plik


ÿþErgonomia Transport rczny na maBe odlegBo[ci Szeroko pojty transport rczny, obejmujcy podnoszenie, opuszczanie i przemieszczanie obiek- tów, stanowi najwa|niejsz, obok coraz popularniejszej pracy w pozycji siedzcej, przyczyn powsta- wania dolegliwo[ci ze strony ukBadu mi[niowo-szkieletowego, a zwBaszcza okolic krgosBupa. chocia| na bóle krzy|a si nie umiera, to jednak caBa gaBz gospodarki, której podstaw jest wBa[nie Zbigniew Józwiak Ipotrafi one utrudni |ycie w mniejszym lub wiek- transport rczny na maBe odlegBo[ci. To logistyka szym stopniu: pogarszajc samopoczucie, zdolno[ ze swoimi centrami przeBadunkowymi oraz wieloma do wykonywania pracy (nie tylko tej zawodowej), tonami mniejszych i wikszych obiektów przenoszo- zwikszajc absencj chorobow, a nawet bdc nych rcznie podczas jednej zmiany przez ka|dego jedn z wa|niejszych przyczyn wcze[niejszego pracownika. I wBa[nie tym pracownikom chciaBbym przechodzenia na renty i emerytury. w szczególno[ci po[wici ten artykuB, chocia| oczywi[cie wszystkie poruszone w nim problemy NIE DO WYELIMINOWANIA i rozwizania dotycz pozostaBych sfer gospodarki O tym, |e problem jest powa|ny, [wiadcz nie tylko oraz naszego |ycia pozazawodowego. liczne publikacje w prasie, ale równie| du|e akcje Poniewa| z rozmaitych wzgldów niemo|liwe spoBeczne  np. ubiegBoroczna  mniej dzwigaj , jest caBkowite wyeliminowanie rcznego podno- bdca elementem dziaBaD Unii Europejskiej. Kil- szenia i przenoszenia (zwBaszcza na niewielk ka lat temu, piszc w  Promotorze o transporcie odlegBo[), najwa|niejszym sposobem wprowadze- rcznym, stwierdziBem, |e jednym z powodów, dla nia ergonomii jest w tym przypadku odpowiednie których transport rczny nale|y eliminowa lub przeszkolenie pracowników. ogranicza, jest jego bezsens ekonomiczny  trans- port nie wnosi |adnej warto[ci do produktu. Wnio- CENNE WSKAZÓWKI sek ten dotyczyB typowych przedsibiorstw produk- O poprawnych technikach podnoszenia napisano cyjnych. Dzisiaj jest nieco inaczej, silnie rozwija si ju| caBe tomy, a efekt, w postaci obrazków co- dziennie obserwowanych na halach produkcyjnych i np. w hipermarketach, jest cigle mizerny. Oto cztery podstawowe i najwa|niejsze zasady: " nale|y u|ywa, jak najwikszych grup mi[ni (czyli wykorzystujemy prac mi[ni ud zamiast mi[ni pleców), " nale|y trzyma obiekt, jak najbli|ej pionowej osi ciaBa ( przytuli go ), " nie powinno si pochyla, " nie powinno si skrca tuBowia. Pomimo i|, jak wynika z zapewnieD behapowców, ka|dy pracownik zostaB z pewno[ci przeszkolony w tym zakresie, to pracownicy nadal postpuj nieprawidBowo. Pamitajc o sposobie, w jakim poradzono sobie z problemem haBasu i noszenia ochronników sBuchu (zadaniem kiedy[ nierozwi- zywalnym, a obecnie nieistniejcym), nale|aBoby egzekwowa od pracowników poprawne wyko- Nawet taki Badunek na wózku paletowym stanowi przekroczenie prawa w odniesieniu do kobiet nywanie podnoszenia w sposób administracyjny 44 Promotor 3/08 fot. Z. Józwiak Ergonomia Mobilne i rozcigane przeno[niki rolkowe Bczce stanowiska eliminuj konieczno[ rcznego przenoszenia materiaBów (system nagród i kar). Wymaga to jednak aktywne- |aj, |e 95% m|czyzn mo|e bezpiecznie podnosi go zaanga|owania behapowca, kadry zakBadu oraz (jednorazowo i w optymalnych warunkach) tylko interwencji w sytuacji zauwa|onej nieprawidBowo- 24-27 kg, ale podstawienie do równania naszych [ci. W ten sposób wracamy do pracodawcy, który 50 kg czy 30 kg tak|e pozwoli na uBatwienie pro- powinien zadba o przeszkolenie kadry w zakresie cesów transportu rcznego. Problemu samej masy ergonomicznego ksztaBtowania [rodowiska pracy; dopuszczalnej do podnoszenia nie rozwizuje kierownicy, sami nie noszc ci|arów, czsto wic do koDca zmniejszenie wikszo[ci opakowaD nie zdaj sobie sprawy z wagi (w sensie dosBownym do wielko[ci 12 kg tak, aby mogBy je samodzielnie i w przeno[ni) zagadnienia. i czsto podnosi kobiety. W praktyce najwicej kBopotów przysparza Warto zauwa|y, |e oprócz ogólników zawartych rczny transport przedmiotów o masie nieprze- w Rozporzdzeniu MPiPS w sprawie BHP przy kraczajcej dopuszczalnych norm, poniewa| gdy rcznych pracach transportowych (np. konieczno[ci zachodzi konieczno[ przemieszczania obiektów stosowania bli|ej niesprecyzowanych wymagaD er- ci|szych, stosuje si urzdzenia wspomagajce gonomii) znalazBo si równie| rzadko uwzgldniane  nie ma innego wyj[cia. Dlatego znacznie gorzej w praktyce zalecenie:  w razie konieczno[ci przeno- jest w przypadku przedmiotów l|ejszych, z pod- szenia przedmiotu trzymanego w odlegBo[ci wikszej noszeniem których  ka|dy powinien sobie bez ni| 30 cm od tuBowia, nale|y zmniejszy o poBow do- problemu poradzi . puszczaln mas przedmiotu przypadajc na jedne- go pracownika, okre[lon w § 13 ust. 1 lub zapewni W CZYM PROBLEM wykonywanie tych czynno[ci przez co najmniej dwóch Trudno[ podnoszenia zale|y m.in. od masy obiek- pracowników . Okazuje si, |e przenoszenie typowej tu, jego wymiarów geometrycznych oraz miejsca zgrzewki wody mineralnej przez kobiet mo|e stano- pobrania i poBo|enia. Parametry te s ze sob wi zBamanie obowizujcego prawa. Interesujce [ci[le zwizane  trudniej jest np. podnosi z pod- s tak|e przypadki zgrzewek z gratisami. Poniewa| Bogi ni| z poziomu kolan. Ich wzajemna zale|no[ opakowanie takie kosztuje tyle, co zwykBe sze[ w postaci masy dopuszczalnej do podnoszenia butelek z wod, traktowane jest przez producenta w konkretnych warunkach stanowi efekt koDcowy jako wa|ce 9 kg czy 12 kg, chocia| w rzeczywisto[ci tzw. zmodyfikowanego równania NIOSH (USA, 1991 zawiera 1-2 butelki wicej. r.). Równanie to jest bardzo wygodnym narzdziem Konieczno[ uBatwiania transportu rcznego do analizy obci|enia fizycznego podczas dzwigania jest w Rozporzdzeniu podkre[lana kilkakrot- ci|arów, uBatwia tak|e podjcie decyzji, czy i który nie. Jej wag trudno przecenia, tym bardziej z kilku elementów wpBywajcych na mo|liwo[ |e zwiksza si odsetek kobiet, które coraz cz[ciej bezpiecznego podnoszenia nale|y usprawni przejmuj rol m|czyzn. Pamitajmy jednak, w pierwszym rzdzie. Co prawda Amerykanie uwa- |e wszelkie inwestycje umo|liwiajce prac kobiet 46 Promotor 3/08 Ergonomia Optymaln wysoko[ci pobie- rania i odkBadania przenoszo- nych obiektów jest wysoko[ nieco poni|ej Bokciowej. na stanowiskach tradycyjnie mskich nie eliminuj miejsc pracy dla m|czyzn, na stanowiskach bardziej ergonomicz- nych bd oni po prostu pracowali efektywniej. MO{NA AATWIEJ Jakie mo|liwo[ci uBatwienia transportu rcznego daje wspóB- czesna technologia? Przede wszystkim zastosowanie koBa. Niestety zwykBy wózek paletowy nie wystarcza ju| w przypadku zatrudniania kobiet (ograniczenie do 80 kg, w tym np. 60 kg masy wBasnej wózka). Konieczne staje si zakupienie wóz- ków z napdem elektrycznym. Bardzo dobrym rozwizaniem s wózki wyposa|one w podno[niki palet, uBatwiajce dziki dostosowaniu wysoko[ci np. palety do wzrostu pracownika Badowanie i rozBadowywanie. I tu wBa[nie zaczyna si prawdziwa ergonomizacja transportu. Optymaln wysoko[ci pobierania i odkBadania przenoszonych obiektów jest wysoko[ nieco poni|ej Bokciowej (wystarczajca wysoko[ to zakres od kolan do Bokci). Tak umieszczona powierzchnia robocza sama z siebie eliminuje konieczno[ pochylania si, a przez to zmniejsza zmczenie i ryzyko zawodowe. Oczywi[cie zapewnienie kilku wózków z podno[nikiem nie rozwizuje caBej sprawy. Celowa jest odpowiednia konstrukcja caBej linii technologicznej. Reorga- nizacja istniejcych w zakBadzie rozwizaD nie musi obejmowa od razu wprowadzenia automatyki czy mechanicznych ta[mo- cigów. Wa|ne jest jednak, aby byBa wdra|ana z gBow i stanowi- Ba jeden z wa|nych w przedsibiorstwie kierunków modernizacji. Po pierwsze, nale|y wic ujednolici wysoko[ niemo|liwych do regulacji powierzchni roboczych odpowiednio do wzrostu pracowników i rozmiarów przemieszczanych obiektów. Takie dziaBanie uBatwi zarówno prac teraz (praktyczny brak czynno- [ci podnoszenia  ju| tylko na wysoko[ kilku centymetrów, a nie kilkudziesiciu, jak podczas podnoszenia z palety), jak równie| pózniejsze usprawnianie. Je|eli powierzchnie robocze stanowi szereg pojedynczych stanowisk, to po ujednoliceniu www.promotor.elamed.pl 47 reklama fot. Z. Józwiak Ergonomia riaBów sypkich umie[cimy przy pomocy ci|kiego sprztu ponad wlotem zasilania maszyny, to dziki Zastosowanie wspomnia- prostemu urzdzeniu zsypujcemu transport rcz- ny staje si zbdny. Wykorzystanie odpowiednich nych ju| przeno[ników rynien  zje|d|alni pozwala z kolei na grawitacyjny transport pojedynczych wikszych przedmiotów mo|e zapewni spraw- z powierzchni magazynowych umieszczonych nad hal produkcyjn. niejsze dostarczanie póB- Czsto zreszt znaczce uBatwienie transportu, a w szczególno[ci podnoszenia, mo|na uzyska produktów na kolejne w sposób bezinwestycyjny, po prostu u|ywajc rozumu. Np. je|eli w pudle kartonowym o wysokich stanowiska pracy. [ciankach, zdejmujc kolejne warstwy zawarto[ci, pracownik bdzie wycinaB jedn [ciank, to bardzo ich wysoko[ci warto je poBczy. NajtaDszym i naj- uBatwi sobie prac, zwBaszcza podczas wyjmowania prostszym sposobem jest wykorzystanie zwykBych, przedmiotów uBo|onych na samym dnie. Dotyczy dodatkowych stoBów, tak by ju| w ogóle nie trzeba to zreszt równie| du|ych pojemników transporto- byBo podnosi i przenosi obiektów, lecz jedynie wych o opuszczanych [ciankach. przesuwa je. Nieco dro|sze, ale znacznie efektyw- W przypadku za[ maBych pojemników transporto- niejsze rozwizania to przeno[niki kulowe, rolkowe wych przeznaczonych do rcznego przemieszczania lub ta[mowe. Dwa pierwsze rodzaje zmniejszaj siB warto pomy[le o uchwytach na rce. Mog to by niezbdn do przemieszczenia przedmiotów, trzeci zwykBe otwory w [ciankach pudeB kartonowych zastpuje mi[nie pracownika siB mechaniczn.  zawsze zadziwia mnie, dlaczego nie wszystkie Obecnie na rynku dostpne s zarówno przeno[niki pudBa je maj. A w szczególnych przypadkach mog staBe, przeznaczone do wbudowania w staB lini wystpowa uchwyty specjalistyczne, np. podci- technologiczn, jak i ruchome. Te ostatnie, oparte [nieniowe do szyb lub du|ych arkuszy blachy. na konstrukcji harmonijki z metalowych pBaskowni- Na zakoDczenie trzeba jednak wspomnie ków, mog by w miar potrzeb skracane, wydBu- jeszcze o trzech czynnikach, które mog utrudni |ane, a nawet skrcane. Dziki temu, zwBaszcza pozornie dobrze zorganizowany transport rczny: w wikszych zestawach, mo|na je Batwo dostosowa " brak miejsca na poprawne wykonywanie ru- do zmieniajcych si bie|cych potrzeb zakBadu. Ko- chów roboczych  zbyt ciasno ustawione palety lejny etap to wymiana staBych powierzchni roboczych w magazynie czy Bó|ka w szpitalu uniemo|liwiaj na takie o regulowanej wysoko[ci. Od mo|liwo[ci czsto prawidBowe wykorzystanie sprztu i wy- finansowych firmy zale|y, czy stoBy takie bd nap- muszaj przyjmowanie niewBa[ciwych pozycji dzane rczn korb, hydraulik czy elektryczno[ci. ciaBa, zwikszajc tym samym poziom ryzyka UBatwi one na pewno nie tylko podnoszenie, ale rów- wystpienia dolegliwo[ci, a nawet wypadków, nie| wykonywanie wszelkich czynno[ci obróbki. " presja czasu  najcz[ciej jej wpByw zaznacza si Do cigle jeszcze nietypowych w Polsce, a dosy w nieprawidBowym (w sensie biomechanicznym powszechnych w innych krajach urzdzeD nale| i ergonomicznym) sposobie wykonywania pracy. tzw. schodoBazy. S to samojezdne maszyny wypo- Znowu wic mamy do czynienia z pochylaniem sa|one w specjalne zestawy kóB lub gsienic, po- pleców, skrcaniem tuBowia, podnoszeniem zwalajce przy u|yciu niewielkiego wysiBku na prze- wykonywanym dynamicznie, bez przyjcia wBa- mieszczenie ci|kich i nieporcznych przedmiotów [ciwej pozycji ciaBa. Brak czasu czy napity grafik po schodach. Trudno jest nie doceni ich znaczenia uniemo|liwiaj np. pracownikom przedsibiorstw np. w przypadku wnoszenia na wy|sze pitra bez przewozu osób niepeBnosprawnych skorzystanie windy mebli czy sprztu AGD. z bdcego na ich wyposa|eniu schodoBazu. Urzdzenie to bowiem, przy caBej swojej u|ytecz- TRANSPORT WEWNTRZ no[ci, ma dwie wady  du| mas wBasn (silnik, ZAKAADU PRODUKCYJNEGO akumulator) oraz maB szybko[ (wymuszon Zastosowanie wspomnianych ju| przeno[ników konstrukcyjnie dla zapewnienia transportowa- mo|e zapewni sprawniejsze dostarczanie póB- nym osobom bezpieczeDstwa i komfortu), produktów na kolejne stanowiska pracy. Nieco " niesprawno[ (a nawet niepeBna sprawno[) bardziej zBo|one przeno[niki umo|liwiajce zasi- wyposa|enia  cigle jeszcze w[ród pracodaw- lanie maszyn zwiksz równie| bezpieczeDstwo ców i kadry jest wielu optymistów cieszcych ludzi, odsuwajc ich od roboczych cz[ci maszyn. si, |e wykorzystywany przez pracowników Warto tak|e pamita o mo|liwo[ci wykorzystania wózek czterokoBowy ma przecie| a| trzy koBa wszechobecnej grawitacji. Je|eli du|y zapas mate- sprawne... 48 Promotor 3/08

Wyszukiwarka