plik


ÿþNajczstsze bBdy logiczne u racjonalistów i ateistów :: Trynitarianie Page 1 of 18 — GBowna — Trójca — Zwiadkowie Jehowy — Racjonalista — Ateizm — Go[cie — Forum — Linki — O nas — Kontakt— artykuB z: Polemika z ateizmem Najczstsze bBdy logiczne u racjonalistów i ateistów Atei[ci i racjonali[ci twierdz czsto, \e ich [wiatopogld oraz powody, z których odrzucaj oni nadprzyrodzono[, teizm, teologi, religi, Bibli i Boga, s  czysto logiczne ,  oparte tylko na samym rozumie i logice , s  oczywist sam logik itd. Kiedy jednak dokBadnie przyjrze si tym powodom pod ktem logiki, to wtedy okazuje si, \e owa negacja jest praktycznie w caBo[ci utkana z bBdów logicznych. Niniejszy esej grupuje najcz[ciej spotykane bBdy logiczne w sposobie rozumowania i argumentowania u ateistów i racjonalistów. Nie s to bBdy poszczególnych jednostek  przykBady logicznie bBdnych twierdzeD, jakie przytocz, stanowi swego rodzaju ateistyczno-racjonalistyczny etos. Od lat [ledz wypowiedzi wojujcych ateistów i racjonalistów, sam niekiedy bior udziaB w dyskusjach z nimi, std wiem  jak sdz  co nale\y do pewnego  wspólnego nurtu ich [wiatopogldu. Dziki tej obserwacji zauwa\yBem, \e pewne twierdzenia s im wspólne, ka\dy z nich musi wcze[niej czy pózniej je wypowiedzie, aby niejako usankcjonowa swój [wiatopogld i sw negacj teizmu. Owe memy (wzorcowe jednostki informacji kulturowej) istniej w ich umysBach niezale\nie od konkretnej osoby i szeroko[ci geograficznej. Stanowi ich wspólne dziedzictwo [wiatopogldowe i tylko nieliczne wyjtki w[ród nich nie posBuguj si tymi memami. Warto zna najbardziej rozpowszechnione bBdy logiczne wystpujce w najcz[ciej spotykanej argumentacji ateistów i racjonalistów, aby móc si prosto i skutecznie broni przed ich zmasowanymi atakami. Poni\szy indeks mo\e wic stanowi swego rodzaju podrczn pomoc w dyskusjach. Przejdzmy do konkretów. Poni\ej ukBadam poszczególne bBdy logiczne wedBug do[ luznej kolejno[ci. Pewne przykBady mog si powtarza przy omawianiu ró\nych bBdów logicznych, poniewa\ czasem w jednym zdaniu wystpuje kilka bBdów logicznych jednocze[nie. 1. Argumentum ad ignorantiam Ten bBd logiczny powstaje wtedy, gdy kto[ twierdzi co[ na podstawie braku dowodów na istnienie czego[ lub gdy twierdzi co[ na podstawie braku dowodów przeciw istnieniu czego[. PrzykBad: Nie ma dowodów na istnienie Boga, zatem mo\na uzna, \e Bóg nie istnieje. BBdu tego nie popeBnia si tylko wtedy, gdy stosuje si go w prawie, gdzie istnieje domniemanie niewinno[ci (kto[ jest niewinny tak dBugo, a\ nie dowiedzie mu si winy). Warto nadmieni, \e sami wierzcy czsto popeBniaj ten bBd logiczny, gdy twierdz np.: Udowodnij mi, \e Bóg nie istnieje. Trzeba wiedzie, \e twierdzenia tego typu s argumentum ad ignorantiam i dlatego nale\y ich konsekwentnie unika, poniewa\ s one ewidentnie bBdne logicznie. Aby to zobrazowa, wyobrazmy sobie tak oto sytuacj, gdy kto[ twierdzi: Udowodnij mi, \e kosmici nie opanowali po kryjomu rzdu Stanów Zjednoczonych. Nie mo\esz tego zrobi? Zatem kosmici opanowali rzd Stanów Zjednoczonych. Z argumentum ad ignorantiam wi\e si inny czsty bBd popeBniany przez racjonalistów i ateistów wobec chrze[cijaDstwa i Biblii  argumentowanie ex silentio. BBd ten pojawia si zawsze wtedy, gdy kto[ argumentuje na podstawie braku danych. Oto najczstsze przykBady takiego bBdnego logicznie argumentowania: PaweB nic nie wiedziaB o ziemskim \yciu Jezusa, skoro nic o tym nie pisaB[1]. Testimonium Flavianum to chrze[cijaDskie faBszerstwo w dziele Flawiusza, poniewa\ Ojcowie Ko[cioBa http://www.trinitarians.info/ateizm/art_253_Najczestsze-bledy-logiczne-u-racjonalist... 2008-11-20 Najczstsze bBdy logiczne u racjonalistów i ateistów :: Trynitarianie Page 2 of 18 przed Euzebiuszem nie powoBywali si na ten fragment, którego tym samym najwidoczniej nie znajdywali w dziele Flawiusza. A skoro go tam nie znajdywali, to go tam nie byBo[2]. Wikszo[ autorów niechrze[cijaDskich z I wieku n.e. nie wspomina o Jezusie, zatem Jezus nie istniaB. Racjonali[ci czasem wprost przyznaj, \e opieraj si na bBdnym logicznie argumencie ex silentio, nie zdajc sobie najwyrazniej sprawy z tego, \e jest to bBd logiczny. Jeden z nich pisze np. w podsumowaniu swego wywodu na temat [wiadectw odno[nie do istnienia Jezusa w I wieku, \e  ów argument ex silentio jest bardzo mocny [3]. Brzmi to groteskowo w [wietle logiki, poniewa\ bBdny logicznie argument nie mo\e by jednocze[nie  mocny . Inny racjonalista popeBnia podobny paralogizm piszc, \e narzuca si mu argumentum ex silentio[4]. BBd ten przybiera te\ form rozumowania, które Anglosasi zw argument from the negative. BBd ten powstaje wtedy, gdy kto[ twierdzi, \e jaki[ system wiedzy obala inny system wiedzy tylko dlatego, \e jest od niego dokBadniejszy. PrzykBady: Teoria ewolucji obala koncepcj boskiej kreacji, poniewa\ jest dokBadniejsza i lepiej potwierdzona. Ateizm obala teizm, bo opiera si na bardziej rozsdnym i logicznym rozumowaniu. Nauka jest w stanie obali religi, bo metoda naukowa jest dokBadniejsza w dochodzeniu do prawdy. Samorzutna teoria powstania \ycia z materii nieo\ywionej jest prawdziwa, w przeciwieDstwie do teorii kreacji, bowiem zajmuj si ni naukowcy, oni za[ s bardzo precyzyjni i dokBadni z natury. 2. Argumentum ad hominem (zwany tak\e ad personam). Ten bBd logiczny bardzo czsto wystpuje w wywodach racjonalistów i ateistów (niestety, tak\e chrze[cijanie bardzo czsto robi bBdy tego typu). PopeBnia si go zawsze wtedy, gdy zamiast polemizowa z czyj[ argumentacj, atakuje si jak[ osob lub jej wiarygodno[. PrzykBady: To napisaB kreacjonista, zatem mo\na sobie odpu[ci polemik z nim, bo na pewno gBosi jakie[ bzdury. 3. Argumentum ad populum BBd ten nastpuje wtedy, gdy staramy si udowodni sBuszno[ swego twierdzenia, odwoBujc si do tego, co my[li jaka[ zbiorowo[. PrzykBady: Biblia to zbiór mitów, bzdur i kBamstw, tak uwa\a dzi[ wikszo[ wyksztaBconych ludzi i naukowców. Bóg nie istnieje, wie o tym wielu mdrych ludzi \yjcych dzi[ i kiedy[. Wystarczy wspomnie o tym, \e najwiksi twórcy naszej cywilizacji byli ateistami. Wikszo[ naukowców wierzy w teori ewolucji, wic jest ona prawd. Niestety, ale wielu wierzcych równie\ popeBnia ten bBd. Czsto spotyka si np. takie oto twierdzenia: Ludzko[ zawsze wierzyBa w Boga, dlatego gBupot jest twierdzenie, \e Go nie ma. Wielu mdrych i wyksztaBconych ludzi wierzyBo, \e Biblia ma racj. Nale\y stanowczo unika takich rozumowaD. 4. Argumentum ad numerum Ten bBd jest blisko powizany z bBdem z punktu poprzedniego. PopeBniamy go wtedy, gdy kogo[ przekonujemy, \e sBuszno[ jakiego[ pogldu jest wprost proporcjonalna do liczby tych, którzy go popieraj. Niestety, ale bBd ten czsto pojawia si tak\e w [wiecie naukowym, gdzie czsto o przyjciu http://www.trinitarians.info/ateizm/art_253_Najczestsze-bledy-logiczne-u-racjonalist... 2008-11-20 Najczstsze bBdy logiczne u racjonalistów i ateistów :: Trynitarianie Page 3 of 18 danego paradygmatu za sBuszny decyduje recepcja tego paradygmatu w[ród wikszo[ci czBonków tej spoBeczno[ci. PrzykBady: Wikszo[ religioznawców uwa\a, \e Ewangeli[ci nie przedstawili prawdy o Jezusie, a jedynie wiar ówczesnych wspólnot. Nale\y wic uzna to rozwizanie za sBuszne. Boga nie ma, wystarczy zauwa\y, \e wikszo[ naukowców na [wiecie to atei[ci. Teoria ewolucji jest prawd, bowiem wikszo[ naukowców zgadza si z ni. Kreacjoni[ci myl si, poniewa\ tak uwa\a wikszo[ ewolucjonistów. Wikszo[ biblistów nie tBumaczy tego wersu tak jak Biblia, któr ty przytaczasz. Ten bBd logiczny popeBniaB guru racjonalistów i ateistów okresu PRL, Zenon Kosidowski[5]. Szczególnie czsto mo\emy znalez ten erystyczny chwyt u Deschnera, który w jednej ze swych ksi\ek pisze np.:  Powszechnie uwa\a si, \e najstarsi chrze[cijanie z Palestyny nie spisali ani jednego sBowa Jezusa [6].  Jak przypuszczaj niemal\e wszyscy badacze, PaweB nie znaB Jezusa historycznego [7]. Innymi sBowy, bBd ten nastpuje prawie zawsze wtedy, gdy w danym zdaniu spotykamy takie zwroty jak:  przecie\ wikszo[ uwa\a, \e . 5. Argumentum ad verecundiam BBd ten nastpuje wtedy, gdy twierdzimy, \e co[ jest prawd tylko dlatego, \e kto[ inny (np. jaki[ autorytet) tak twierdzi. Wyró\niamy dwa rodzaje tego bBdu: pierwszy nastpuje wtedy, gdy kto[ powoBuje si tylko na zdanie jakiego[ autorytetu zamiast na argument; drugi za[ nastpuje wtedy, gdy kto[ powoBuje si na autorytet niekompetentny w danej dziedzinie. W tym ostatnim wypadku mówimy o bBdzie logicznym appeal to unqualified authority. PrzykBady: Richard Dawkins, sBynny biolog, jest ateist. Wielokrotnie uzasadniaB on, \e Bóg nie mo\e istnie. Niestety, ale wierzcym równie\ zdarza si popeBnia ten bBd. Czasem sByszy si takie oto zdania: Nawet Newton wierzyB w Boga. Nale\y unika tego typu sformuBowaD we wBasnej argumentacji, a opinie autorytetów cytowa co najwy\ej jako jedynie ciekawostk lub ilustracj swych argumentów. Dawkins nie jest teologiem, wic jego wypowiedzi na temat Boga nie posiadaj rangi autorytetu i przytaczanie ich w sporach teologicznych jest bBdne logicznie. Warto nadmieni, \e bBd logiczny appeal to unqualified authority czsto popeBniano w polskiej kampanii unijnej, kiedy to jako rzekomy argument za wej[ciem Polski do UE przytaczano opini wielu sBawnych ludzi polskiej kultury (aktorów, pisarzy, sportowców, m.in. M. Kondrata). Ludzie ci nie s przecie\ specjalistami od problematyki integracji, ich zdanie w tej sprawie nie byBo wic warte ani troch wicej ni\ zdanie tych, którzy byli odbiorcami ich apeli. 6. Argumentum ad traditio (antiquatitam) Ten bBd wystpuje wówczas, gdy argumentujemy, \e co[ musi by prawdziwe, bo wcze[niej uznawano taki to a taki pogld. PrzykBady: [ydzi nie wierzyli w Trójc Zwit, chrze[cijanie zafaBszowali wic religi objawion Moj\eszowi. 7. Argumentum ad novitam Jest to przeciwieDstwo bBdu wspomnianego przed chwil. BBd ten polega na tym, \e kto[ powoBuje si w swej argumentacji na fakt, \e jego rozumowanie jest nowsze, nowocze[niejsze, postpowe itd. http://www.trinitarians.info/ateizm/art_253_Najczestsze-bledy-logiczne-u-racjonalist... 2008-11-20 Najczstsze bBdy logiczne u racjonalistów i ateistów :: Trynitarianie Page 4 of 18 PrzykBady: Religia reprezentuje staro[wieckie i nieaktualne rozumowanie. Nowoczesne rozumowanie, naukowe, nie odwoBuje si ju\ do Boga w tBumaczeniu otaczajcego nas [wiata. Ludzie nowocze[ni odrzucaj Boga i religi jako rozumowanie staro[wieckie i przestarzaBe. Warto nadmieni, \e ten bBd logiczny wystpuje dzi[ chyba najcz[ciej w reklamie, gdzie niedwuznacznie sugeruje si odbiorcy, \e jaki[ produkt jest lepszy tylko dlatego, \e jest nowszy od poprzednich. Tak\e w[ród informatyków i u pasjonatów techniki panuje prze[wiadczenie, \e nowszy model jakiego[ urzdzenia lub programu jest lepszy ni\ jego poprzednik. Tymczasem czsto jest tak, \e np. nowszy program eliminuje tylko niektóre bBdy starszej wersji, mno\c nowe bBdy i czasem nawet pozbawia swych nowych u\ytkowników dogodno[ci, z jakich mogli oni korzysta, u\ywajc pewnych cenionych funkcji dotychczasowego programu. 8. Argumentum ad misericordiam Ten bBd logiczny mo\na bardzo czsto spotka w wywodach racjonalistów i ateistów. BBd ten powstaje zawsze wtedy, gdy argumentujemy, odwoBujc si do uczu i emocji sBuchacza. PrzykBady: Bóg pozwala cierpie niewinnym istotom. Nierozsdne jest wierzy w takiego okrutnego Boga. To rozumowanie jest bBdnie logicznie, poniewa\ z filozoficznego punktu widzenia jest mo\liwe istnienie takiego Boga teistów lub deistów (zatem niekoniecznie chrze[cijan), który dopuszcza cierpienie. Inny przykBad: Ko[cióB okazaB si religi faBszyw, bo ma na sumieniu inkwizycj i wyprawy krzy\owe. 9. Dicto simpliciter (znany te\ jako hasty generalization) BBd ten wystpuje wtedy, gdy generalizujemy i uogólniamy co[ na podstawie maBej ilo[ci przypadków. PrzykBady: WykazaBem w Biblii kilka bBdów. Nie trzeba dalej wykazywa, \e jako dokument Biblia jest zupeBnie niewiarygodna (co ma oznacza, \e skoro wykazaBem, i\ w Biblii jest par zdaD nieprawdziwych, to wszystkie zdania w Biblii, lub przynajmniej ich wikszo[, to zdania nieprawdziwe). Mój przyjaciel jest chrze[cijaninem, a grzeszy tak czsto, jakby Boga nie byBo. Chrze[cijanie s bardzo obBudnymi ludzmi. BBd ten przybiera te\ czasem nieco inn posta, zwan: 10. Fallacy of composition Powstaje wówczas, gdy kto[ twierdzi, \e caBo[ posiada cechy tylko cz[ci tej caBo[ci. Racjonali[ci bardzo czsto popeBniaj ten bBd, gdy z powodu jakiej[ trudno[ci czy wady teizmu (czsto jedynie przez nich urojonej) z miejsca odrzucaj caBy ten system jako bBdny. PrzykBady: Tylko ten jeden powód wystarczy, aby odrzuci teizm jako bezsensowny system [wiatopogldowy. BBd ten czsto wystpuje u racjonalistów i ateistów, którzy po zanegowaniu jakiego[ jednego czy kilku argumentów teistów (lecz nie wszystkich) twierdz, \e w ten sposób  obalili caBy teizm . 11. Ekwiwokacja Bardzo czsty bBd logiczny wystpujcy u przeciwników Biblii i chrze[cijaDstwa. PopeBnia si go, gdy http://www.trinitarians.info/ateizm/art_253_Najczestsze-bledy-logiczne-u-racjonalist... 2008-11-20 Najczstsze bBdy logiczne u racjonalistów i ateistów :: Trynitarianie Page 5 of 18 u\ywa si tego samego sBowa najpierw w jednym znaczeniu, a potem w innym. Powstaje on wtedy, gdy kto[ stosuje w swej argumentacji przesBanki oparte na tych samych sBowach, jednak posiadajcych odmienne znaczenie. PrzykBady: Dzieci wierz w krasnoludki, za[ chrze[cijanie wierz w Boga. Je[li wierzysz w Boga, to tak jak by[ wierzyB w krasnoludki. SBowo  wiara jest tu u\yte dwukrotnie, lecz jest to ekwiwokacja, poniewa\ wiara w Boga nie jest tak sam wiar jak dziecica i zupeBnie na niczym konkretnym nie oparta wiara w krasnale, poniewa\ wiara w Boga zawsze opiera si na jakich[ przesBankach i ró\nych argumentach (nawet je[li kogo[ one nie przekonuj), za[ wiara w krasnale na niczym takim si nie opiera. SBowo  wiara ma zatem dwa odmienne znaczenia, lecz w tym zdaniu jest u\yte tylko w jednym, uto\samionym znaczeniu, wic kto[, kto formuBuje takie zdanie, popeBnia bBd logiczny ekwiwokacji. 12. Fallacy of division Ten bBd jest odwrotno[ci bBdu fallacy of composition. PopeBnia si go zawsze wtedy, gdy argumentuje si o cz[ci na podstawie caBo[ci. U racjonalistów i ateistów bardzo czsto mo\na spotka ten bBd. PrzykBady: Na przestrzeni dziejów chrze[cijanie popeBnili wiele zBa w imi nietolerancji. Wszyscy chrze[cijanie maj dzi[ na sumieniu te winy Ko[cioBa. 13. False dilemma (okre[lany czasem tak\e jako bifurcation, disjunctive syllogism) BBd logiczny bardzo czsto wystpujcy w argumentacji racjonalistów. Powstaje on zawsze wtedy, gdy kto[ twierdzi, \e istniej tylko dwie mo\liwo[ci w przyjciu jakiego[ rozwizania w danej sprawie, cho tak naprawd jest ich wicej. PrzykBady: Nauka albo religia. Je[li odrzucisz nauk, to pozostanie ci wierzy w biblijne bajki, [witego MikoBaja i dobre duszki. Albo przyjmujesz teori ewolucji za prawdziw, albo jeste[ kreacjonist naiwnie wierzcym w to, i\ Bóg stworzyB [wiat w sze[ dni. Jest to faBszywy dylemat, poniewa\ (odno[nie do drugiego przykBadu): a) mo\na wierzy w teori ewolucji i by chrze[cijaninem uznajcym biblijn relacj o stworzeniu (interpretuje si wtedy t relacj niedosBownie); b) mo\na nie wierzy ani w kreacj, ani w teori ewolucji, jak czyni to np. niektórzy agnostycy. Mamy zatem w tych przypadkach wicej ni\ tylko dwie mo\liwo[ci. Odno[nie do pierwszego przykBadu: a) mo\na uznawa nauk i by jednocze[nie czBowiekiem religijnym; b) mo\na nie wierzy ani w wiarygodno[ nauki, ani w wiarygodno[ religii (tak jak postmoderni[ci). Znów mamy zatem w tym miejscu faBszywy dylemat polegajcy na ograniczeniu rozwizania do jedynie dwóch mo\liwo[ci, cho posiadamy wiksz liczb rozwizaD. Spójrzmy te\ na inny czsto spotykany przykBad tego samego bBdu logicznego wystpujcego w argumentacji racjonalistów: Je[li Bóg jest wszechwiedzcy, to nie mamy wolnej woli, bo Bóg i tak wie, co zrobimy. Je[li za[ Bóg nie wie, co zrobimy, to mamy woln wol, ale wtedy Bóg nie jest wszechwiedzcy. Ten dylemat jest pozorny i wcale nie zachodz tutaj tylko te dwie mo\liwo[ci. Wiedza Boga nie jest nam bowiem znana i tym samym nie jeste[my w \aden sposób w decyzji swej woli ograniczeni wiedz Boga. Istnieje zatem trzecia mo\liwo[: Bóg wie, co zrobimy, mimo to mamy jednak woln wol. Spójrzmy na inny faBszywy dylemat, czsto wysuwany w formie zarzutu przez ateistów i racjonalistów wobec teizmu: Je[li wierzysz w Boga, to czemu nie wierzysz te\ w krasnoludki? W pytaniu tym zakBada si, \e skoro kto[ wierzy w Boga, to powinien wierzy te\ w krasnoludki, i nie © Krzysztof Gawarecki & Grzegorz [ebrowski. Wszelkie prawa zastrze\one http://www.trinitarians.info/ateizm/art_253_Najczestsze-bledy-logiczne-u-racjonalist... 2008-11-20 Najczstsze bBdy logiczne u racjonalistów i ateistów :: Trynitarianie Page 6 of 18 pozostawia si tu trzeciej mo\liwo[ci. Jednak jest to faBszywy dylemat, poniewa\ wiara w Boga opiera si na takich lub innych przesBankach i argumentach (nawet je[li kogo[ one nie przekonuj, to przedstawia si je w tym przypadku), za[ wiara w krasnoludki opiera si tylko na czystej dziecicej wyobrazni, która nie domaga si jakichkolwiek przesBanek i argumentów. Jedno z drugim nie ma wic nic wspólnego. 14. Ignoratio elenchi Jest to jeden z najcz[ciej wystpujcych bBdów logicznych nie tylko u racjonalistów, ale w ogóle w wielu polemikach mo\na si na niego co chwila natkn. Ma ró\ne formy, jednak cech wspóln ich wszystkich jest co[, co mo\na okre[li jako zboczenie z tematu, skierowanie dyskusji lub rozumowania na niewBa[ciwe tory itd. Wtedy mówimy równie\ o szczególnej odmianie tego bBdu  tzw. red herring. PrzykBady bBdu red herring: Apologeta: Ewangelie powstaBy 40 lat po [mierci Jezusa. Wtedy byBo jeszcze wielu naocznych [wiadków dziaBalno[ci Jezusa, którzy byli w stanie dostarczy Ewangelistom materiaBu. Analogicznie jak po Powstaniu Warszawskim: minBo dzi[ 60 lat od tego wydarzenia, a mimo to wci\ jest wielu [wiadków, którzy bardzo dokBadnie pamitaj szczegóBy tamtych wydarzeD. Sceptyk nr 1: Ale dzi[ \yje te\ wielu faBszywych kombatantów, którzy udaj tylko bohaterów Powstania Warszawskiego. Sceptyk nr 2: O Powstaniu Warszawskim sByszaB caBy [wiat, a o Jezusie wtedy nie sByszaB caBy [wiat (sByszaBa tylko zapadBa prowincja). Sceptyk nr 1 i nr 2 popeBniaj bBd red herring, poniewa\ ani to, \e istniej faBszywi kombatanci, ani to, \e o Powstaniu Warszawskim od razu usByszaB caBy [wiat, nie neguje meritum, mianowicie tego, \e s jednak tacy kombatanci, którzy bardzo dobrze pamitaj wydarzenia sprzed 60 lat. Obie powy\sze odpowiedzi s wic zboczeniem z tematu, a wic ewidentnym bBdem logicznym red herring. Inne przykBady ignoratio elenchi: Racjonalizm i materializm powa\nie kulej w swych zaBo\eniach z powodu petitio principii. Jednak inne [wiatopogldy chyba wcale nie s lepsze pod tym wzgldem. Racjonalizm jest [wiatopogldem opartym na nauce. Ka\dy rozsdny i wyksztaBcony czBowiek powinien wic wyznawa taki [wiatopogld. 15. Cum hoc, ergo propter hoc BBd powizany blisko z poprzednim. Powstaje wtedy, gdy kto[ bBdnie identyfikuje co[ jako przyczyn danego zjawiska tylko na podstawie tego, \e zbiegBo si to w czasie z tym zjawiskiem. PrzykBady: Nie jest zapewne przypadkiem to, \e seksualne dewiacje i pedofilia najbardziej rozwijaj si wBa[nie w katolickich klasztorach. Katolicyzm zatem powoduje te dewiacje. 16. Post hoc, ergo propter hoc BBd ten powstaje zawsze wtedy, gdy kto[ bezpodstawnie twierdzi, \e co[ byBo przyczyn jakiego[ zjawiska tylko i wyBcznie na podstawie tego, \e poprzedzaBo ono to zjawisko. PrzykBady: Najlepszym dowodem na to, \e Biblia jest niespójna, s rozBamy w chrze[cijaDstwie. 17. Tu quoque Ten bBd powstaje wtedy, gdy zamiast odpowiedzie w danej chwili na argument oponenta próbujemy wyszukiwa u niego te same bBdy. http://www.trinitarians.info/ateizm/art_253_Najczestsze-bledy-logiczne-u-racjonalist... 2008-11-20 Najczstsze bBdy logiczne u racjonalistów i ateistów :: Trynitarianie Page 7 of 18 PrzykBad: Twierdzenie: Udowodnij, \e [wiatopogld racjonalistyczny nie opiera si w tych punktach na czystej wierze. Odpowiedz: A mo\e ty wpierw udowodnij, \e masz jakie[ dowody na istnienie Boga lub cudów. 18. Ipse dixit BBd ten powstaje wtedy, gdy kto[ próbuje uzasadnia swój pogld w danej sprawie, odwoBujc si jedynie do swego wBasnego mniemania. PrzykBad: Racjonalizm i ateizm jest [wiatopogldem naukowym. Przecie\ to oczywiste. Nauka ju\ dawno wykazaBa, \e Boga nie ma. To oczywiste. To samo stosuje si do bBdu znanego jak ad lapidem. 19. Non causa pro causa BBd ten popeBnia si wtedy, gdy si odrzuca jak[ tez jedynie na podstawie rzekomo wynikajcych z niej konsekwencji, które jednak tak naprawd z niej nie wynikaj. PrzykBad: Chrze[cijaDstwo jako idea skompromitowaBo si, bo jego nauki s przyczyn wielu cierpieD na [wiecie, zwBaszcza wypraw krzy\owych i inkwizycji (to jednak nie nauki chrze[cijaDstwa s odpowiedzialne za te bBdy, lecz ich bBdne zinterpretowanie w pewnym okresie). 20. Petitio principii (znany tak\e jako circulus vitiosus, circulus in definiendo, idem per idem, tautologia) Jest to chyba najcz[ciej spotykany bBd u racjonalistów i ateistów (i nie tylko u nich). Robimy go zawsze wtedy, gdy próbujemy uzasadni co[ jedynie za pomoc tego, co ma dopiero zosta uzasadnione. PrzykBady: Tylko za pomoc nauki mo\emy odkrywa prawd o [wiecie, bowiem tylko nauka si do tego nadaje. Jedyn wiarygodn metod poznawcz jest metoda empiryczna, poniewa\ tylko za jej pomoc mo\na wiarygodnie poznawa rzeczywisto[. Racjonalizm i ateizm s [wiatopogldami naukowymi, poniewa\ metoda naukowa zakBada racjonalizm. Tylko rozum pozwala nam odró\ni faBsz od rzeczywisto[ci, poniewa\ rozum ma sam z siebie tak zdolno[ (aby uzasadni twierdzenie o zdolno[ci poznawczej rozumu, nale\y odwoBa si do samego rozumu, co jest oczywi[cie bBdnym koBem). Wra\enia informuj nas o realnym rzeczach, poniewa\ do[wiadczamy tych rzeczy. W tym ostatnim przypadku mamy po[rednie bBdne koBo. Po[rednie bBdne koBo wystpuje wtedy, gdy przesBanki nie dowodzi si za pomoc bezpo[redniego wniosku, który ma dopiero zosta dowiedziony, lecz za pomoc jakiego[ synonimu tej przesBanki czy jakiej[ wynikajcej z niej konsekwencji. 21. Stolen concept Ten bBd logiczny powstaje wtedy, gdy próbujemy obali jaki[ system wiedzy za pomoc zaBo\eD, które domagaj si uznania za prawdziwe w obrbie tego\ systemu wiedzy. Racjonali[ci i atei[ci popeBniaj ten bBd wtedy, gdy np. próbuj obali wiarygodno[ Biblii, uznajc jednocze[nie pewne jej fragmenty za prawd. W tej ostatniej sytuacji mówimy równie\ o bBdzie logicznym znanym jako corrupt source. http://www.trinitarians.info/ateizm/art_253_Najczestsze-bledy-logiczne-u-racjonalist... 2008-11-20 Najczstsze bBdy logiczne u racjonalistów i ateistów :: Trynitarianie Page 8 of 18 22. Contradictory premises BBd ten powstaje zawsze wtedy, gdy kto[ w swym rozumowaniu przyjmuje sprzeczne zaBo\enia. Tak czsto przytaczan i najlepsz ilustracj tego bBdu jest jeden z najbardziej ulubionych i popularnych w[ród ateistów niepoprawnych argumentów przeciw teizmowi, znany jako dylemat kamienia, którego Bóg nie mo\e podnie[. PrzykBad: Je[li Bóg jest wszechmogcy, to powinien umie stworzy kamieD, którego nie bdzie mógB podnie[. Je[li jednak Bóg mo\e stworzy kamieD, którego nie mógBby podnie[, to Bóg nie jest wszechmocny. Takie argumentowanie jest bBdne logicznie i zawiera sprzeczne przesBanki, pierwsza przesBanka w tym rozumowaniu zakBada bowiem, \e wszechmoc Boga nie dopuszcza istnienia kamienia, którego nie mógBby On podnie[, za[ druga zakBada istnienie takiego kamienia. Je[li istnieje Bóg, który mo\e wszystko, w tym mo\e podnie[ ka\dy kamieD, to istnienie takiego Boga zakBada niemo\liwo[ istnienia kamienia, którego nie mo\na podnie[, i vice versa. Utrzymywanie obu wspomnianych przesBanek naraz jest jednak bBdne logicznie, bowiem obie s sprzeczne. Warto doda, \e w [wietle katalogów bBdów logicznych ju\ tylko sama próba postawienia wspomnianego przed chwil dylematu Boga i kamienia jest traktowana jako inny bBd logiczny, zwany meaningless questions. 23. Statement of conversion Ten bBd logiczny powstaje wtedy, gdy kto[ twierdzi, \e zmieniB jaki[ pogld, bo poznaB go lepiej i dlatego jest autorytetem w tej sprawie. Racjonali[ci i atei[ci czsto twierdz, \e s autorytetami w dziedzinie wiary chrze[cijaDskiej, bo np. kiedy[ byli katolikami. Dlatego mog j pono kompetentnie krytykowa. Jednak takie rozumowanie jest w sposób oczywisty bBdne, bo kto[, kto porzuciB jaki[ pogld, wcale nie musiaB zrobi tego dlatego, \e dobrze go poznaB. Przeciwnie, mógB to zrobi wBa[nie dlatego, \e niedostatecznie lub bBdnie poznaB ten pogld. 24. False analogy (zwany równie\ boolean). Ten bBd powstaje wtedy, gdy argumentujemy za pomoc analogii, która jest nieadekwatna. PrzywoBajmy jeden z powy\szych przykBadów: Je[li wierzysz w Boga, to czemu nie wierzysz te\ w krasnoludki? Mo\na to bBdne rozumowanie przedstawi te\ w punktach: a) w Boga si wierzy, b) w krasnoludki si wierzy, c) zatem wiara w Boga jest tak sam wiar jak wiara w krasnoludki. Jest to tzw. weak analogy. Rozumowanie to jest jednak dokBadnie takim samym bBdem logicznym jak choby to rozumowanie: a) Jan jest ssakiem, b) Azor jest ssakiem, c) zatem Jan jest Azorem. W rozumowaniu przedstawionym wy\ej zakBada si, \e skoro kto[ wierzy w Boga, to powinien wierzy te\ w krasnoludki. Jednak jest to faBszywa analogia, poniewa\ wiara w Boga opiera si na takich czy innych przesBankach i argumentach (które mog by dyskusyjne, co nie zmienia jednak faktu, \e istniej), za[ wiara w krasnoludki opiera si tylko na czystej dziecicej wyobrazni, która nie domaga si jakichkolwiek przesBanek ani argumentów. 25.  A is based on B fallacies ( A is a type of B fallacies) http://www.trinitarians.info/ateizm/art_253_Najczestsze-bledy-logiczne-u-racjonalist... 2008-11-20 Najczstsze bBdy logiczne u racjonalistów i ateistów :: Trynitarianie Page 9 of 18 Jak powy\ej. 26. Reductio ad absurdum (slippery slope) BBd ten powstaje wtedy, kiedy za pomoc uproszczenia sprowadzamy caBo[ do jakiej[ cz[ci, tworzc jej karykaturalny obraz, majcy niewiele wspólnego z rzeczywisto[ci. BBd ten powstaje tak\e wtedy, gdy uznajemy, \e co[ jest zBe tylko dlatego, \e czasem akcydentalnie wi\e si na pozór z czym[, co z kolei na pewno uznajemy za bBdne (jednak wcale to z tego nie wynika). PrzykBady: Je[li dzi[ uwierzymy w Bibli, to czy jutro mamy wierzy w to, \e ziemia jest pBaska? Je[li dzi[ uwierzymy w Bibli, to czy mamy te\ uwierzy, \e Bóg stworzyB [wiat w 6 dni? Je[li dzi[ w szkoBach wprowadzimy kreacjonizm, to jutro bdziemy musieli zacz w nich uczy o pBaskiej ziemi. Argument ten jest bBdny, poniewa\ Biblia jedynie zdaje si naucza o pBasko[ci ziemi i o tym, \e Bóg stworzyB [wiat w 6 dni. Kompetentne odczytanie zawartych w niej tekstów, wraz z uwzgldnieniem zawartych w niej gatunków literackich, ukazuje, \e wcale nie naucza ona nic takiego ani \e uznanie Biblii musi prowadzi do takich wniosków (sBowo  dzieD w Biblii hebrajskiej (hebr. jom) mo\e bowiem oznacza tak\e jaki[ bardzo dBugi okres, niekoniecznie dzieD 24 godzinny itd.). Biblia nie jest podrcznikiem przyrodniczym, lecz w obrazowych scenach przekazuje prawdy teologiczne. Co do przykBadu ostatniego to jest to czsty  argument spotykany w[ród racjonalistów i ateistów, jest on jednak bezsensowny, co wida chyba goBym okiem. No bo jak koncepcja pBasko[ci ziemi ma wynika z nauki kreacjonistycznej? 27. Argument by selective reading Ten bBd powstaje zawsze wtedy, gdy kto[ podejmuje polemik tylko z najsBabszymi argumentami oponenta, pomija za[ najmocniejsze. Racjonali[ci i atei[ci bardzo czsto podejmuj polemik tylko z wybranymi argumentami oponentów. 28. Argument by laziness Taki bBd logiczny powstaje wtedy, gdy kto[ argumentuje odno[nie do czego[, mimo i\ zupeBnie nie zadaB sobie trudu, aby zapozna si gBbiej z tym tematem. Atei[ci i racjonali[ci czsto zabieraj gBos na temat zBo\onych zagadnieD religii i teologii, cho czsto zupeBnie nie chce im si tak naprawd zagBbi w te dziedziny. 29. Paradigm of cultural fallacy BBd ten powstaje wtedy, gdy kto[ uwa\a, \e jaki[ system wiedzy ma wyBczno[ na ocenianie sBuszno[ci innych [wiatopogldów. Atei[ci i racjonali[ci bardzo czsto popeBniaj ten bBd logiczny, gdy twierdz (mylnie zreszt), \e jedynym [wiatopogldem, poprzez który mo\na ocenia sBuszno[ innych [wiatopogldów (w tym sBuszno[ teizmu), jest  [wiatopogld naukowy . PrzykBad: Tylko nauka jest jedynym systemem wiedzy, który mo\e doprowadzi nas do prawdy o religii i sprawdzi przy tym sBuszno[ innych [wiatopogldów. 30. Overprecision BBd ten powstaje wtedy, gdy odrzucamy jak[ koncepcj tylko dlatego, \e jest nieprecyzyjna. Atei[ci czsto odrzucaj koncepcj Boga z tego powodu. PrzykBad: Koncepcja Boga jest nie do koDca jasna i precyzyjna w poszczególnych religiach, mo\na j wic odrzuci. http://www.trinitarians.info/ateizm/art_253_Najczestsze-bledy-logiczne-u-racjonalist... 2008-11-20 Najczstsze bBdy logiczne u racjonalistów i ateistów :: Trynitarianie Page 10 of 18 31. Occam s razor fallacy Brzytwa Ockhama  jest to jeden z najczstszych bBdów logicznych, jaki wystpuje w argumentacji ateistów i racjonalistów. Zasada ta gBosi, \e  najprostsze wyja[nienie jest najlepsze i  nie powinni[my wprowadza zbdnych koncepcji, czy bytów, do naszych wyja[nieD (dla ateistów takim zbdnym bytem jest oczywi[cie Bóg). Problem polega na tym, \e przez  niepotrzebne byty ka\dy mo\e rozumie co[ innego. Dla jednych niepotrzebnym bytem w wyja[nianiu [wiata mo\e by Bóg, ale dla innych przeciwnie, takim bytem mo\e by materia (np. dla solipsysty), która dla materialistów i ateistów jest z kolei czym[ niezbdnym w wyja[nianiu [wiata. Nie wiadomo te\, co rozumie przez  najprostsze wyja[nienie . To samo wyja[nienie mo\e by zarazem najprostsze, jak i niezmiernie zBo\one z ró\nych punktów widzenia. Zasada ta jest wic bezu\yteczna sama w sobie, bowiem tak naprawd niczego nie okre[la. Jest zupeBnie nieprecyzyjna (brzytwa ta kroi zupeBnie dowolnie, wedle subiektywnych gustów u\ytkownika, które s ró\ne u poszczególnych osób), a tym samym nie nadaje jako konkretne kryterium. Ponadto, stosujc brzytw Ockhama, popeBniamy bBd logiczny znany jako reductive fallacy. BBd ten powstaje wtedy, gdy redukujemy swe wyja[nienie, sprowadzajc je tylko i wyBcznie do jakiego[ aspektu. Atei[ci popeBniaj bBd logiczny reductive fallacy, stosujc brzytw Ockhama wobec Boga, gdy\ twierdz, \e Boga nale\y si pozby ze swoich rozwa\aD na temat [wiata, który ich zdaniem sprowadza si tylko do materii. 32. Historical parallelism BBd ten powstaje wtedy, gdy kto[ tylko na podstawie samych podobieDstw idei wskazuje, \e byBy one zapo\yczone. Jednak\e, jak gBosi znana sentencja BaciDska, analogia non est genealogia. Atei[ci i racjonali[ci bardzo czsto popeBniaj ten bBd, gdy na podstawie podobieDstw idei chrze[cijaDskich do idei innych religii wnioskuj o zapo\yczeniu. PrzykBady: Midzy kultem Mitry a chrze[cijaDstwem jest wiele podobieDstw, chrze[cijaDstwo jest wic parodi mitraizmu[8]. Pomidzy naukami buddyzmu i chrze[cijaDstwa istnieje wiele podobieDstw, chrze[cijaDstwo zapo\yczaBo wic swe nauki od buddyzmu[9]. Wierzenia kananejskie s podobne do wierzeD hebrajskich, Hebrajczycy wic kradli swe koncepcje religijne od kananejczyjów (ten bBd logiczny pojawia si niestety czsto tak\e w literaturze naukowej[10], zajmujcej si analiz porównawcz religii). Pewne idee wspólnoty esseDskiej z Qumran s podobne do idei wyznawanych przez wczesn wspólnot chrze[cijaDsk. Chrze[cijanie zapo\yczali zatem te idee od esseDczyków. 33. Humor or ridicule (zwany te\ galileo gambit). Ten bBd powstaje wtedy, gdy kto[ zamiast podj polemik z argumentami oponenta tylko \artuje lub szydzi z niego, aby w ten sposób wynie[ si ponad jego racje oraz sprawi wra\enie, \e argumentacja oponenta jest [mieszna lub gBupia, a zatem pozbawiona znaczenia. Jest to bardzo czsto spotykane u sceptyków, racjonalistów i ateistów, którzy zamiast podj polemik z argumentacj staraj si jedynie j o[miesza i zniesBawia, bez podjcia jakiejkolwiek z ni polemiki. PrzykBad: Ta argumentacja jest idiotyczna i bezsensowna, szkoda czasu na podejmowanie z ni jakiejkolwiek polemiki. Je[li twój oponent kiedykolwiek bdzie wy[miewaB lub szydziB z twej argumentacji, nie podejmujc z ni jednocze[nie \adnej polemiki, mo\esz (a nawet powiniene[, aby skutecznie si obroni) ripostowa, \e popeBnia on bBd logiczny Galileo gambit. 34. Ex concessis BBd ten powstaje wtedy, gdy kto[ twierdzi, \e reprezentowana przez kogo[ idea jest niewBa[ciwa, bowiem wyznawaB j kto[ moralnie skompromitowany. Atei[ci bardzo czsto zarzucaj chrze[cijanom, \e http://www.trinitarians.info/ateizm/art_253_Najczestsze-bledy-logiczne-u-racjonalist... 2008-11-20 Najczstsze bBdy logiczne u racjonalistów i ateistów :: Trynitarianie Page 11 of 18 ich wiara jest skompromitowana wBa[nie dlatego, \e kto[ o niskiej moralno[ci byB jej zwolennikiem. PrzykBad: Jak mo\esz by chrze[cijaninem! Przecie\ Hitler te\ nim byB! 35. Double standards (znany tak\e jako special pleading) Ten bBd powstaje zawsze wtedy, gdy w sposób uzasadniony nie stosujemy do swego rozumowania zasad, jakich wymagamy od rozumowania innych. Atei[ci i racjonali[ci czsto popeBniaj ten bBd. PrzykBady: Nie mamy dowodu na to, \e \ycie na ziemi stworzyB jaki[ transcendentny kreator (Bóg), zatem \ycie na ziemi powstaBo przypadkowo (jednak\e na to ostatnie tak\e nie mamy przecie\ dowodów, zatem osoba wypowiadajca tego typu stwierdzenie  bardzo czste zreszt u ateistów  obala zarazem swe wBasne stanowisko i popeBnia bBd logiczny double standard). Nowy Testament nie przekazuje nam historycznej prawdy o Jezusie (jednak\e czsto zdarza si, \e autor tego typu o[wiadczenia sam jednocze[nie odwoBuje si do nauk NT o Jezusie, kiedy mu to przy innej okazji pasuje, popeBniajc w ten sposób bBd logiczny double standard). 36. Argument to the future (znany te\ jako appeal to the hope lub untestability fallacy) BBd ten popeBnia si, gdy si twierdzi, \e co[ w przyszBo[ci uda si wykaza, cho teraz jest to niemo\liwe. Atei[ci i racjonali[ci czsto stosuj tego typu nielogiczne argumenty. PrzykBady: Nauka w przyszBo[ci wyja[ni otaczajcy nas [wiat do koDca, dlatego nie potrzebujemy ju\ religii, która w zasadzie nic nam nie wyja[nia. W przyszBo[ci nauka udowodni, \e \ycie powstaBo zupeBnie przypadkiem. Nie bdziemy musieli ju\ wtedy tBumaczy, \e stworzyB je Bóg. Warto zauwa\y, \e taki bBd logiczny czsto pojawiaB si tak\e w publicystyce medialnej na temat wej[cia Polski do UE. Jednym z najcz[ciej podawanych pozornych uzasadnieD dla naszego wej[cia do UE byBo to, \e kiedy[ zobaczymy (lub nasze dzieci czy dopiero wnuki zobacz), i\ si nam to jednak opBaciBo. Oczywi[cie autorzy takich stwierdzeD (w tym wielu czBonków naszego spoBeczeDstwa, którzy powtarzali ten slogan) popeBniali bBd logiczny argument to the future. 37. Hypothesis contrary to fact BBd tego typu powstaje wtedy, gdy kto[ argumentuje na podstawie tego, \e co[ mogBo si zdarzy, cho jednocze[nie nic nie wskazuje na to, \e tak si zdarzyBo, lub nawet co[ temu przeczy. Atei[ci i racjonali[ci bardzo czsto argumentuj przeciw chrze[cijaDstwu i Biblii w stylu:  co[ mogBo si zdarzy . PrzykBady: Ewangelie powstaBy kilkadziesit lat po [mierci Jezusa. MiaBy przekazywa prawd o \yciu Jezusa. Pami ludzka bywa jednak zawodna. Przez ten czas [wiadkowie nie pamitali ju\ wic dobrze wydarzeD, które Ewangeli[ci opisali. Ewangelie nie przekazuj wic prawdy o \yciu Jezusa. Mamy w wikszo[ci tylko pózne kopie oryginaBów poszczególnych ksig Biblii. Kopi[ci starali si wiernie przepisa to, co kopiowali. W trakcie kopiowania teksty te mogBy jednak zosta sfaBszowane. Musimy wic uzna, \e nie posiadamy wiarygodnych kopii Biblii. 38. Secundum quid Jest to w zasadzie odmiana wy\ej wspomnianego argumentu hasty generalization. BBd ten powstaje zawsze wtedy, gdy kto[ uogólnia co[ na podstawie jednostkowych przypadków. Racjonali[ci bardzo czsto popeBniaj ten bBd wobec Biblii, np.: http://www.trinitarians.info/ateizm/art_253_Najczestsze-bledy-logiczne-u-racjonalist... 2008-11-20 Najczstsze bBdy logiczne u racjonalistów i ateistów :: Trynitarianie Page 12 of 18 Kopie Biblii zostaBy sfaBszowane, przecie\ w staro\ytno[ci kopi[ci czasem faBszowali to, co przepisywali. 39. Argument from personal incredulity (zwany te\ relativist fallacy) Ten bBd logiczny popeBnia si zawsze wtedy, gdy kto[ twierdzi, \e co[ jest niemo\liwe tylko dlatego, \e jemu wydaje si to niemo\liwe. Atei[ci i racjonali[ci bardzo czsto popeBniaj ten bBd w swych polemikach z teizmem. PrzykBad: Istnienie Boga jest dla mnie koncepcj niedorzeczn, std uwa\am, \e ludzie nie maj \adnych rozsdnych podstaw ku temu, aby wierzy w Boga. Jezus nie mógB dokona tych cudów, w ogóle nie mog sobie tego wyobrazi, to niedorzeczne. 40. Fallacy of exclusion Ten bBd logiczny powstaje wtedy, gdy kto[ pomija jak[ wa\n informacj, która podkopuje jego wnioskowanie. PrzykBad: W Ksidze Jeremiasza 7,22-23 Bóg stwierdziB, \e podczas exodusu nic nie nakazywaB [ydom odno[nie do ofiar krwawych i caBopalnych. Przeczy jednak temu tekst z Wj 20,24, gdzie w czasie exodusu Bóg nakazuje [ydom zBo\y ofiar caBopaln. W rozumowaniu tym wystpuje bBd fallacy of exclusion, poniewa\ sceptycy wysuwajcy taki argument czsto opieraj si na polskich przekBadach Pisma Zwitego (Biblia Tysiclecia, Biblia Warszawska), które w Jr 7,22-23 nie wstawiaj sBowa  dzieD . Tekst oryginalny zawiera jednak w tym miejscu sBowo  dzieD (bejom  dosB.  w dniu ), std wiadomo, \e Bóg jednak nie nakazywaB ofiar krwawych i caBopalnych w dniu wyj[cia z Egiptu, bo wspomniany w Wj 20,24 nakaz odno[nie do takich ofiar zostaB wydany dopiero du\o pózniej. Inny przykBad: Hitler byB ochrzczonym katolikiem, katolicyzm jest wic wspóBodpowiedzialny za jego zbrodnie (podczas gdy pomija si tu ju\ zupeBnie, \e ju\ we wczesnej mBodo[ci Hitler przestaB by katolikiem z wBasnego wyboru). 41. The natural law fallacy Ten bBd logiczny popeBniamy zawsze wtedy, gdy budujemy swoj argumentacj na tzw. prawach natury. Racjonali[ci bardzo czsto argumentuj w ten sposób, odzierajc ludzk godno[ z jej humanitarnej podszewki i wskazujc, \e niczym tak naprawd nie ró\nimy si od zwierzt. PrzykBady: Jeste[my tylko zwierztami, wic Biblia nie ma racji, gdy stawia czBowieka wy\ej od zwierzt. W [wiecie zwierzt istnieje prawo brutalnej walki o przetrwanie. Chrze[cijaDskie prawo zalecajce d\enie do altruizmu jest wic utopijne, poniewa\ jest wbrew temu prawu. 42. The  no true Scotsman fallacy Ten bBd logiczny bardzo czsto wystpuje u racjonalistów i ateistów. Powstaje on zawsze wtedy, gdy kto[ twierdzi, \e jego argument czy zasada, na jakiej si on opiera, jest prawdziwa, poniewa\ kto[, kto j wyznaje, jest prawdziwym reprezentantem tej zasady. PrzykBady: Profesor Maciej Giertych jest biologiem, lecz nie akceptuje teorii ewolucji. Jednak prawdziwy naukowiec zawsze akceptuje teori ewolucji, zatem Giertych nie jest prawdziwym naukowcem. http://www.trinitarians.info/ateizm/art_253_Najczestsze-bledy-logiczne-u-racjonalist... 2008-11-20 Najczstsze bBdy logiczne u racjonalistów i ateistów :: Trynitarianie Page 13 of 18 Prawdziwy naukowiec nie powinien wierzy w Boga. Je[li jednak wierzy, nie jest prawdziwym naukowcem. 43. Reification (hypostatization)  bBd ten zwany jest tak\e anti-conceptual mentality BBd ten powstaje zawsze wtedy, gdy kto[ traktuje abstrakt jako konkret. PrzykBad: Grzech jest realn rzeczywisto[ci, powinien mie wic namacalne skutki. Jednak ja regularnie popeBniam grzech i nie odczuwam takich skutków. Zatem koncepcja grzechu jest bBdna. 44. Non-support BBd ten powstaje zawsze wtedy, gdy kto[ wyciga jaki[ wniosek na podstawie zbyt maBej ilo[ci przesBanek lub na podstawie przesBanek, które s dobrane tendencyjnie. PrzykBad: W chrze[cijaDstwie od samego pocztku istniaB rozBam na dwa stronnictwa: Piotrowe i PawBowe. Dowodzi tego konflikt pomidzy Piotrem i Jakubem, jaki zostaB opisany w Ga 2,11-14. Dowodzenie to jest bBdne, poniewa\ w Ga 2,11-14 opisano tylko jeden maBy incydent, jaki nastpiB pomidzy dwoma wspomnianymi ApostoBami. Jeden incydent nie wskazuje jednak w \adnym wypadku na trwaBy konflikt, poniewa\ problem mo\na byBo przecie\ szybko rozwiza, a spór za\egna. 45. Barking cat Ten bBd logiczny powstaje zawsze wtedy, gdy twierdzimy, \e zaakceptujemy zasad dziaBania jakiej[ instytucji, pod warunkiem, \e zmieni ona swe fundamentalne zasady, tak by nam odpowiadaBy. Jednak zmiana taka jest niemo\liwa, poniewa\ zasady te s fundamentalne i zrezygnowanie z tych zasad oznaczaBoby koniec dziaBania i dalszego sensu istnienia tej instytucji (std nazwa tego bBdu logicznego, która odnosi si do  szczekajcego kota , poniewa\ kot nie mo\e zacz szczeka, byBoby to wbrew jego naturze). Atei[ci i racjonali[ci bardzo czsto postuluj, \e Ko[cióB powinien zmieni jakie[ swe (czsto fundamentalne dla istnienia Ko[cioBa) zasady, aby sta si bardziej akceptowalnym dla innych. Jednak Ko[cióB czsto nie mo\e zrezygnowa z tych zasad, bo stanowi one  by albo nie by dla sensu istnienia tej instytucji. PrzykBady: Ko[cióB powinien zaakceptowa homoseksualizm, wtedy bym nie miaB do niego zastrze\eD. Ko[cióB powinien wprowadzi rozwody, wtedy odpowiadaByby mi bardziej jego nauki. 46. Fantasy projection BBd ten popeBnia si wtedy, gdy si argumentuje tylko na podstawie wBasnej wyobrazni, cho nie ma na to poza tym \adnych argumentów. PrzykBad: Je[li kopi[ci przepisywali Bibli, to zapewne j sfaBszowali. Zatem powinni[my odrzuca Bibli, skoro jest sfaBszowana. Ewangelie s peBne mitologicznych opowiadaD, ich autorzy sfaBszowali \yciorys Jezusa, który byB zupeBnie inny (autor takiej wypowiedzi nie jest jednak w stanie poda na to \adnego historycznego dowodu, bo nie mamy \adnych zródeB z I wieku potwierdzajcych nam jego koncepcj, argumentuje on zatem jedynie opierajc si tu na wBasnej wyobrazni). 47. Spurious causation Ten bBd powstaje wtedy, gdy dostrzegamy zwizek przyczynowo-skutkowy, tam gdzie jest on tylko http://www.trinitarians.info/ateizm/art_253_Najczestsze-bledy-logiczne-u-racjonalist... 2008-11-20 Najczstsze bBdy logiczne u racjonalistów i ateistów :: Trynitarianie Page 14 of 18 pozorny. Atei[ci i racjonali[ci (i nie tylko, dotyczy to tak\e ró\nych sekciarzy) bardzo czsto popeBniaj ten bBd, gdy niemal za caBe zBo wspóBczesnego [wiata obwiniaj chrze[cijaDstwo. PrzykBady: Ko[cióB jest dzi[ odpowiedzialny za dziesitki wojen, w tym za dwie ostatnie wojny [wiatowe. Ko[cióB jest dzi[ odpowiedzialny za wiele uprzedzeD, gBównie rasowych. 48. Gravity game Ten bBd logiczny powstaje wtedy, gdy kto[ twierdzi, \e jaka[ teoria powinna by udowadniana tak dBugo, a\ bdzie cieszy si powszechnym uznaniem. PrzykBad: Teoria inteligentnego projektu nie cieszy si powszechnym uznaniem w[ród naukowców, jako teoria dowiedziona empirycznie, jak to jest z teori ewolucji, nie powinni[my jej wic uznawa za wiarygodn. 49. Appeal to gravity Nazwa podobna jak w przypadku bBdu poprzedniego, lecz w rzeczywisto[ci jest to inny bBd. Powstaje on zawsze wtedy, gdy kto[ twierdzi, \e jego argumentacja jest dojrzaBa i powa\na, dlatego powinna zosta przyjta jako oczywista. PrzykBad: [aden powa\ny biblista nie traktuje Biblii jako zródBa zawierajcego prawdziwe informacje. Powa\ny naukowiec uznaje teori ewolucji. 50. Supression of the agent Ten bBd logiczny popeBnia si wtedy, gdy pomija si istotn przyczyn jakiego[ zjawiska, koncentrujc si zamiast niej na mniej bezpo[rednich i istotnych przyczynach. PrzykBad: Ko[cióB jest odpowiedzialny za inkwizycj. Takie twierdzenie jest po cz[ci prawd, jednak gdy jest ono oceniane w kategoriach caBo[ci, to wtedy jest faBszywe. Za bBd inkwizycji byBy bowiem odpowiedzialne tylko jednostki [redniowiecznego Ko[cioBa, które zle zinterpretowaBy nauk Jezusa. 51. Appeal to rugged individualism Ten bBd logiczny powstaje zawsze wtedy, gdy kto[ odwoBuje si do faktu, \e jego argumentacj podziela jaka[ elitarna mniejszo[. PrzykBady: Zawsze byBo tak, \e wikszo[ nie my[laBa, a my[lcy byli w mniejszo[ci, jak ju\ kiedy[ zauwa\yB Bertrand Russell. Dlatego wBa[nie jest zupeBnie zrozumiaBe, dlaczego w Polsce wikszo[ ludzi to niemy[lcy katolicy, za[ my[lca mniejszo[ to atei[ci. 52. Appeal to utility Ten bBd logiczny powstaje wówczas, gdy kto[ próbuje obali czyj[ tez jedynie za pomoc twierdzenia, \e zwolennik tej tezy broni jej tylko i wyBcznie z powodów osobistych lub emocjonalnych. Atei[ci i racjonali[ci bardzo czsto popeBniaj ten bBd logiczny, gdy twierdz np.: Ludzko[ zaczBa wierzy w Boga, bo nie potrafiBa wyja[ni otaczajcych j zjawisk, takich jak pioruny, http://www.trinitarians.info/ateizm/art_253_Najczestsze-bledy-logiczne-u-racjonalist... 2008-11-20 Najczstsze bBdy logiczne u racjonalistów i ateistów :: Trynitarianie Page 15 of 18 kataklizmy i inne zjawiska przyrodnicze. Ludzie wierz w Boga, bo s sBabi. Wiara w Boga daje nadziej na \ycie po [mierci. Tylko dlatego ludzie w to wierz. Wiara w Boga i modlitwa to psychiczna podpora w problemach \yciowych. Dlatego ludzie tak chtnie wierz. Bronisz tej tezy tylko dlatego, \e Ko[cióB tak naucza. 53. Canceling hypotheses Ten bBd logiczny powstaje zawsze wtedy, gdy kto[ dla uzasadnienia jakiej[ hipotezy tworzy tylko inn hipotez, zamiast poda jakie[ przesBanki dla pierwszej hipotezy. PrzykBad: Ateista: [ycie na ziemi powstaBo w drodze przypadku. Teista: Skd wiesz? Ateista: Na razie nie potrafi tego dowie[ do[wiadczalnie, lecz mo\na zaBo\y, \e w przyszBo[ci laboratoria naukowe bd na tyle rozwinite, \e dowiod tego w koDcu. Ten bBd logiczny jest bardzo zbli\ony do bBdu okre[lanego jako speculative evidence. 54. Appeal to guilt Ten bBd logiczny powstaje zawsze wtedy, gdy kto[ próbuje obala czyje[ twierdzenie jedynie za pomoc wywoBania poczucia winy u tego, który broni tego twierdzenia. PrzykBad: Bronisz Ko[cioBa, nie wstyd ci? Przecie\ Ko[cióB jest winny wielu cierpieD ludzkich na [wiecie. 55. Unidentified experts Ten bBd logiczny bardzo czsto wystpuje u racjonalistów. Powstaje on zawsze wtedy, gdy kto[ powoBuje si na autorytety, nie precyzujc, o kogo chodzi, co sprawia, \e nie mo\emy sprawdzi, czy rzeczywi[cie s oni autorytetami w tej dziedzinie. PrzykBad: Wiarygodni naukowcy uwa\aj, \e Biblia zostaBa sfaBszowana (i nie powiedziano, którzy naukowcy). 56. Argumentum ab annis BBd ten powstaje wtedy, gdy argumentujemy, \e co[ jest bez warto[ci, bo jest stare. Atei[ci i racjonali[ci czsto argumentuj tak wobec Biblii i chrze[cijaDstwa. PrzykBady: Ko[cióB ze swymi naukami wci\ tkwi w [redniowieczu, jego nauki zdezaktualizowaBy si w [wietle wspóBczesnego postpu. Biblia zawiera stare i nieaktualne informacje o [wiecie. 57. Categorical fallacy Ten bBd popeBnia si wtedy, gdy kto[ na poparcie swej koncepcji (lub zespoBu koncepcji) przywoBuje inn koncepcj (lub zespóB koncepcji), które do niej wcale nie pasuj. Atei[ci i racjonali[ci popeBniaj ten http://www.trinitarians.info/ateizm/art_253_Najczestsze-bledy-logiczne-u-racjonalist... 2008-11-20 Najczstsze bBdy logiczne u racjonalistów i ateistów :: Trynitarianie Page 16 of 18 bBd, gdy twierdz, \e ateizm opiera si na nauce. Tymczasem ateizm nie mo\e opiera si na nauce, gdy\ w obszarze zainteresowaD nauki nie le\y Bóg ani transcendencja, jak to jest w przypadku ateizmu. Nauka nie mo\e negowa tego, czym si nie zajmuje i co le\y poza obszarem jej zainteresowaD. 58. Nihilistic fallacy Ten bBd powstaje zawsze wtedy, gdy kto[ twierdzi, \e aby unikn pomyBek w swym procesie poznawczym, unika przyjmowania czegokolwiek na wiar. Atei[ci i racjonali[ci bardzo czsto tak twierdz (zwBaszcza wtedy gdy maj okazj wy[mia teistów za ich wiar w Boga). Jednak takie stanowisko samo si obala, poniewa\ nie mo\na przyj na podstawie jakiegokolwiek dowodu, \e aby unikn bBdu, nie nale\y nic przyjmowa na wiar. Takie stanowisko samo w sobie jest bowiem wstpnie przyjte na wiar. Warto doda, \e niemo\liwe jest te\ zbudowanie \adnego systemu wiedzy bez uprzednich zaBo\eD i zasad, które mo\na przyj tylko na wiar. Dane, jakie do nas docieraj, musimy bowiem zinterpretowa wedle jakich[ reguB. Tych reguB nie mo\na za[ oprze na samej rzeczywisto[ci, faktach, bowiem fakty s faktami dopiero po jakim[ ich zinterpretowaniu. Bez interpretacji wic ani rusz, bez niej fakty s nieuporzdkowane, pozbawione jakiegokolwiek u\ytecznego znaczenia i niesprecyzowane. Sama interpretacja musi jednak dokona si w umy[le ludzkim. Ten za[ musi utworzy j na bazie jakich[ zaBo\eD przyjtych wstpnie na wiar. Cofajc si wci\ w naszym rozumowaniu i wci\ pytajc si samych siebie o to, skd to wiemy, musimy bowiem zawsze w koDcu dotrze do punktu, kiedy co[ przyjmujemy wstpnie na wiar. Nie istniej wic fakty, ujte bez teoretycznego zaanga\owania, co jest dzi[ bezsporne nawet w[ród filozofów nauki[11], za[ teoretyczne zaanga\owanie nie mo\e istnie bez jakich[ zaBo\eD przyjtych na wiar. Nihlistic fallacy mo\na wic zakwalifikowa jako bBd logiczny, obrazujc to w ten oto sposób: Wierz, \e aby unikn pomyBki, nic nie mo\na przyjmowa na wiar. 59. Raising the bar BBd ten robi si zawsze, gdy si \da od swego oponenta coraz mocniejszych dowodów na co[, podnoszc wci\ poprzeczk i wymagania argumentacyjne, mimo \e oponent wci\ dostarcza mu dowodów, których on wcze[niej \daB. Wybieg ten jest czyst socjotechnik i ma zniechci oponenta od uzasadniania swego stanowiska, poniewa\ nikt nie jest w stanie dostarcza dowodów na co[ w nieskoDczono[. Atei[ci i racjonali[ci bardzo czsto popeBniaj ten bBd logiczny w dyskusjach, gdy wci\ wymy[laj jakie[ preteksty w stosunku do argumentacji oponenta, chocia\ wcze[niej dostarczyB on ju\ dowodu, jakiego od niego \dano. Je[li kiedykolwiek natrafisz na sytuacj, w której sceptyk otrzyma od ciebie argument, jakiego oczekiwaB, a mimo to nie uzna go za wystarczajcy i bdzie wymy[laB coraz bardziej rygorystyczne warunki dla  by albo nie by tego argumentu, zastopuj i zwró mu uwag na to, \e popeBnia on bBd logiczny raising the bar. Mo\esz wtedy wycofa si z dyskusji, bez nara\enia si na zarzut nieuzasadnienia swego stanowiska, poniewa\ twój oponent popeBniB w swej argumentacji bBd logiczny. 60. Least plausible hypothesis Ten bBd logiczny powstaje wtedy, gdy ignorujemy jakie[ inne i bardziej oczywiste wyja[nienia danej sytuacji, sprowadzajc wszystko uparcie wci\ tylko do naszej jednej interpretacji. Racjonali[ci i atei[ci bardzo czsto popeBniaj ten bBd w polemikach. PrzykBad: Zw. PaweB nie pisaB prawie nic o \yciu Jezusa, bo nic o tym nie wiedziaB (tymczasem [w. PaweB mógB nie pisa prawie nic o \yciu Jezusa z ró\nych powodów, np. dlatego, \e nie trzeba byBo wiernym powtarza od nowa informacji, które znali ju\ z tradycji ewangelicznej, lub dlatego, \e tematyka listów PawBa nie dopuszczaBa mo\liwo[ci szerszego nawizywania do tych kwestii). 61. Pretensious Ten bBd logiczny powstaje zawsze wtedy, gdy wypowiadamy si z pozycji wszechwiedzcego obserwatora, który mówi jakby z punktu widzenia wszystkich. Racjonali[ci i atei[ci czsto wypowiadaj si w taki sposób. PrzykBady: http://www.trinitarians.info/ateizm/art_253_Najczestsze-bledy-logiczne-u-racjonalist... 2008-11-20 Najczstsze bBdy logiczne u racjonalistów i ateistów :: Trynitarianie Page 17 of 18 Cuda nie zdarzaj si dzisiaj nigdzie, zatem nie zdarzaBy si te\ w czasach Jezusa. Warto nadmieni, \e tak popularna w[ród polskich racjonalistów i ateistów Uta Ranke-Heinemann równie\ popeBniBa ten bBd logiczny, gdy napisaBa:  W realnym \yciu \adne anioBy nie przychodz do \adnych dziewic, dzisiaj nie i wtedy te\ nie [12].  W rzeczywisto[ci bowiem \aden anioB nie pojawiB si w naszym \yciu codziennym, by zwiastowa nam wielk rado[ [13]. 62. Reductive fallacy Ten bBd logiczny (o którym wspominaBem ju\ wy\ej przy okazji omówienia brzytwy Ockhama) powstaje zawsze wtedy, gdy kto[ sprowadza jakie[ wyja[nienie do okre[lonego aspektu rzeczywisto[ci, redukujc w ten sposób pole wyja[nieD do z góry ustalonego obszaru. Atei[ci i racjonali[ci bardzo czsto popeBniaj ten bBd logiczny, gdy twierdz, \e zjawiska religijne nale\y tBumaczy naturalistycznie, czyli wykluczajc ich pierwotny nadprzyrodzony charakter. Oto jedna z takich sytuacji:  Poniewa\, jako racjonali[ci, nie wierzymy, by autor byB jasnowidzem i mógB przewidzie przyszBo[, trzeba nam datowa ewangeli na czas po 70 r. [14]. Wspomniany bBd logiczny pojawia si te\ w wy\ej cytowanym zdaniu Ranke-Heinemann:  W realnym \yciu \adne anioBy nie przychodz do \adnych dziewic, dzisiaj nie i wtedy te\ nie [15]. Oba te fragmenty redukuj opisywane zjawisko do okre[lonego zakresu wyja[nieD, wystpuje w nich zatem bBd logiczny reductive fallacy. Warto te\ zauwa\y, \e wyja[nianie czego[ za pomoc z góry przyjtych zaBo\eD, które ograniczaj to wyja[nienie do okre[lonego obszaru, jest po cz[ci bBdnym koBem. Nasze  wyja[nienie nie wyja[nia nam bowiem w tym wypadku tak naprawd nic, poniewa\ przedstawiamy  wyja[nienie , jakie wcze[niej sobie podyktowali[my i ustalili[my z góry sami, arbitralnie eliminujc zakres niewygodnych lub  niepotrzebnych nam wyja[nieD. Na takie bBdne koBo cierpi wyja[nienia racjonalistyczne i ateistyczne, które za pomoc brzytwy Ockhama z góry ustalaj, \e wszystkie wyja[nienia zjawisk religijnych maj by naturalistyczne (tzn. maj wyklucza nadprzyrodzono[). W takim wyja[nieniu uzyskuje si zatem na wyj[ciu taki to a taki wynik, który przyjto z góry przed wyja[nieniem. Jest to zatem jaka[ forma bBdnego koBa, a zatem jest to znów bBd logiczny. Oto najcz[ciej spotykane bBdy logiczne w argumentacji racjonalistów i ateistów. Katalog ten mo\na by pewnie jeszcze rozszerza. Bardziej zainteresowanych odsyBam do setek katalogów bBdów logicznych, jakie mo\na znalez w anglojzycznym Internecie[16], w celu rozszerzenia tego zagadnienia. Jan Lewandowski, kwiecieD 2005 [1] Taki pogld u Deschnera; por. K. Deschner, I znowu zapiaB kur, t. I, Gdynia 1996, s. 231. [2] Taki bBd logiczny u wielu racjonalistów; por. np. Z. Poniatowski, yródBa do wczesnego chrze[cijaDstwa, w: Katolicyzm staro\ytny jako forma rozwoju pierwotnego chrze[cijaDstwa, red. J. Keller, Warszawa 1969, s. 71. [3] Tam\e, s. 73. [4] K. Deschner, I znowu zapiaB kur, t. I, dz. cyt., s. 230. [5] Patrz np. Z. Kosidowski, Opowie[ci Ewangelistów, Warszawa 1979, s. 216:  wikszo[ egzegetów biblijnych [& ] . Por. te\: K. Deschner, I znowu zapiaB kur, t. I, dz. cyt., s. 48:  Powszechnie uwa\a si, \e najstarsi chrze[cijanie z Palestyny nie spisali ani jednego sBowa Jezusa (kursywa od J.L.). Patrz te\: tam\e, s. 278. [6] Tam\e, s. 48. Patrz te\: tam\e, s. 278. http://www.trinitarians.info/ateizm/art_253_Najczestsze-bledy-logiczne-u-racjonalist... 2008-11-20 Najczstsze bBdy logiczne u racjonalistów i ateistów :: Trynitarianie Page 18 of 18 [7] Tam\e, s. 230 (kursywa od J.L.). [8] Czsty bBd logiczny u racjonalistów; por. np. K. Deschner, I znowu zapiaB kur, t. I, dz. cyt., s. 102n. [9] Por. tam\e, s. 88n. [10] Por. np. J. Bright, Historia Izraela, Warszawa 1994, s. 173. [11] Por. I. Lakatos, Pisma z filozofii nauk empirycznych, Warszawa 1995, s. 14n. Zauwa\aj to te\ inni metodolodzy nauki:  Historia nauki [wiadczy o tym, \e program konkretnej dziaBalno[ci naukowej zawsze opiera si na okre[lonych filozoficznych wyobra\eniach o [wiecie i procesie poznania ; W. Kupcow, A. Panin, Filozofia a nauka, Warszawa 1976, s. 84. Patrz te\ tam\e, s. 85,95,106,108-109. [12] U. Ranke-Heinemann, Nie i Amen, Gdynia 1994, s. 50. [13] Tam\e, s. 19. [14] Z. Kosidowski, Opowie[ci Ewangelistów, dz. cyt., s. 68. [15] U. Ranke-Heinemann, Nie i Amen, dz. cyt., s. 50. [16] Niniejsze opracowanie korzystaBo z pomocy takich katalogów. Wiele z powy\ej opisanych bBdów logicznych, przy których stosowaBem nazewnictwo BaciDskie, jest te\ skatalogowanych w: W. KopaliDski, SBownik wyrazów obcych i zwrotów obcojzycznych, Warszawa 1988. Wszelkie prawa zastrze\one. Ten artykuB, ani \adna jego cz[ nie mo\e by powielana w \aden sposób (np. w formie drukowanej lub elektronicznej) bez pisemnej zgody autora. http://www.trinitarians.info/ateizm/art_253_Najczestsze-bledy-logiczne-u-racjonalist... 2008-11-20

Wyszukiwarka