38203

Wykład 6 - Rola państwa w gospodarce rynkowej. Podstawowe elementy polityki gospodarczej państwa

R. Milewski, „Podstawy ekonomii”, str. 385-420

definicja państwa - centralne lub lokalne instytucje i urzędy publiczne, których działalność związana jest z funkcjonowaniem danego systemu społeczno-gospodarczego funkcje państwa w gospodarce o ekonomiczne

■ tworzenie odpowiedniego ładu instytucjonalno-prawnego, który umożliwia sprawne funkcjonowanie gospodarki

■ funkcja alokacyjna państwa

• funkcja redystrybucyjna

• funkcja stabilizacyjna państwa - podejmowanie przez państwo działań stabilizujących gospodarkę przez realizowanie takich celów jak: osiągnięcie i utrzymywanie w dluzszym okresie czasu wysokiego tempa wzrostu gospodarczego, wyeliminowanie lub ograniczenie do minimum inflacji i bezrobocia, zmniejszenie wahań koniunkturalnych 1 możliwie najlepsze wykorzystanie czynników produkcji

o społeczne

o polityczne - stwarzanie jak najlepszych politycznych właściwości systemu dla funkcjonowania gospodarki

• polityka fiskalna - manipulowanie poziomem podatków płaconych przez społeczeństwo i wydatków państwa

• polityka monetarna - manipulowanie przez bank centralny stopą wzrostu pieniądza

państwo

o dóbr publicznych - państwo jako główny dostarczyciel i gwarant dóbr publicznych dla społeczeństwa o rozwojowe - związane z tworzeniem i rozwijaniem rodzimego handlu i przemysłu, dotowaniem przedsiębiorstw i zwalczaniu towarów z importu, lub ich ograniczaniu o stabilizacji makroekonomicznej - zapewnienie właściwych warunków dla rozwoju gospodarki o regulujące nieefektywności rynkowe - wyposażone w zakres silnych uprawnień do ingerencji w rynek celem zlikwidowania nieefektywności

o sprawiedliwości społecznej - państwo dbające o równy rozkład dóbr i zapewnienie wszystkim swoim obywatelom jednakowych możliwości gospodarczo-ekonomicznych

o socjalne - państwo zapewniające obywatelom dostęp do usług socjalnych, dbające o równy ich charakter dla wszystkich, interweniujące w gospodarkę celem przeciwdziałania negatywnym społecznie mechanizmom (bezrobocie)

funkcja redystrybucyjna państwa - działania zmierzające do zniwelowania zbyt dużych, me akceptowanych społecznie różnic dochodowych i majątkowych oraz pomocy ludziom starym, upośledzonym i chorym, którzy nie są w stanie radzie sobie sami

o świadczenia pieniężne - renty, emerytury, zasiłki itp. o świadczenia w naturze - powszechna służba zdrowia, oświata funkcja alokacyjna państwa - podejmowanie działań sprzyjających optymalnej alokacji zasobow gospodarczych o rozszerzanie prywatnej przedsiębiorczości i rynku o wybór adekwatnej formy własności i przekształceń własnościowych o wspieranie konkurencji o dąreme do równowagi gospodarczej

• opbmum w sensie Pareto - stan, w którym nie da się poprawie żadnego elementu gospodarki bez pogorszenia innego

■ usprawnienie w sensie Pareto - stan, w którym zmiana gospodarki na lepsze jest możliwa ewolucja roli państwa w gospodarce kapitalistycznej

ekonomiczne funkcje państwa

o wersja socjalistyczna (lub komunistyczna) - sterowanie całością gospodarki, bkwidowanie inicjatyw oddolnych, me działa wolny rynek, szeroko rozwinięty system socjalny o wersja kapitalistyczna - działa wolny rynek, państwo jako „nocny stróż", system socjalny dostosowany do wydatków państwa, wolny rynek

koncepcje państwa opiekuńczego na przykładzie Szwecji oraz Niemiec - szeroko rozwinięta funkcja socjalna, powszechne ubezpieczenia zdrowotne, wysoka granica obowiązkowej edukacji, płatne urlopy macierzyńskie, opieka państwa nad obywatelami znajdującymi się w trudnej sytuacji, ochranianie ich przez niesprawiedliwymi pracodawcami, 30-35% PKB przeznaczane na pomoc biednym i opiekę socjalną

koncepcje państwa liberalnego na przykładzie Stanów Zjednoczonych - brak powszechnych ubezpieczeń zdrowotnych, ograniczony interwencjonizm, niska granica powszechnego obowiązku edukacji, większość pieniędzy na cele socjalne przeznaczone raczej na programy pomocy i restrukturyzacji (długofalowe likwidowanie przyczyn) mz na bezpośrednią pomoc ubogm (doraźne bkwidowanie skutków - 23% PKB)