4587759598

pasterzem gorliwym i lubial się zajmować naukami, pisał dzieła religijne i polityczne”¹²⁸, jak np. Electio JoatmiśIII et prudentiae... (Kraków 1676), Tractałus de auctori-tatae Romani Pontifices in temporalibiis et episcoporum potestate (Warszawa b.r.). Zbiór powinności chrześcijańskiej świeckiego i duchownego stanu (Warszawa 1864). Śląskim czytelnikom dal się poznać przez swoje rozmyślania (trzykrotnie wydawane): Abrys doczesnej Szczęśliwości między cieniami ludzkiego nieukontentowania na widok wystawiony dla pożytku duchownego... (Warszawa 1685)¹²⁹. Witwicki, reprezentujący panujący u schyłku XVII w. moralizm. zwracał uwagę w swoim 20-rozdziałowym traktacie na próżność i znikomość doczesnego szczęścia. Pisał tak: ..żadna nauka ani filozofia. ani polityka nie zaspokajają człowieka... życie podobne jest do komedii. Kto ma na świecie co własnego? Kto ma więcej nad słowa i ceremonie. Pamiętaj, że świat nie dla ciebie, tylko ty dla świata”¹³⁰.

Wśród popularnych w XVII w. rozmyślań, opartych na niedzielnych i świątecznych tekstach Ewangelii, czytelnicy śląscy używali także dwóch tłumaczeń, dokonanych przez jezuitę Franciszka Iworskiego (1648—1700): Roku niebieskiego albo przewodnika do szczęśliwej wieczności... (Kalisz 1697—1698)¹³¹ i Roku niebieskiego... część trzecia (Kalisz 1697)¹³². Iworski, profesor gramatyki, retoryki, misjonarz (30 lat pracy na misjach)¹³³, przełożył je z 4-tomowego dzieła również jezuity, Jana Nadasiego z Tyrna-wy*³⁴. pierwszym tłumaczeniu poddawał uwadze medytację tekstów ewangelicznych przewidzianych według kalendarza liturgicznego na miesiące: styczeń, luty, marzec, kwiecień, maj i czerwiec, a w drugim na lipiec, sierpień i wrzesień.

Niespokojne czasy kontrreformacji śląskiej, obfitujące w wojny i zamieszki, nieodłącznie wiązały się z eschatologicznymi zainteresowaniami. Tym też można tłumaczyć obecność w bibliotece trzebnickiej rozmyślań właśnie z tego zakresu: Stan dusz cierpiących w czyśćcu y jeich przeciw Dobrodzieiom wdzięczność. Rozmyślania v rozmaite przykłady do rzeczy należące... (Poznań 1649)¹³⁵. Jest to przekład z języka hiszpańskiego książki jezuity Marcina Roa, którego dokonał żyjący w XVII w, bernardyn, bakałarz i kaznodzieja poznańskiego konwentu Stanisław Dydak Meler¹³⁶.

Z całej literatury ascetyczno-dewocyjnej świeccy najchętniej sięgali po hagiografię, gdyż żywoty świętych były najbardziej propagowane i to przede wszystkim przez czołowych rzeczników kontrreformacji, jakimi byli jezuici. Działo się to nie bez przyczyny. Przykłady z życia świętych i błogosławionych, dających wobec innowierców protestanckich świadectwo głębokiej wiaty w dogmaty katolickie, przywiązania do Kościoła i szczególnego nabożeństwa do Matki Boskiej, sprawiały, że ta właśnie literatura pełniła znakomicie funkcję przekaźnika ascetycznych ideałów. Podkreślała z całą mocą postawy religijne i moralne życia katolickiego, stąd też weszła najgłębiej w społeczeństwo. Niestety, spośród tego rodzaju literatury nie udało się odnaleźć na Śląsku najsławniejszej wtedy pozycji, tj. Żywotów Świętych Starego i Nowego Zakonu na każdy dzień przez cały rok, wybranych, mających w Polsce aż 33 wydania. Stało się to prawdopodobnie wskutek ich zaczytania. Trzeba też ciągle pamiętać o braku badań bibliotecznych księgozbiorów Śląska.

W bibliotece uniwersyteckiej we Wrocławiu zachował się inny druk hagiograficzny: Tutelaris Silesiae seu de vita rebusąue praeclare gestis B Cesłai Odrovansi... (Wrocław

¹²⁸    F. M. Sobie szcza ńsk i, Witwicki Stanisław bp., w: Encyklopedia powszechna, t. 27, Warszawa 1867, 322—323.

¹²⁹    H. Szwejków ska. Biblioteka klasztoru. 71.

¹³⁰    S. Witwicki, Abrys doczesnej szczęśliwości (...), Warszawa 1685, 187.

¹³¹    H. Szwejkowska, Biblioteka klasztoru, 50.

¹³²    Tamże, 50.

¹³³    R. Jałbrzy kowski. Iworski Franciszek, w: Podręczna encyklopedia kościelna,17—18. Warszawa 1909,222.

¹³⁴    J. Niedzielski, NadasiJan (1613—1679), w: Podręczna encyklopedia kościelna. t. 22— 23, Warezawa 1912,286—287.

¹³⁵    H. Szwejkowska, Biblioteka klasztoru, 69.

¹³⁶    F. M. Sobieszczański, Meler Dydak Stanisław, w: Encyklopedia powszechna, t. 18, Warszawa 1864, 330; zob. teżM. Wiszniewski: Historia literatury polskiej, t. 9, Kraków 1857, 189.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
218 KS. LECH NOWAK(10) Kalliopei słowieńskiej Zygmuntowi III, na stolicę polską wstępującemu (Kraków
220 KS. LECH NOWAK(12) ski), profesorem i rektorem, który przełożył również Łukasza Pinellego:
222 KS. LECH NOWAK(14) grafiipolskiej108 nic więcej nic udało się odnaleźć. Rozpoczął swoją
226 KS. LECH NOWAK(18) Hińczę SocietatisJesu opisany. Przydana iesty Zabawa przy Mszy tegoż authora.
210 KS. LECH NOWAK(2) źródeł: do Biblii i Patrystyki, sprawiły, że polskie środowisko kaznodziejskie
228    KS. LECH NOWAK    (20) bardzo licznych odbiorców. Był wśró
212 KS. LECH NOWAK(4) (1612—1683), znanego teologa, filozofa, profesora i rektora Akademii Krakowski
214 KS. LECH NOWAK(6) zaszedł i tak wiele Dusz zawiódł 31. Jako kaznodzieja późnego baroku dbał o
216 KS. LECH NOWAK(8) 1680), Vita et mors gloriosi R. P. Męciński S. J. (Kraków 1661) czy też In his

więcej podobnych podstron