Tekst Maxa Webera Parlament i rząd w nowym ładzie Niemiec" (którego fragmenty drukujemy poniżej) ukazał się w maju 1918
roku, dosłownie na kilka miesięcy przed ich kapitulacją. Można więc odnieść wrażenie, że ten genialny socjolog przewidział
nieuchronną dla Niemiec katastrofę i wybiegając w przyszłość chciał w swym tekście zarysować podstawowe założenia, na których
miała się wesprzeć nowa, powojenna republika. Tymczasem niezwykła osobowość Webera łączyła w sobie tyleż samo naukowej
przenikliwości, ile politycznej krótkowzroczności.
Kiedy armia Hindenburga i Ludendorffa skutecznie spychała carskie oddziały w głąb Rosji, Weber z entuzjazmem witał kolejne
zwycięstwa i wręcz sam rwał się do walki. Ta wojna była dla niego ze wszech miar słuszna i usprawiedliwiona. Niemcy walczyły
0 zachowanie swego mocarstwowego statusu w Europie, swej narodowej godności wobec Francuzów i Anglików, ale jednocześnie
występowały w obronie najwyższych wartości europejskiej kultury, zagrożonych przez wschodnich barbarzyńców.
Kiedy Weber pisał swój tekst, nie myślał wcale o kapitulacji Niemiec, ale o ich reformie i wzmocnieniu instytucji demokratycznych
w państwie. Wierzył, Że tylko w taki sposób Niemcy będą mogły wygrać wojnę. Z obiektywnego punktu widzenia był to pomysł
niedorzeczny, bowiem trudno sobie wyobrazić wewnętrzną reformę państwa w stanie wojny. Pian ten jednak miał własną logikę
1 cieszył się powszechnym uznaniem wśród liberalnych środowisk politycznych.
Dyłetantyzm cesarza Wilhelma II zagrażał egzystencji narodu. Istniała pilna potrzeba radykalnej zmiany ustroju. Jak jednak
zbudować system demokratyczny w kraju, w którym nie ma ku temu żadnych podstaw? - oto dylemat, przed którym stanął Max
Weber. Zdecydował się na rozwiązanie pośrednie pomiędzy demokracją a dyktaturą, systemem parlamentarnym a silnym, chary
zmatycznym przywódcą. Nigdy też nie wyzwolił się od sentymentu, jaki żywił do angielskiego systemu politycznego. Ironią historii
był fakt, że wysuwane przez Webera projekty reform w państwie mogły być zrealizowane dopiero po militarnym upadku Niemiec.
Marek Cichocki
w skutkach decyzje. W takim przypadku parlament nie
Max
uczestniczy pozytywnie w kierowaniu państwem, lecz upra
wia politykę negatywną". Na skutek tego zwierzchnicy
Weber
administracji państwowej traktują parlament jako destruk
cyjną siłę oraz przeszkodę w rządzeniu i dlatego nie prze
Parlament jako organ państwowy
kazują mu wszystkich posiadanych informacji. Z punktu
a problem jawności zarządzania.
widzenia parlamentu i wyborców biurokracja przedstawia
się natomiast jako kasta karierowiczów i oszustów, dla
Zasada doboru przywódcy*
których naród jest tylko przedmiotem ich ciemnych ma
chinacji.
Sytuacja wygląda zupełnie inaczej, jeśli w państwie wpro
wadzono system rządów parlamentarnych. W takim przy
padku zwierzchnik administracji wywodzi się spośród par
spółczesny parlament reprezentuje obywate
lamentarnej reprezentacji. Aby mógł utrzymać się na swoim
li, którzy rządzeni są przez państwową biu
stanowisku, musi uzyskać poparcie większości posłów.
rokrację. Podstawowym warunkiem trwało
A jeśli jakaś partia zgłosi wniosek o wotum nieufności,
ści każdej, nawet najlepiej zorganizowanej
W
powinien skutecznie bronić swojej pozycji (parlamentar
władzy, jest niewielkie choćby poparcie ze strony społe
ny dobór przywódcy). Jest przy tym zobowiązany za każ
czeństwa (lub przynajmniej wpływowych grup obywate
dym razem przedstawić parlamentowi lub którejś z jego
li). Tylko parlament daje możliwość wyrażenia takiego
komisji wyczerpujące sprawozdanie ze swej działalności
poparcia.
oraz dać satysfakcjonującą odpowiedz na zgłoszone inter
Niektóre działania podejmowane przez władzę publiczną
pelacje (parlamentarna kontrola administracji). Dzięki te
wymagają uzyskania zgody w formie ustawy przyjętej w to
mu liderzy najsilniejszych w danej chwili ugrupowań
ku parlamentarnej debaty. Chodzi tu przede wszystkim
w parlamencie mogą pozytywnie uczestniczyć we władzy.
o ustawę budżetową. Od kiedy pojawiły się prawa stano
Państwo o takim systemie rządzenia nazywamy państ
we, ustalanie zasad, według których państwo pozyskuje
wem powszechnym" (Volksstaat). Różni się ono całkowi
pieniądze - prawo budżetowe - jest najważniejszym in
cie od państwa biurokratycznego" (Obrigkeitsstaat),
strumentem władzy parlamentarnej. Zdarza się jednak, że
w którym parlament prowadzi negatywną politykę wy
parlament odmawia rządowi środków finansowych, nie
mierzoną przeciwko interesom panującej biurokracji. Nas
zgadza się na proponowane ustawy bądz wręcz otwarcie
interesuje praktyczne znaczenie parlamentu.
występuje przeciwko administracji rządowej i dając po
Można nie lubić systemu parlamentarnego, można go
słuch społecznemu niezadowoleniu podejmuje fatalne
również bezkrytycznie popierać. Nie sposób natomiast cał
* Tekst drukujemy za wydaniem: M. Weber, Wirtschaft und
kowicie wyeliminować parlament z politycznego życia
Gesellschaft, pod red. J. Winckelmanna, Tybinga 1972. Opustki
w państwie. Co najwyżej można pozbawić go władzy, tak
pochodzą od wydawcy niemieckiego
jak Bismarck uczynił to z Reichstagiem. Polityczna sła
Max Weber (1864-1920) - socjolog niemiecki uważany za jednego z ojców
bość parlamentu, oprócz ogólnych konsekwencji w posta
nowoczesnej socjologii. Ostatnio po polsku ukazała się Jedna z jego głównych
ci negatywnej polityki", ma jednak również dalsze, bar-
prac z 1905 roku pt. Etyka protestancka i duch kapitalizmu.
IRP
68
dziej konkretne skutki. Walka toczona na forum parla Przyjrzyjmy się bliżej, w jaki sposób funkcjonuje parla
mentu nie jest jedynie wynikiem faktycznych sporów dzie ment w Rzeszy Niemieckiej. Przemówienia, które poseł
lących adwersarzy. Często sprowadza się do walki jedno dzisiaj wygłasza, nie mają już charakteru osobistego wy
stek o władzę. Tam, gdzie silna pozycja parlamentu spra znania wiary. Na pewno nie są też próbą przekonania
wiła, że monarcha powierzył kierowanie polityką państwa politycznych przeciwników. Ich forma przypomina bar
zaufanej osobie, za którą stoi zdecydowana większość par dziej partyjne oświadczenia wygłaszane ex cathedra do
lamentu, tam toczona przez partie walka koncentruje się narodu. Wystarczy, by głos zabrali kolejno przedstawicie
wokół zdobycia tego najwyższego politycznego stanowi le wszystkich partii, a posiedzenie Reichstagu uważa się
ska. Jednak tylko te jednostki, które wykazują dobrze już za zamknięte. Teksty wystąpień konsultowane są z par
rozwinięty polityczny instynkt polityczny oraz cechują się tyjnymi kolegami lub wręcz w całości przygotowuje sieje
przywódczymi zdolnościami, potrafią stawić czoło swym na posiedzeniach frakcji parlamentarnej. Osoba, która ma
przeciwnikom i mają szanse na zdobycie najwyższej po wystąpić w imieniu partii, zostaje z góry wyznaczona. Każ
zycji w państwie. Często przyszłość całej partii oraz zwią da partia ma swoich ekspertów, tak jak biurokracja kom
zane z nią polityczne i nierzadko też materialne interesy petentnych w danej sprawie urzędników. W działalności
zależą od tego, czy właśnie tak uzdolniony polityk będzie partyjnej przodują tak zwane pracownice, choć i tutaj mo
mógł wspiąć się na sam szczyt władzy. Dlatego polityczne żemy spotkać trutni" oraz mówców odświętnych " peł
temperamenty i zdolności powinny zostać podporządko niących reprezentacyjne funkcje. Nawet jeśli istnieją pew
wane regułom selekcji i konkurencyjnej walki. ne wyjątki, to działalność partyjna w całej rozciągłości
potwierdza zasadę, iż ten, kto najwięcej pracuje, zdobywa
Rzecz przedstawia się całkiem odmiennie, jeśli pod po
największe wpływy. Prawdziwa praca odbywa się jednak
jęciem rządu monarchy" kryje się system, w którym obej
za kulisami, na posiedzeniach komisji i frakcji, a w przy
mowanie najwyższych stanowisk w państwie zależy od
padku naprawdę wyjątkowo obarczonych obowiązkami
urzędniczego awansu lub przypadkowych, dworskich zna
posłów w zaciszu ich gabinetów.
jomości. Pozbawiony władzy parlament musi tolerować
ten sposób tworzenia rządu. Także i tutaj, obok faktycz
Na każdym kroku, począwszy od najdrobniejszych szcze
nych sprzeczności, do głosu dochodzą osobiste ambicje
gółów w porządku obrad aż po panujące w Reichstagu
polityków. Dzieje się to jednak w zupełnie innej, podrzęd
polityczne zwyczaje, możemy przekonać się, że niemiecki
nej formie i prowadzi do odmiennych zjawisk. Mogliśmy
parlament prowadzi wyłącznie politykę negatywną. Ist
zaobserwować je w Niemczech po 1890 roku. Patronat
nieją w naszym życiu politycznym liczne przykłady, które
nad urzędami niższego szczebla stał się, obok reprezento
pokazują, jak starzy, zasłużeni funkcjonariusze partyjni
wania wpływowych wyborców i ich lokalnych, prywat
i lokalni, kierując się kastowym instynktem, niweczyli ka
nych interesów przemysłowych, podstawowym problemem
rierę młodych, utalentowanych polityków o cechach przy
politycznym, skupiającym powszechną uwagę [...] Partie,
wódczych. W słabym parlamencie, który prowadzi wy
przed którymi zamknięto możliwość działania w urzędach
łącznie negatywną politykę, do głosu dochodzą przeważ
państwowych, szukają rekompensaty w działalności na
nie interesy kastowe. Jeśli natomiast polityczna przyszłość
szczeblu administracji lokalnej lub w instytucjach ubez
partii zależy od udziału we władzy i odpowiedzialności za
pieczeń społecznych. W tym samym czasie prowadzą
państwo, podobne kastowe zachowania nie mają w ogóle
w parlamencie politykę wymierzoną w państwo i jego in
miejsca. Każdy, nawet szeregowy członek partii, zdaje
teresy, podobnie jak kiedyś czynili to socjaldemokraci.
sobie bowiem sprawę z tego, że jego własna kariera oraz
Dzieje się tak dlatego, ponieważ każda partia dąży do
związane z organizacją interesy sojuszników zależą bez
zdobycia władzy, a przynajmniej do udziału w niej, i chce
pośrednio od podporządkowania się przywódczej indywi
mieć wpływ na obsadzanie stanowisk w urzędach państ
dualności, która dominuje w strukturach partii. Nigdzie na
wowych. Zdarza się również, że partia (lub jakaś koalicja)
świecie nie jest tak, że duża grupa parlamentarzystów
posiada w danym czasie faktyczną większość w parlamen
może rzeczywiście rządzić" i uprawiać politykę". Na
cie, która pozwala teoretycznie na utworzenie lub obalenie
wet w Anglii większość deputowanych spełnia jedynie
rządu, a pomimo to nie zostaje dopuszczona do obsadze
rolę stronników jednego lub kilku leaderów" tworzą
nia odpowiedzialnych stanowisk w państwie. W wyniku
cych gabinet. Dopóki odnoszą oni polityczne sukcesy,
tego dyspozycyjni i pozbawieni jakichkolwiek zdolności
cieszą się całkowitym poparciem swych partyjnych kole
przywódczych urzędnicy mogą przez długi czas zajmować
gów. Polityka podlega nieustannie zasadzie małych liczb".
kierownicze stanowiska polityczne - do momentu, kiedy
Jej istotę stanowi dobrze przemyślana, polityczna elastycz
nie zostaną zwolnieni w skutek intryg innych, podobnych
ność niewielkich, przewodzących grup. Ta cezariańska
im karierowiczów.
cecha życia politycznego dominuje w społeczeństwach ma
sowych. Gwarantuje ona bezpośrednią odpowiedzialność
konkretnych osób publicznych, która całkowicie rozmywa
stotą polityki jest walka oraz zabieganie o poparcie
się w przypadku zgromadzeń rządzących kolegialnie. Wi
sojuszników i dobrowolnych stronników. Kariera
dać to wyraznie na przykładzie prawdziwych demokracji.
urzędnika w państwie biurokratycznym" bynajmniej-
Doświadczenie uczy nas, że powoływanie urzędników na
nie sprzyja doskonaleniu umiejętności w tej wyjątko
I
stanowiska drogą powszechnych wyborów okazywało się
wo trudnej sztuce. Wiadomo, że polityczna działalność
skuteczne tylko w dwóch przypadkach. Po pierwsze: w lo
w parlamencie frankfurckim przyniosła Bismarckowi wiele
kalnych związkach kantonalnych, w których dzięki stałej
cennych doświadczeń. Wojsko przysposabia żołnierzy do
strukturze zaludnienia wszyscy znają się osobiście. W ta
walki, dzięki czemu rodzą się oficerskie talenty. Walka
kich wypadkach doświadczenia nabyte w ramach sąsiedz
parlamentarna jest dla współczesnego polityka i jego so
kiej wspólnoty określają charakter wyborów. Po drugie:
juszników czymś w rodzaju palestry. Wyścig o awans i no
(z pewnymi zastrzeżeniami) w społeczeństwie masowym
we urzędy nie może jej ani dorównać, ani zastąpić.
69
IRP
przy wyborze politycznego męża zaufania. Jedynie w tych naniami mieszać się do politycznej walki, a więc w istocie
dwóch przypadkach mamy niejaką gwarancję, że do naj uprawiać politykę. Przeciwnie, dumą powinien napawać
wyższych stanowisk dojdą dojrzali politycznie przywódcy ich fakt, iż potrafią zachować bezstronność i wznieść się
- czasami będą to ci najzdolniejsi. Natomiast dla całej ponad swe osobiste poglądy. Dzięki temu niezależnie od
rzeszy pośrednich stanowisk urzędniczych, zwłaszcza tych, swych prywatnych politycznych przekonań mogą działać
na których wymagane jest specjalistyczne wykształcenie, świadomie, rozumnie i zgodnie z tym, czego wymaga od
system powszechnych wyborów okazuje się całkiem nie nich litera prawa lub szczegółowa instrukcja. Natomiast
przydatny w społeczeństwie masowym. W Ameryce mia zwierzchnik administracji zawsze ma do czynienia z poli
nowani przez prezydenta sędziowie znacznie przewyższa tyką. Podstawowym zadaniem parlamentu jest kontrola
li uczciwością tych, których wybrał naród. Przywódca działalności całej administracji. Bowiem nie tylko te zada
zawsze kieruje się poczuciem odpowiedzialności za kom nia, które zlecono najwyższym, centralnym instancjom,
petencje mianowanych urzędników. O ich uczciwości prze ale nawet sama forma instrukcji, odnoszącej się do jakie
konała się niejedna partia rządząca, która dopuściła się goś, często tylko technicznego problemu na niższym szcze
rażących nadużyć władzy. Dlatego w dużych gminach wy blu administracji może mieć polityczną wymowę, a spo
brany w powszechnych wyborach burmistrz zachowywał sób rozwiązania danej sprawy być określony przez poli
przeważnie daleko posuniętą swobodę w doborze aparatu tyczny punkt widzenia. Politycy muszą stworzyć przeciw
administracji. Również angielski system parlamentarny wagę dla urzędników. Panowanie biurokracji w swej czy
bliski jest takiemu właśnie cezariańskiemu modelowi wła stej postaci wyklucza jednak wszelką równowagę. Jest
dzy. Uzdolniony mąż stanu działając w opozycji do parla ona bowiem sprzeczna z interesami biurokracji, która za
mentu, z którego sam się wywodzi, zdobywa coraz silniej wsze dąży do zdobycia możliwie nie kontrolowanej wła
szą pozycję. dzy i monopolizacji stanowisk ministerialnych.
Pomimo że żadna organizacja stworzona przez człowie Aby skutecznie kontrolować aparat urzędniczy, należy
ka nie jest doskonała, niemieccy literaci ze szczególnym spełnić pewne wstępne warunki:
upodobaniem krytykowali w ostatnim czasie słabe strony Silna pozycja urzędników w strukturach władzy wynika
partyjnego doboru przywódcy. Jest zrozumiałe, że rów z techniki administrowania, opartej na odpowiednim po
nież w systemie parlamentarnym jednostka musi podpo dziale pracy oraz na wiedzy. Jest to wiedza dwojakiego
rządkować się przywódcy - nawet jeśli traktuje to tylko rodzaju. Po pierwsze, wiedza nabyta w wyniku specjali
jako mniejsze zło". Natomiast państwo biurokratycz stycznego szkolenia, to jest techniczna" wiedza facho
ne" nie pozostawia nam żadnego wyboru, a zamiast przy wa. Jest sprawą zupełnego przypadku, czy indywidualni
wódcy daje przełożonego urzędnika. Na tym właśnie pole posłowie w parlamencie dysponują podobną wiedzą. Mają
ga różnica. oni możliwość zdobycia jej na własną rękę dzięki swoim
doradcom. Podstawowym mechanizmem kontroli admini
Motywy ludzkich działań w partii są często w równym
stracji pozostaje jednak przede wszystkim przesłuchanie
stopniu bezideowe jak te, które występują w biurokratycz
w parlamencie. Wezwany przed odpowiednią komisję
nej hierachii i kierują chęcią awansu oraz dążeniem do
urzędnik resortowy musi pod przysięgą odpowiedzieć na
intratnych stanowisk. W przeważającej większości wypad
krzyżowy ogień pytań specjalistów z danej dziedziny. Je
ków tu i tam chodzi o osobisty interes jednostek. Te przy
dynie w takim przypadku mamy gwarancję pełnej kontroli
ziemne, ludzkie interesy nie mogą jednak przeszkadzać
nad administracją oraz właściwego naświetlenia sprawy.
w selekcji osób obdarzonych cechami przywódczymi. Jest
to możliwe tylko wtedy, jeśli w wyniku zwycięstwa par
Sama wiedza fachowa nie stanowi jeszcze o pełni wła
tyjnemu przywódcy przypada władza i odpowiedzialność
dzy urzędnika. Dochodzi do niej bowiem znajomość kon
za państwo. Nie wystarcza to jednak do utrwalenia parla
kretnych faktów. Dzięki środkom administracyjnego apa
mentarnego doboru przywódcy.
ratu jest ona dostępna praktycznie tylko urzędnikom. Wie
dzę o faktach określamy jako wiedzę służbową. Jeśli poli
Bowiem nie rozgadany, lecz sprawnie działający parla
tyk chce skutecznie kontrolować administrację, musi nie
ment może stworzyć odpowiednie warunki, aby pojawili
zależnie od dobrej woli urzędnika wejść w posiadanie ta
się ludzie, którzy oprócz zdolności demagogicznych po
kiej wiedzy. Jest to możliwe, zależnie od okoliczności,
siadają również prawdziwie polityczne zdolności przy
dzięki takim metodom, jak wgląd w akta, przeprowadze
wódcze. Jedynie w działającym parlamencie zdolności te
nie wizji lokalnej, a w wyjątkowych przypadkach ponow
podlegają stałej próbie. Sprawnie działający parlament to
ne przesłuchanie w komisji. Reichstag nie dysponuje jed
jednak przede wszystkim parlament, który nieprzerwanie
nak takim prawem.
kontroluje administrację.
Wszędzie tam, gdzie przy realizacji dokładnie określo Nie ma po temu żadnych konkretnych powodów. Po prostu
nych zadań nieodzownym okazało się poczucie obowiąz dzięki pojęciu tajemnicy służbowej" administracja nada
ku, rzeczowość oraz zdolność do organizacyjnego opano je swej wiedzy charakter tajny, co skutecznie zabezpiecza
wania problemów, powszechnie przyjęły się rządy urzęd ją przed wszelką kontrolą. Pomimo więc, że kierownicze
ników. Nam jednak chodzi o polityczne, nie zaś usługo kadry niemieckiej biurokracji bezpośrednio zajmują się
we" działanie. Nie można nie dostrzegać faktu, że rządy polityką, wolne są od wszelkiego technicznego czy poli
urzędników całkowicie zawiodły w tych wszystkich przy tycznego nadzoru. Tymczasem niższe szczeble urzędniczej
padkach, w których zajmowali się oni kwestiami politycz hierarchii podlegają stałej krytyce i kontroli ze strony wyż
nymi. Na pewno ma to swoje głębokie uzasadnienie. Trud szych instancji. Wystarczy się przyjrzeć, w jaki sposób
no bowiem uwierzyć, by w ramach tej samej politycznej szef administracji rządowej zwykł reagować w Reichstagu
struktury spotkały się zupełnie sprzeczne wewnętrznie na krytyczne uwagi i pytania parlamentarnej reprezentacji.
umiejętności: polityka i urzędnika. Jak powiedziano, nie Może pozwolić sobie na jej lekceważenie, ponieważ parla
jest sprawą urzędników, by kierując się własnymi przeko mentarzystom brakuje środków, by dzięki tak zwanemu
70
?RP
prawu do wszczęcia dochodzenia" zdobyć wystarczającą właśnie parlament stał się podporą angielskiej potęgi
znajomość faktów i uzyskać w danej sprawie swój własny, w świecie. Bowiem o politycznej sile danego przywódcy
fachowy punkt widzenia. Uniemożliwia to stałą współpra decyduje dzisiaj nie miecz czy zbroja, lecz atrament i sztu
cę z administracją oraz wpływ na kierunki jej działania. ka mówienia: napisane i wypowiedziane słowa. Chodzi
Nie ma sensu, aby posłowie wykonywali jałową pracę o to, by duch i wiedza, silna wola i wypływająca z do
w komisjach i poświęcali swój czas nikomu nieprzydat świadczenia rozwaga kształtowały wypowiedziane w par
nym analizom. Potrzebują oni prawnego instrumentu, któ lamencie słowa: czy to w formie poleceń, propagando
ry pozwoliłby im wszcząć w danej sprawie dochodzenie. wych przemówień, dyplomatycznych not czy urzędowych
Jest ono bowiem niezbędnym środkiem kontroli. Grozba oświadczeń. Jeśli przywódcy partii nie musieli nigdy
jego użycia przypomina bat, który wymusza na szefie ad w praktyce udowodnić swych politycznych umiejętności,
ministracji przedstawienie parlamentowi rzetelnego spra a uprawiana przez nich krytyka wypływa z nieznajomości
wozdania ze swej działalności. Na tym właśnie zasadza się faktów, wówczas ich wypowiedzi w parlamencie kształtu
sukces angielskiego parlamentaryzmu, uczciwość angiel je dyletancka demagogia i impotencja rutyny. Polityczne
skich urzędników oraz wysoki poziom politycznego wy go doświadczenia nie można zdobyć dzięki pokazowym,
kształcenia społeczeństwa. Często zwracano uwagę na to, obliczonym na tani efekt przemówieniom w parlamencie,
że najlepszym świadectwem politycznej dojrzałości Angli lecz wyłącznie w wyniku żmudnej, wytrwałej pracy w cią
ków jest sposób, w jaki prasa angielska oraz jej czytelnicy gu całej parlamentarnej kariery. Żaden z wpływowych po
śledzą negocjacje toczone w komisjach parlamentu. Dzia lityków w angielskim parlamencie nie osiągnąłby wyso
łalność parlamentu nie polega tu bowiem na stawianiu kiej pozycji, gdyby wcześniej nie nabył praktycznego przy
wotum nieufności, oskarżaniu ministrów i podobnych awan gotowania działając w komisjach i zdobywając kolejne
turach, w które obfituje nie uporządkowany system parla szczeble administracyjnej hierarchii. Polityk, który jest
mentarny we Włoszech i Francji. Społeczeństwo orientu członkiem skutecznie działającego i wyposażonego w sze
jąc się w sposobie, w jaki urzędnicy podchodzą do jego rokie kompetencje parlamentu, musi przejść przez szkołę
interesów, kontroluje ich. Jednak tylko komisje silnego prawdziwie wytężonej pracy w komisjach oraz poznać re
parlamentu są miejscem, w którym może dokonać się owa alia rządzenia. Stwarza to szansę doboru nie tylko dema
kontrola. W ostatecznym rozrachunku system taki może gogów, ale także rzeczowo pracujących polityków. Nie
okazać się korzystny dla samych urzędników. Trudno jest doścignionym do dzisiaj wzorem takiego systemu jest mo
zrozumieć, dlaczego niemiecka opinia publiczna ma tak del angielskiego parlamentaryzmu, którego nikt obecnie
negatywny stosunek do administracji. Tym bardziej że po nie może już lekceważyć. Jedynie współdziałanie fachowej
dobnie gwałtowna niechęć charakteryzuje raczej społeczeń kadry urzędniczej z zawodowymi politykami gwarantuje
stwa parlamentarnie słabo rozwinięte. Problemy, z jakimi ciągłą kontrolę administracji rządowej. Zapewnia jedno
muszą borykać się urzędnicy, nigdzie nie są tak jaskrawe cześnie polityczne wykształcenie i wyszkolenie przywód
jak u nas. Jak długo jednak biurokracja w Niemczech nie ców oraz ich podwładnych. Jawność zarządzania państ
będzie podlegać kontroli, tak długo nikt nie doceni owo wem, która wymuszona jest przez skuteczną kontrolę par
ców jej pracy. Zamiast pozytywnej krytyki wciąż pojawiać lamentu, warunkuje efektywność systemu parlamentarne
się będą nieprzemakalne na argumenty, kąśliwe uwagi o go oraz polityczną dojrzałość społeczeństwa. "
świętym biurokratusie". Nie ma również szans, by zredu
Przełożył Marek Cichocki
kować wpływy biurokracji w aparacie władzy. Podobnie
jak w Angli również i w Niemczech (choć nie do końca)
specjalistycznie wyszkolona rada sprawozdawcza przewyż
sza pod względem fachowych umiejętności każdego mini
stra (również tego, który wywodzi się z wyszkolonej kadry
urzędniczej). Jest to możliwe dlatego, ponieważ fachowe
wyszkolenie okazuje się obecnie nieodzownym warunkiem,
by poznać techniczne środki konieczne do osiągnięcia po
litycznych celów. Wytyczanie tych celów nie jest już jed
nak kwestią fachowej wiedzy, tak jak kształtowanie polity
ki nie jest wyłącznym zadaniem wyszkolonego urzędnika.
omisje parlamentu mogą kontrolować admini
strację rządową dzięki temu, że posiadają fak
tyczne prawo do wszczęcia w danej sprawie par-
Jamentarnego dochodzenia. Prawo to jest pod
K
stawowym warunkiem wzmocnienia pozytywnej roli par
lamentu jako organu państwa; otwiera również drogę do
współpracy parlamentu z rządem. Jedynie silny parlament
może stać się miejscem doboru politycznych przywód
ców. W licznych i nierzeczowych dyskusjach prowadzo
nych w Niemczech chętnie próbuje się dyskredytować par
lament, stwierdzając, że jest on miejscem, w którym tylko
się gada". Podobne zarzuty, wsparte bez wątpienia głęb
szą i poważniejszą argumentacją, postawił angielskiemu
Francesco Segala, labirynt figuratywny
parlamentowi Carlyle w ubiegłym stuleciu. Tymczasem to
71
|RP
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Weber Polityka jako zawód i powołanieJĘZYK SZTUKI OBRAZ JAKO KOMUNIKATArion? CN PCB94Katar jako geopolityczne centrum Bliskiego Wschodu (Biuletyn Opinie)Sylwetka Stefana Żeromskiego jako ucznia kieleckiego gim~403EKO VI Promocja jako proces komunikacjiKarwat Polityka jako festiwal hipokryzjiT94 1WYKSZTAŁCENIE JAKO CZYNNIK WŁĄCZANIA I WYŁĄCZANIA SPOŁECZNEGONałogowy palacz jako pacjent gabinetu stomatologicznegoOdpust jako wielki dar Bożego miłosierdziawięcej podobnych podstron