26540

$ 109. Rzymskie prawo własności. Pojęcie i znaczenie.

Brak wyraźne) definicji własności, wobec tak różnych jej form, pojmowana jest intuicyjnie

Podmioty i przedmioty praw a własności

- pełne prawo własności kwirytamej mógł posiadać:

- obywatel rzymski

- wolny

- sui iuris

- peregryni tylko według ius gentium oraz icli praw miejscowych

- własność mogła obejmować wszystkie res in patrimonio

- bardzo szeroki katalog dóbr (grunty, budynki, niewolnicy, ruchomości)

- własność nieruchomości obejmowała:

- grunt

- budynki, rośliny, zwierzęta itp. na gruncie (+ fructus)

- słup powietrza (+ ptactwo)

- wnętrze ziemi (+ kopaliny)

- doniosłe skutki gospodarcze:

właścicielami czynników produkcji były osoby fizyczne,

nie skrępowane prawem lennym czy też państwowymi regulacjami

Zakres praw a w łasności

- posiadanie

- używanie (też zużywanie)

- zniszczenie

- porzucenie (w skrajnych przypadkach porzucenie chorego niewolnika)

- pobieranie pożytków (do fructus należał też płód niewolnicy)

- rozporządzanie (sprzedaż, zamiana, darowizna, spadek

oddanie w użytkowanie, w zastaw, na przechowanie, emfiteuza, superficies)

Ograniczenie praw a w łasności

- niegospodarność, marnotrawienie, zaniedbanie gruntu

(w skrajnych przypadkach zarząd dóbr mógł być powierzony kuratorowi)

- wywłaszczenie dla dobra publicznego (za dominatu, decyzją magistratury)

- ograniczenia sanitarne (lokalizacja cmentarzy), komunikacyjne (dostęp do dróg),

budowlane (wysokość i lokalizacja budynków)

- ograniczenia z prawa sąsiedzkiego, np. właścicielem owoców jest właściciel drzewa

(nawet jeśli spadły na grunt sąsiada)

Współwłasność więcej niż 1 właściciel tej samej rzeczy, np. niewolnika

- podział prawa do rzeczy niepodzielnej

- każdy współwłaściciel miał określony ułamkowo udział

- mógł go sprzedać bądź zastawić

- o całej rzeczy decydowali wszyscy współwłaściciele