rodziny zaburzone podtrzymuj mit o idealnym funkcjonowaniu bez walk, o niezwykBej solidarno[ci rodzinnej. Rodziny patologiczne nie s tak|e w stanie zaakceptowa ani symetryczno[ci ani komplementarno[ci relacji. Dyskwalifikowane s prby ustanowienia trwaBych zwizkw obu typw. GBwnym celem terapii strategicznej jest rozwizanie problemu prezentowanego przez rodzin. ZakBada si, |e zmiana patologicznej sekwencji zdarzeD w rodzinie podtrzymujcej symptom, poprawi jej funkcjonowanie. W powy|ej przedstawionym przegldzie szkB psychoterapii rodzinnej zaprezentowaBam jedynie gBwne ich nurty. Uwa|am, |e cele jakie stawiaj sobie terapeuci rodzinni s po|dane i mo|liwe do wykorzystania w terapii rodzin alkoholowych. Koncepcje te mog dobrze sBu|y do wyja[niania procesw zachodzcych w rodzinie, natomiast mniej u|yteczne s same techniki pracy.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Psychologia Psychoanalityczna terapia rodzinna
ART Psychodrama w terapii zaburzeń odżywiania
Psychoterapia dla rodzin chorych psychicznie
Psychoanaliza i terapie psychoanalityczne
czy psychoterapeuta zastapi rodzine
PSYCHOLOGIA MAŁŻEŃSTWA I RODZINY WYKŁAD 2 2110 2000

więcej podobnych podstron