2004

pracy, ale sama zajmuje naczelne miejsce w systemie źródeł prawa. Konstytucja określa istotne elementy ustroju pracy w Polsce, a także niektóre związane z pracą uprawnienia pracownicze.

Elementy ustroju pracy w Polsce zawarte w Konstytucji to:

wolność tworzenia i działania związków zawodowych (art. 12) i związków pracodawców (art. 59) określenie zasady społecznej gospodarki rynkowej w postaci wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współprac)' partnerów społecznych (art. 20) rokowania jako sposób rozwiązywania sporów zbiorowych oraz inne porozumiewa (art. 59 ust.2) przyznanie związkom zawodowym prawa organizowania strajków i innych form protestu w granicach określonych w ustawie (art. 59 ust. 3).

Do uprawnień pracowniczych Konstytucja zalicza:

gwarancję wolności wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy (wyjątki określa ustawa) zakaz stałego zatrudniania dzieci do lat 16

- prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy (sposób realizacji określa ustawa)

Dla prawa pracy mają znaczenie również normy konstytucyjne odgrywające istotną rolę w procesie jego stosowania ( art. 8 ust.2) stwarzający sądom prawo oceny zgodności aktu podkonstytucyjnego z Konstytucją oraz możliwość orzekania przez sąd)’ na podstawie Konstynicji. prawo sądów do przedstawiania Trybunałowi Konstytucyjnemu pytań prawnych co do zgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi lub ustawą, jeżeli od odpowiedzi na pytaiue prawne zależy rozstrzygnięcie sprawy toczącej się przed sądem.

Przykładów na bezpośrednie stosowanie Konstynicji w obszarze prawa pracy dostarczają orzeczenia, w których rozstrzygnięcia zostały oparte na zastosowaniu zasady równości, w szczególności zasad)’ równego traktowania kobiet i mężczyzn, a także orzeczenia, w których uznano ismieiue drogi sądowej z powołaniem się jedynie na art. 45 Konstytucji w sprawach odpowiedzialności dyscyplinarnej pracowników pozostających w ramach stosunków służbowy cIl

8. Ustawy i przepisy wykonawcze do ustaw

W zespole prawa pracy w postaci ustaw „zwykłych” podstawowe znaczenie jako źródło prawa pracy ma ustawa z 26.06.1974 r. Kodeks Pracy. Znaczenie Kodeksu pracy jako podstawowego źródła prawa pracy znajduje wyraz w jego kompleksowości. Kodeks pracy określa prawa i obowiązki pracowników i pracodawców, nie reguluje jednak całości tych praw i obowiązków. Wiele istotnych kwestii zostało uregulowanych ustawami szczególnymi. Kodeks pracy dotyczy zasadniczo indywidualnych stosunków pracy, poza jego ramami pozostaje regulacja zbiorowych stosunków pracy. Przepisy Kodeksu mają, co do zasady zastosowanie powszeclme. Zasadę powszechności Kodeksu wyraża art. 2 KP. wg którego pracownikiem jest osoba zatnidniona na podstawie umowy o pracę, powołaiua. wybom. mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Już jednak w art. 5 KP dopuszczono istotne ograniczenie tej zasad)- postanawiając, że jeżeli stosunek pracy określonej kategorii pracowników regulują przepisy szczególne, przepisy KP stosuje się w zakresie nieuregulowanym tymi przepisami szczegóbiymi. Szczególne regulacje ustawowe dotyczą: nauczycieli pracowników samorządowych, pracowników urzędów państwowych, shiżby cywilnej, sędziów, prokuratorów.

Kodeks pracy systematyzuje prawo pracy, tę jego część, która składa się na indywidualne prawo pracy.

W dziale pierwszym Kodeksu zamieszczono przepisy ogólne, dział drugi zawiera ogólne przepisy o stosunku pracy (zawiązanie i rozwiązanie). Działy od trzeciego do czternastego normują podstawowe instytucje prawa pracy: wynagrodzenie za pracę i inne świadczenia, obowiązki pracodawcy i pracownika, odpowiedzialność materialną pracowników, czas pracy, urlopy pracownicze, uprawnienia pracowników związane z rodzicielstwem, zatrudnianie pracowników młodocianych, bezpieczeństwo i higienę pracy, układy zbiorowe, rozpatrywanie sporów o roszczenia ze stosunku pracy, odpowiedzialność za wykroczenia przeciwko prawom pracownika, przedawnienie roszczeń, grupową organizację pracy.

Kodeks pracy zawiera też znajdujące powszeclme zastosowanie przepisy w postaci klauzul generalnych, szczególnie klauzuli nadużycia prawa (art. 8), a także formułuje podstawowe zasady prawa pracy.

Jako źródło prawa pracy występuje też Kodeks Cywilny. Kodeks Pracy odsyła wprost do KC w art. 291 §3 stanowiąc, że jeżeli pracownik umyślnie wyrządził szkodę, do przedawnienia roszczenia o naprawienie tej szkody stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego. Ogólną relację między prawem pracy a Kodeksem cywilnym określa art. 300 KP, który stanowi: w sprawach nieunormowanych przepisami prawa pracy do stosunku pracy stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego, jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy.

9. Charakter norm prawa pracy

W prawoznawstwie rozróżnia się dwa podstawowe rodzaje norm prawa: normy ściśle bezwzględiue obowiązujące; normy dyspozytywne.

W przypadku norm bezwzględiue obowiązujących ustawodawca w dyspozycji przepisu precyzuje nakaz lub zakaz sformułowany bezwarunkowo, w związku z czym dyspozycja przepisu bezwzględiue obowiązującego znajdzie zawsze zastosowanie jako czynnik automatycznie kształtujący daną czynność prawną Do ściśle bezwzględnie obowiązujących norm należą przepisy wyznaczające podstawowe reguły pracy podporządkowanej (przepisy KP o obowiązkach pracowniczych), chromące zdrowie i życie pracowników oraz ustanawiające w sposób stanowczy inne

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
USTAWA Zajmuje po konstytucja kolejne miejsce w systemie źródeł prawa. Zwykła większość przy obecnoś
Zajmuje po konstytucja kolejne miejsce w systemie źródeł prawa. Zwykła większość przy obecności poło
Pozycja aktów prawa miejscowego w systemie źródeł prawa Akty prawa miejscowego zajmują niekwestionow
W systemie źródeł prawa III Rzeczpospolitej można wyróżnić akty normatywne pochodzące od: organów
Zestaw zagadnień - egzamin dyplomowy kierunek EKONOMIA 1.    System źródeł prawa i
125 (2) 125 II. Dualistyczny charakter systemu źródeł prawa będących źródłami prawa powszechifle
% zamknięcie systemu źródeł prawa powszechnie obowiązującego w aspekcie przedmiotowym i podmiotowym
-    ustawy konstytucyjne - brak ich w aktualnym systemie źródeł prawa, jedyna u
2 (2598) I • / Dc zamkniętego systemu źródeł prawa powszechnie obowiązującego zaliczamy: O © konstyt
•    art. 6 - system źródeł prawa pisanego - na czele hierarchii Konstytucja i w
•    w okresie PRL tzw. otwarty system źródeł prawa (rozchwiana koncepcja źródeł
Na czym polega szczególna moc prawna ustawy? • zajmuje najwyższe miejsce w hierarchii aktów prawa kr
System źródeł prawa linii Europejskiej System źródeł prawa UE obejmuje: •    prawo
Zamknięty system źródeł prawa w aspekcie podmiotowym Konstytucja wymienia w sposób wyczerpujący kata
125 (2) 125 II. Dualistyczny charakter systemu źródeł prawa będących źródłami prawa powszechifle
82829 s 126 127 ROZDZIAŁ 5 126 natrzzakładowe, zaś w systemie źródeł prawa można zaliczyć je do źród

więcej podobnych podstron