A.
SYSTEM LISTY NIEPEŁNEJ
Wykorzystywany w okręgach trzymandatowych. dwa mandaty otrzymują kandydaci z listy, która otrzymała największą liczbę głosów, zaś trzeci lista, która uzyskała drugą kolejną liczbę głosów. Stosowany np. w wyborach do izb wyższych Meksyku i Boliwii.
System len polega na tym. że w okręgu wielomandatowym wyborca ma możliwość głosowania wyłącznie na jednego kandydata spośród wszystkich umieszczonych na jednej wspólnej liście, zaś mandaty orrzymują kolejno kandydaci z największą liczbą oddanych głosów.
System ten może być uznany za pośredni pomiędzy systemem głosowaiua alternatywnego a systemem STV. Stosowany jest w małych okręgach wyborczych liczących od jednego do kilku mandatów. Polega on na tym. że, w wersji klasycznej, wyborca szereguje wszystkich kandydatów w kolejności od najbardziej do najmniej pożądanego, przyznając im tym samym punkty. Pierwszy z kandydatów otrzymuje tyle punków, ilu jest kandydatów, kolejni otrzymują zaś po jeden punkt mniej, w zależności od zajmowanego miejsca (gdy jest pięciu kandydatów, to pierwszy otrzymuje 5 punktów, dmgi - 4. trzeci -3. czwarty - 2 i ostatni - 1). Istnieje również zmodyfikowana odmiana tej metod)-, zgonie z którą kolejni kandydaci otrzymują 1. 1/2, 1/3 1/4. 1/5 punktu itd. W wyborach mandaty uzyskuje kandydat bądź kandydaci, w licznie równiej liczbie mandatów w okręgu, którzy otrzymali największą liczbę punktów. Zgodnie z wersją klasyczną obsadzany jest urząd prezydenta Kiribati, zaś wersja zmodyfikowana obowiązuje w wyborach parlamentarnych w Nauru oraz w Słowenii (dla mandatów kandydatów mniejszości narodowych).
3. SYSTEMY PROPORCJONALNE A. LISTY PARTYJNE
Głosowanie polega na tym, iż wyborca oddaje swój głos na poszczególne listy partyjne. Występują dwie metody takiego głosowania. Pierwsza z nich pozwala wyborcy na dokonywanie preferencji w ramach listy, co powoduje, że mandaty z listy otrzymują kolejno kandydaci, którzy uzyskali największe liczby głosów w ramach listy. Druga metoda popularna w Ameryce Łacińskiej nie pozwala na preferowanie kandydatów, a o uzyskaniu mandatu decyduje wyłącznie kolejność umieszczenia kandydata na liście. Występują również rozwiązania pośrednie, gdzie co do zasady decyduje miejsce na liście, chyba, że na kandydata oddano co najmniej określoną ustawowo, procentową liczbę głosów (np. Republika Czeska).
Do zasady podziału mandatów przysługujących poszczególnym listom najczęściej stosuje się następujące formuły:
FORMUŁA D’HONDTA: polega na tym. że liczby głosów oddane na poszczególne listy dzieli się przez kolejne liczby naturalne (1,2,3,4). w ilości równej ilości mandatów do obsadzenia; mandaty otrzymują te listy, które posiadają kolejne największe ilorazy. System stosowany jest np. w Holandii, Belgii, Austrii. Hiszpanii. Portugalii i Grecji. Poniższy przykład przedstawia podział mandatów zgodnie z formułą dHondta w okręgu siedmiomandatowym.
Partia A |
3ania B |
3artia C |
5artia D |
Partia E | |
wynik uzyskany |
120000 |
105000 |
10000 |
15000 |
25000 |
/1 |
120000 |
105000 |
10000 |
15000 |
25000 |
12 |
60000 |
12500 |
40000 |
22500 |
12500 |
/ 3 |
10000 |
15000 |
26667 |
15000 |
1333 |
/ 4 |
10000 |
26250 |
20000 |
11250 |
1250 |
/ 5 |
24000 |
21000 |
16000 |
)000 |
1000 |
/ 6 |
20000 |
17500 |
13333 |
7500 |
4167 |
/ 7 |
17143 |
15000 |
11429 |
1429 |
1571 |
W powyższym przypadku partia A uzyska 3 mandaty, partia B - 2 mandaty, a partie C i D po 1 mandacie.
FORMUŁA ST. LAGUE: polega na tym. że liczby głosów oddane na poszczególne listy dzieli się przez kolejne liczby nieparzyste (1. 3, 5. 7), w ilości równej ilości mandatów do obsadzenia; mandaty otrzymują te listy, które posiadają kolejne największe ilorazy. Stosowany jest np. na Łorwie i w Izraelu. Poniższy przykład przedstawia podział mandatów zgodnie z formułą St. Lague w okręgu siedmiomandatowym.
2