293017237

| 3. Podstawy selekcji" 16

W ■ Podstawy selekcji

Jak już wspomniano celem pracy hodowlanej jest genetyczne doskonalenie zwierząt w wyznaczonym kierunku. Trudno jest doskonalić zwierzęta już urodzone, ale można doskonalić populację w ten sposób by następne pokolenia przewyższały pokolenie rodzicielskie pod względem interesujących cech. Dokonuje się tego przez stosowanie dwóch narzędzi: selekcji i kojarzenia.

Selekcja (selection)

Selekcją określa się proces, w czasie którego zapada decyzja, które zwierzęta zostaną rodzicami następnego pokolenia. Powszechnie spotykamy się z selekcją naturalną, która występuje zarówno w świecie zwierząt dzikich jak i udomowionych. Przykładem mogą być letalne wady genetyczne, które w naturalny sposób pozbawiają osobniki możliwości pozostania rodzicami. W rękach hodowcy jest natomiast selekcja sztuczna - to on podejmuje decyzje selekcyjne. Przez brakowanie pozbawia część zwierząt możliwości pozostania rodzicami dając tym samym pozostałym zwierzętom możliwość spłodzenia potomstwa, które z czasem zastąpi ich miejsce w populacji.

Idea, która przyświeca selekcji to przeznaczenie do reprodukcji zwierząt o najlepszych zestawach genów tak by następne pokolenie przeciętnie przewyższało pokolenie rodzicielskie pod względem wartości genów. Zwierzęta posiadające najkorzystniejsze zestawy genów to zwierzęta o najwyższej wartości hodowlanej.

Wartość hodowlana to wartość genów osobnika dla jego potomstwa

Decyzje selekcyjne podejmowane są na podstawie różnych kryteriów. Najprostszym jest fenotyp zwierzęcia. Jeśli decyzja selekcyjna jest podejmowana tylko i wyłącznie na podstawie fenotypów to tym samym ignoruje się informacje rodowodową, fenotypy pełnego i półrodzeństwa selekcjonowanych osobników. Skuteczność takiej selekcji wynika bezpośrednio z siły, z jaką fenotyp zwierzęcia jest związany z jego wartością hodowlaną a wskaźnikiem mierzącym tę siłę jest poznana już odziedziczalność.

Wartość hodowlana (breeding value)

W przypadku cech ilościowych, czyli warunkowanych przez dużą liczbę par alleli, nie jest praktycznie możliwe poznanie genotypu każdego osobnika i określenia wielkości efektów wszystkich posiadanych przez niego genów. Dlatego jedynym sposobem poznania przybliżonej wartości genetycznej - oszacowania wartości hodowlanej osobnika - jest stosowanie metod statycznych, które ułatwiają dokładne porównanie fenotypów zwierząt. Uzyskaną w ten sposób wartość określa się mianem szacowanej wartości hodowlanej (estimated breeding value - EBV). W przytłaczającej większości cech i populacji szacuje się wartość hodowlaną uwzględniając jedynie występowanie zmienności genetycznej addytywnej.

Przykład 14. Mysz 1 w momencie odstawienia posiadała masę 22g, a mysz 3 odpowiednio 30g (ciąg dalszy przykładu z rozdziału pierwszego). Zatem różnica między fenotypami tych zwierząt wynosi 8g. Nie posiadając żadnych innych dodatkowych informacji na ten temat możemy oczekiwać, że część tej różnicy wynika z różnicy w genetycznej addytywnej wartości genotypów tych myszy. Pozostała część różnicy między fenotypami tych zwierząt jest zaś prawdopodobnie wynikiem działania innych czynników. Przyjmując, że h²dla tej cechy wynosi 0,2 należy oczekiwać, że myszy te różnią się pod względem genetycznym addytywnym w wysokości 0,2*8=1,6g.

Znając wartość współczynnika odziedziczalności można w przybliżeniu określić wartość hodowlaną zwierzęcia lub grupy zwierząt w oparciu o następujący wzór: